نمایشگاه مجازی کتاب اقتصاد نشر را کم هزینه و سالم تر می کند

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، «سید عباس صالحی» امروز 30 دی در افتتاحیه نخستین نمایشگاه کتاب مجازی گفت: امسال نمایشگاه مجازی کتاب را با دو ویژگی آغاز می کنیم؛ ویژگی نخست شرایط کرونایی است که جهان و ایران را یک سال است که دربر گرفته است. این ویژگی در فضاهای مختلف زندگی اجتماعی بشر در کل کره خاکی تاثیر داشته و بخشی از این اتفاقات در حوزه اقتصاد و فرهنگ است. یکی از حوزه هایی که به شدت متاثر از کرونا شده، صنعت نشر جهان و ایران است.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه در یک سال اخیر متاثر از کرونا صنعت نشر مان آسیب هایی دیده است، عنوان کرد: گرچه برآورد دقیقی از خسارات وارده وجود ندارد اما نظرسنجی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات که در آذرماه منتشر شد، نشان می دهد که 60 درصد ناشران اذعان داشتند که 40 درصد به بالا صنعت نشر در یک سال اخیر خسارت دیده است.

وی اظهار داشت: تعطیلی نمایشگاه کتاب و نمایشگاه های استانی شرایط تعطیلی و شبه تعطیلی در فضای خدمات کاملا در یک سال اخیر محسوس و ملموس است. یکی از بخش هایی که تحت تاثیر کرونا آسیب های فراوان دیده، نشر کشور است. با وجود تمام این مشکلات که کاملا روشن است، جامعه نشر تکاپو و فعالیت خود را داشته است. در نظرسنجی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات که آذرماه منتشر شد، آمده است که حدود 68 درصد ناشران گفته اند در این مدت کتاب های چاپ اول داشته اند و حدود 24 درصد آنها بیش از 10 عنوان کتاب چاپ کرده اند. این نشان می دهد که علیرغم شرایط سخت و دشوار صنعت نشر علاقه و شیفتگی و توجه جامعه نشر به تولید اندیشه به گونه ای بوده که این دشواری ها مانع تحرک نبوده است و در حد قابل قبولی جریان تولید نشر تداوم داشته است.

صالحی با اشاره به فضای مطالعه در یک سال اخیر در کشور بیان کرد: نظرسنجی ای که پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در مورد کرونا داشته، سه موج است که در آن بحث اوقات فراغت مطرح بوده است. در دوره اول یعنی فروردین سهم مطالعه در اوقات فراغت قابل توجه بوده است و حدود 27 درصد مخاطبان که این نظرسنجی از آنها صورت گرفته مطالعه کتاب را یکی از موضوعات اوقات فراغت مطرح کردند.

وی خاطرنشان کرد: در نظرسنجی های پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات سهم کتاب و کتابخوانی برای رفع اضطراب از کرونا قابل توجه بوده است. علیرغم صدماتی که کرونا داشته به نحوی در سبد مصرف اوقات فراغت ما کتاب و کتابخوانی سهم بیشتری پیدا کرده است. در کنار این نکات پاره ای از اتفاقات نشان دهنده این است که بالاخره جریان حوزه مکتوب از سوی مخاطبان و ناشران قابل توجه است.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی یادآور شد: در فضای برنامه های فصلی که موسسه خانه کتاب اجرا کرد، امسال بیش از یک میلیون و 200 کتاب فروخته شد و 50 میلیارد تومان خریداری کتاب در این سه مقطع اتفاق افتاد. این نشان می دهد که علیرغم طوفان سهمگین کرونا کتاب و کتابخوانی، ناشر و کتابفروشی زنده، پویا و فعال است و با این امید می توان به آینده نگریست.

صالحی یکی از ویژگی های نمایشگاه کتاب امسال را برگزاری آن در فضای مجازی عنوان کرد و افزود: فضای مجازی به کمک صنعت نشر و فرهنگ کتاب و کتابخوانی آمده بود اما به نظر می آید که در حال حاضر سرعت بیشتری پیدا کرده است. نظرسنجی ای که از جامعه آماری ناشران صورت گرفت و در آذر ماه منتشر شد، نشان می دهد که 69.3 درصد ناشران از طریق فضای مجازی کتاب های خود را اطلاع رسانی می کنند. این نشان می دهد تبلیغات کتاب تنوع قابل توجه ای پیدا کرده است و رو به تکامل است. امروزه فضای تبلیغاتی در حد انتقال دیتا نیست بلکه می تواند در قالب پادکست، روایت و قصه اتفاق بیفتد. نقالی کتاب دارد اتفاق می افتد و این سنت کهن به کمک کتاب آمده است.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی عنوان کرد: نکته دومی که می شود در مورد فضای مجازی اشاره کرد، فروش کتاب است. در نظرسنجی ای که آذرماه منتشر شد، مشخص گردید که فروش ناشران 50 درصد از طریق اینترنت است که این مسئله قابل توجه است. فضای مجازی سال های قبل وجود داشته اما امسال شتاب پیدا کرده است.

صالحی با بیان اینکه کتاب های الکترونیکی مزاحم کتاب های کاغذی نیستند، گفت: این کتاب ها مکمل هم هستند. پیمایش مصرف کالاهای فرهنگی در پژوهشگاه فرهنگ و هنر و ارتباطات منتشر شد. در این پیمایش ملی از 46.6 درصد افراد کتابخوان آنهایی که کتاب الکترونیک می خوانند، سال به سال بیشتر می شوند به گونه ای که 19.2 درصد افراد کتاب الکترونیک می خوانند و از این رقم 10.2 درصد گفته اند که کتاب الکترونیک را بیشتر از کتاب فیزیکی می خوانند؛ بدین ترتیب ذائقه مصرف تغییر پیدا کرده و با این نگاه یک باب و مسیر برای فضای مجازی و فضای مکتوب ایجاد شده است.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نمایشگاه کتاب مجازی را یک فرصت دانست و افزود: دوستان ما در جامعه نشر و خانه کتاب یک فرصت و تجربه در مورد فرهنگ مکتوب و فضای مجازی پیدا کرده اند. این اتفاق به اعتبار تجربه جدید ارزشمند است و این یکی از تجربیات ارزشمند در فضای مجازی خواهد بود. نمایشگاه فیزیکی کتاب بی عیب و نقص نبوده است؛ بر این اساس نمایشگاه مجازی کتاب نیز ممکن است در اجرا با نقص هایی همراه باشد. فضای مجازی بسیار متنوع، موثر و با قابلیت گسترده است.

صالحی با بیان اینکه عدالت فرهنگی را عدالت بشری تلقی می کنیم، اظهار داشت: انسان حق دارد که بداند، منبع درست دانستن کتاب است. نمایشگاه مجازی ما را به عدالت فرهنگی بشری نزدیک می کند و مرزهای جغرافیایی را در می نوردد؛ بدین ترتیب جهان اندیشه به هم نزدیک تر شود و فرصت برای تعقل، گفت و گوی سازنده و نزدیک شدن اندیشه ها فراهم آید.

وی با بیان اینکه اتفاق دیگر در فضای نمایشگاه مجازی کتاب حوزه اقتصاد است، گفت: در نمایشگاه مجازی کتاب کاهش هزینه ها و کاهش تخلفات را خواهیم داشت. این نمایشگاه هزینه های بالاسری را کم می کند. ناشر شهرستانی برای شرکت در نمایشگاه کتاب باید بیش از 10 روز به دردسر می افتاد. همچنین نمایشگاه مجازی کتاب یک جریان سالم اقتصادی را فراهم می کند. در نمایشگاه کتاب گاهی تخلفاتی داشتیم از جمله اینکه در یک غرفه کتاب های ناشر دیگر دیده می شد. این تخلفات جریان سالم اقتصادی را دچار اختلال می کند. در فضای مجازی این گونه اتفاقات را نخواهیم داشت, بدین ترتیب اقتصاد نشر کم هزینه تر و سالم تر است.

صالحی خاطرنشان کرد: یکی از نکاتی که در فرهنگ مکتوب ملاحظه می شود، این است که اطلاعات کم داریم و این اطلاعات داده کاوی نمی شود. جهان امروز جهان داده است، هرچه اطلاعات بیشتر و پردازش بیشتری داشته باشیم از نظر فرهنگی روشن تر و روان تر می شود. جهان امروز جهان پول نیست، جهان داده است. بر این اساس باید داده ها را گردآوری کنیم و قدرت پردازش داشته باشیم. در نمایشگاه مجازی کتاب این قدرت بالا می رود و فرصتی پدید می آید که اطلاعات گردآوری شود.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه مزیت های نمایشگاه مجازی کتاب بدین معنی نیست که نمایشگاه فیزیکی بد است و نباید برگزار شود، گفت: قدرت بشر این بوده است که پدیده هایی را که خلق کرده با هم پیش می برده است. فرهنگ مکتوب هم با وجود فضای مجازی یک بال جدید پیدا کرده است و این قالب می تواند مکمل و کمک کننده قالب های سنتی باشد. از همه عزیزان که برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب تلاش کردند، تشکر می کنم. از اصحاب رسانه خواهش می کنم که کمک کنند تا نمایشگاه دیده شود. نمایشگاه کتاب در اردیبهشت نیاز به تبلیغات نداشت. همه ساعت شان کوک بود و می دانستند که چنین نمایشگاهی در اردیبهشت برگزار می شود. نمایشگاه کتاب مجازی تهران از فردا اول بهمن آغاز می شود و انشاءالله صدا و سیما، رسانه های مکتوب، پایگاه های خبری و فضای مجازی به عنوان یک وظیفه ملی در خصوص ارتقای مکتوب نسبت به این نمایشگاه اطلاع رسانی داشته باشند.