«فدائیان» ژرف اندیش و متواضع است

به گزارش خبرگزاری شبستان و به نقل از ستاد اطلاع رسانی چهاردهمین جشنواره بین المللی «سینما حقیقت»، مراسم بزرگداشت «فرشاد فدائیان»، مستندساز جمعه ۲۸ آذرماه در چهارمین روز از جشنواره بین‌المللی «سینماحقیقت» برگزار شد.

اجرای این مراسم را منصور ضابطیان به عهده داشت که در بخش اول میزبان محمد حمیدی‌مقدم دبیر چهاردهمین جشنواره بین‌المللی «سینما حقیقت» بود.

«محمد حمیدی‌مقدم» در ابتدای صحبت‌هایش، با اشاره به حال و هوای این چهار روز جشنواره گفت: جمله‌ای درباره جشنواره‌ها هست که وقتی روز اول شروع شد، یعنی به پایانش رسیده است. اما با تجربه جدید برخط این دوره از جشنواره سینماحقیقت، ما روزهای پرالتهاب و جذابی داشتیم. این فضا برایمان لذت‌بخش بود چون در حوزه جدیدی وارد شدیم که ارتباط با مخاطب و گستره آن جذاب‌ترین موضوع این حوزه بود.

دبیر چهاردهمین جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت با بیان اینکه روز به روز از موانع کاسته می‌شود و مخاطبان به این شیوه نوین بیشتر عادت می‌کنند و مسیر راحت‌تر می‌شود، گفت: خوشبختانه اهالی سینمای مستند توانستند به خانه جشنواره وارد شوند و از تماشای فیلم‌ها لذت ببرند. از طرفی، هر مخاطب به‌ طور متوسط  توانسته حداقل سه تا چهار فیلم ببیند که از اتفاق‌های خوب جشنواره به شمار می‌رود.

حمیدی‌مقدم با اشاره به آمار بازدید از فیلم‌های این دوره جشنواره گفت: به‌ طور متوسط بین ۴۲۰۰ تا ۵۵۰۰ بازدید کننده ثابت از خانه جشنواره داشتیم و یکی از پربازدیدترین و پرمخاطب‌ترین فیلم‌های این دوره «کودتای ۵۳» بود که هم زمان با نمایش روز گذشته آن در جشنواره توانستیم ارتباط زنده‌ هم با کارگردان مستند داشته باشیم.

او یادآور شد: فکر می‌کنم آرام آرام این تبلیغ در فضای مجازی شکل می‌گیرد و اتفاق جدیدی که رخ داده این است که فیلمساز، اثرش را تبلیغ کرده و به اقتصاد فیلمش هم کمک می‌کند. از طرفی، میزان فروش بلیت در سامانه‌های برخط هم هیجان جالبی ایجاد کرده است و سازندگان بعضی آثار خواستار تکرار نمایش فیلم‌شان به دلیل اشتیاق مخاطب شدند. 

دبیر این دوره، درباره نام‌گذاری چهارمین روز از چهاردهمین دوره جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت به نام فرشاد فدائیان گفت: افتخاری برای ما و شورای سیاست‌گذاری چهاردهمین دوره جشنواره است که در این دوره از سه بزرگ سینمای مستند ایران تجلیل کنیم که یکی از آنها، استاد فرشاد فدائیان است.

حمیدی‌مقدم ادامه داد: برای کسانی که سینمای مستند را به‌طور تخصصی دنبال می‌کنند، فرشاد فدائیان نامی بزرگ و در جایگاه ویژه‌ است. نگاه اندیشمندی که پشت قاب‌های او وجود دارد و جهان‌بینی شگرف، از ویژگی‌های مستندهای فدائیان است.

او با بیان اینکه فرشاد فدائیان علاقه‌ای به حضور در چنین مراسمی و تقدیر شدن ندارد، گفت: این ویژگی از شخصیت متواضع و ناب فرهنگی او برمی‌آید. اما ایشان چه مخالف باشد چه موافق، ما باید این کار را انجام می‌دادیم و روز چهارم جشنواره سینماحقیقت را به ایشان تقدیم می‌کردیم.

حمیدی‌مقدم با اشاره به مستند «اتودهای قرنطینگی» که به کارگردانی فرشاد فدائیان در این دوره از جشنواره حضور دارد، گفت: ایشان قاعده‌ای دارد مبنی بر اینکه فیلم‌هایشان را در بخش مسابقه نمایش نمی‌دهد و «اتودهای قرنطینگی» هم با اینکه در دو بخش مسابقه ملی و بخش ویژه کرونا انتخاب شده بود اما با خواست خودشان، تنها در بخش نمایش‌های ویژه نمایش داده شد.

فراز فداییان که با ساخت فیلمی از پدر در مراسم بزرگداشت حضور داشت گفت: پدرم خیلی اهل گفتن از خودش نیست۔ تقریبا دوسال است که تلاش می‌کنم با او درباره یک فیلم صحبت کنم، اما هنوز با او درگیر هستم۔  من فیلم «سنگ، مادر خاموش» از او را خیلی دوست دارم و فکر می‌کنم این فیلم، بسیار تاثیر گذار است۔

فداییان پسر راجع‌به تجربه کار کردن با فداییان بزرگ توضیح داد: همیشه با پدر راجع به سینما صحبت می‌کنیم۔  تقریبا ۶ سال است که با دوربین کنار ایشان کار می‌کنم۔ اما خیلی نمی‌توانم او را بفهمم، چون پیچیدگی‌های زیادی دارد۔ سفرزیاد می‌رود،  ناگهان دوربین و وسایلش را برمی‌دارد و به سفر می‌رود۔  قبل از کرونا ما با هم به یک سفر کوهستانی رفتیم و او شروع کرد از مردم و آن ناحیه فیلم گرفتن۔

او ادامه داد: بهترین ویژگی پدر این است که زندگی می‌کند، یعنی هیچ وقت کار نمی‌کند بلکه سعی می‌کند با کارش زندگی کند۔ او معتقد است فلسفه در همه جا وجود  دارد۔ این کاملا درست است، فلسفه ابزاری است که چطور با او ببینید۔

فداییان در پایان درباره احوال فرشاد فداییان پس از شروع کرونا، روزهای قرنطینه و ساخت مستند «اتودهای قرنطینگی» گفت: اوایل که قرنطینه شروع شد، من از او خواستم که پیشم بیاید و قبول کرد، دو ماه اول خیلی برای او سخت بود اما شروع کردیم به پیاده روی‌های شبانه. بعد از مدتی من تلنگری به او زدم و پیشنهاد دادم که از این روزهای قرنطینه فیلم بساز و این شد که او «اتودهای قرنطینگی» را ساخت.

در ادامه مراسم از رضی میری، پژوهشگر و طراح فرش که سال‌ها فیلمبردار مستندهای فداییان بوده، درخواست شد روی صحنه بیاید. 

میری ابتدا درباره فداییان گفت: من بسیار خوشحالم که جشنواره امسال این طلسم را شکست و فرشاد هم قبول کرد و این تجلیل صورت گرفت. فرشاد تسلط بالایی در تصویر، قالب و هنر فیلمبرداری دارد. او هنگام ساخت یک مستند، خودش به تنهایی تمام مسئولیت‌های تصویری را از جنبه زیبایی شناسی برعهده می‌گیرد. 

او در ادامه افزود: منش فرشاد و رفتار او با جهان اطرافش همیشه برای من الهام بخش بود. او یکی از مهم‌ترین استادان ما در شناخت تصویر است. 

میری در پایان گفت: فرشاد در مستندی که فراز از او ساخته اشاره کرد که در سینما دو استاد بیشتر نداشته است. به اعتقاد من دو چیز استاد فرشاد بوده است. فیلم دیدن و دوربین عکاسی. به نظر من او با دوربین عکاسی‌اش جهان مینیمالیستی خود را خلق کرد.

در بخش دیگری از این مراسم مرتضی پورصمدی مدیر فیلمبرداری و از همکاران قدیمی فرشاد فدائیان درباره ۳۲ سال همکاری با این مستندساز گفت: فراز (پسر فرشاد فدائیان) همان سالی به دنیا آمد که ما با آقای فدائیان شروع به کار کردیم و عمر او، هم‌سن همکاری مشترک ماست. یعنی ۳۲ سال.

پورصمدی تشریح کرد: ۳۲ سال پیش، دوستی به من از کسی گفت که قرار است مستندی صنعتی بسازد و فردی بسیار جدی است، اما دنبال یک آدم پوست کلفت برای همکاری می‌گردد که من را به او معرفی کردند و شروع کردیم.

او با اشاره به اینکه «تجربه‌های اول سفر و همکاری با فرشاد خیلی رسمی و جدی بود.» گفت: بعدها دوست شدیم و سفرهای بعدی از شکل رسمی خارج شد و می‌خندیدیم و سفرها عالم خاص خودش را داشت.

پورصمدی ادامه داد: من آدمی بسیار متوسطی‌ام اما فرصت‌هایی در زندگی‌ام رخ داده که باعث شده بیش از هر دانشگاهی مواجهه با آدم‌ها را یاد بگیرم. یکی از این آدم‌ها فرشاد فدائیان است. جذاب‌ترین بخش از روحیه‌اش این است که نگاه ویژه‌ای دارد. مثلا در جهان عکاسی اگر عکس‌های «هنری کارتیه برسون» را بدون نامش ببینید، ۹۹ درصد کارهایش را می‌توانید تشخیص دهید یعنی به جایی رسیده که بدون ذکر نامش می‌توان کارش را شناخت؛ فرشاد هم همین نگاه را در کار دارد.

او تصریح کرد: فرشاد ذخایری در خود دارد که نیاز اولیه برای دیدن جور دیگر جهان است و به راحتی از ذهنیت به عینیت تبدیل می‌شود که در سینمای ما چنین چیزی بسیار انگشت‌شمار است. یک گنجینه عجیب و سرشار از دانش که می‌تواند به کمک سینما بیاید.

این مدیر فیلمبرداری، سفر کردن را یکی از ملزومات جدی برای این دانست که در مستند آدم متفاوتی شوی و گفت: سفر تو را وادار به مواجهه با تجربه‌هایی می‌کند که هیچ جور دیگر به دست نمی‌آید. ما در سنینی سفر می‌کردیم که جامعه داشت به تدریج از شرایطی به شرایط دیگر تبدیل می‌شد و ما شاهدان زنده جهان عجیبی بودیم که به تدریج ریخت عوض می‌کرد. این اتفاق تدریجی اجتناب‌ناپذیر رخ می‌داد و ما این شانس را داشتیم که شاهدان بی‌واسطه آن باشیم.

پورصمدی تشریح کرد: کار کردن با فرشاد ترش و شیرینی خیلی جذابی داشت. اصلا آدم کلاسیکی نیست و همواره همراه او رنج و شادی توامان را تجربه می‌کنی که در بلندمدت، شادی از آموختن جایگزین سختی و زمختی این همراهی می‌شود. حاصل همکاری ما ۱۹ مستند شد. در این سال‌ها دوره نگاتیو کنار رفت و بعد ویدیو و دیجیتال آمد و فراز که بزرگ شد کمکش کرد و بین ما کمی فاصله افتاد.

پورصمدی در پایان با اشاره به نگاه فرشاد فدائیان که منطبق بر اصول زیبایی‌شناسانه بود و جدیتش در اصول کاری، گفت: کماکان معتقدم آدم خوش‌شانسی‌ام که با فرشاد آشنا شدم. او از انسان‌هایی است که می‌توان بسیار از او آموخت.

در پایان آیین بزرگداشت، در غیاب فرشاد فدائیان به دلیل کسالت، محمد حمیدی‌مقدم تندیس فیروزه‌ای چهاردهمین جشنواره بین‌المللی «سینماحقیقت» را همراه لوح تقدیر به فرزند او، فراز فدائیان اهدا کرد.

چهاردهمین جشنواره بین المللی فیلم «سینماحقیقت» با دبیری محمد حمیدی مقدم از 25 آذرماه تا دوم دی ماه به صورت آنلاین برگزار می شود.