خبرگزاری شبستان،گروه اندیشه،سی و دومین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «تاریخ و تمدن اسلامی» به صاحب‌امتیازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات و مدیرمسئولی هادی عالم‌زاده منتشر شد.
عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «ارزیابی ماهیت فتح ایران بر اساس نظریه جنگهای عادلانه»، «علم «اوفاق» در منابع اسلامی و بازتاب آن در متون فارسی»، «تأثیر جنگ های مرزی شاه‌عباس اول صفوی بر پراکندگی بازرگانان در ایران»، «تحلیل سبک روایتگری اعتضادالسلطنه در اکسیرالتواریخ»، «انجمن بلدیه بوشهر در دوره مشروطه و علل و عوامل ناکامی آن».
در چکیده مقاله «ارزیابی ماهیت فتح ایران بر اساس نظریه جنگهای عادلانه» می‌خوانیم: «در قرآن برای رویارویی با گروه‌های محارب، سه واژه قتال، جهاد و فتح به کار گرفته شده است. در منابع تاریخی از ورود مسلمانان به ایران با عنوان فتح یاد شده است که معنایی وسیعتر از آن دو دیگر دارد. در قرآن از فتح به معنای گشایش، نه تنها گشایش در فتح سرزمینها، بلکه فتح قلوب یاد میشود. پژوهش حاضر در صدد است با بررسی متون تاریخی قرون اولیه اسلامی (قرن سوم و ششم هجری) ماهیت فتح را به عنوان جنگی دینی با شاخصههای اخلاقی و عادلانه ارزیابی کند. برای دستیابی به تبیین و تحلیل واقعبینانه‌تر، نظریه جنگهای عادلانه به عنوان الگوی جنگهای ایدئولوژیکی مبنایی برای سنجش عادلانهبودن فتح ایران قرار گرفته و بر آن اساس فتح در سه مقوله مشروعیت، رفتار عادلانه در حین جنگ، و رعایت عدالت پس از جنگ، بررسی شده است. نتایج به دست آمده نشان میدهد در فتح ایران، هدف جنگیدن در راه خدا با اهداف دنیاطلبانه و اقتصادی همراه شد؛ در بسیاری از موارد بر آن غالب آمد؛ فرماندهان و سپاهیان از وظایف و تعهدات دینی و رفتار اخلاقی عدول کردند؛ رفتار با مردم مغلوب ناعادلانه بود و قراردادهایی اغلب یکجانبه منعقد گردید و درنهایت، اهداف قرآنی در زمینه فتح نه تنها محقق نشد، بلکه عاملان فتح با اهداف و رفتار غیراسلامی و انسانی آن را به بیراهه کشیدند.»
در طلیعه مقاله «علم «اوفاق» در منابع اسلامی و بازتاب آن در متون فارسی» آمده است: «درباره علم «اوفاق» متون بسیاری در دنیای اسلام نگاشته شده‌است. این کتاب‌ها به نوعی دارای دو بخش محاسبات ریاضی و خواص مربعات‌اند که همین بخش اخیر، آنها را شبیه به طلسم کرده و در شمار علوم غریبه جای داده‌است. اوفاق در طبقه‌بندی‌های کهن‌تر علوم جایی در دانش ریاضی ندارد و در برخی دسته‌بندی‌های جدیدتر ذیل علم اعداد در ریاضیات آمده‌است. منشأ آن هرجا باشد، تدوین و گسترش آن در جهان اسلام صورت گرفته‌است. جز در رساله‌های مستقل، عمدتا در متون چنددانشی بدان توجه شده و مربع سه‌درسه، در متون دیگر هم، بارها تکرار شده‌است؛ زیرا آن را سبب آسانی زاییدن می‌دانستند. «سیف اسفرنگی»، شاعر سده هفتم، بارها با وفق و ترسیم آن بر نگین انگشتری مضمون ساخته و به وفق صدتایی بر درفش کاوه اشاره کرده‌است که در رساله‌های وفق نیز به‌ندرت دیده میشود، اما در آثار دیگر بیشتر به ذکر مربع سه‌تایی بسنده شده‌است.»
نظر شما