به گزارش خبرگزاری شبستان از قم، آیت‌الله احمد مبلغی، عضو مجلس خبرگان رهبری، در دیدار تعدادی از طلاب با وی که با رعایت دستورات بهداشتی برگزار شد، گفت: چند نگاه به تقوا وجود دارد؛ نگاه اول، تقوا را امری فردی و البته ضروری می‌داند گرچه اقدام برای تحقق آن را تنها در توصیه دیگران به آن می‌بیند. این دیدگاه تعریف دقیقی از تقوا در منظومه شریعت و اخلاق ندارد و به ویژه در هسته اصلی این نگاه، رابطه تقوا با جامعه و تأثیر اساسی آن در فرایندهای اجتماعی مورد توجه و ملاحظه قرار نگرفته است.
استاد حوزه علمیه بیان کرد: برخی بر خلاف نگاه اول، نگاه فراتری دارند و تقوا را به مقولاتی مانند؛ تقوای خانوادگی، کسب و کار و مدیریت سنخ‌بندی کرده و سعی می‌کنند لباس اجتماعی بر تن آن بپوشانند؛ درست است که این گروه می‌کوشند تا تقوا را از حالت فردی محض خارج کنند، اما مسئله این است که آنها بازتعریفی از تقوا به عنوان روح تعبیه شده در شریعت از یک طرف و رابطه آن با ماهیت کنش اجتماعی از طرف دیگر ندارند؛ لذا اینها هم برای تحقق تقوا صرفاً به دیگران توصیه می‌کنند تا تقوا داشته باشند.
استاد سطح خارج فقه و اصول حوزه گفت: دیدگاه سومی را می‌توان مطرح کرد و آن اینکه برای تقوا حضورى نیرومند در لایه لایه شریعت قائل باشیم و از این رهگذر و نیز با اتکا به بازتعریف رابطه اخلاق و تقوا، بکوشیم تا تقوا بتواند در سه ساحت اندیشه، فرهنگ و قانون، حضور و استقرار پیدا کند. گر چنین شود جامعه و نهادهای اجتماعی به سمت چشیدن طعم شیرین حضور عینی و عملی تقوا در عرصه‌های زندگی به حرکت در می‌آیند.
آیت‌الله مبلغی تصریح کرد: اگر فهم درستی همراه با یک نگاه دقیق اجتماعی از تقوا ارائه دهیم تقوا به دلیل ظرفیت‌های بزرگ تعبیه شده در آن به خاستگاهی پرنشاط برای حرکت‌هاى پاک و کنشگری‌های اجتماعی درست و پاکیزه تبدیل می‌شود.
وی افزود: وقتی که به قرآن نگاه می‌کنیم تقوا در سیاق آیاتى چند، به صورتی اجتماعی آن هم با ادبیات و نگاه به تاثیرگذاری بر جامعه به تصویر کشیده شده است. فى المثل در آیه شریفه دوم سوره مائده «وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ» تقوا در سیاق امور مهم و کلان اجتماعی مورد تاکید قرار گرفته است.
عضو خبرگان رهبری با اشاره به اینکه این آیه، آیه‌ای اجتماعی است به دلیل آنکه بر تعاون و همکاری و همگرایی که مقوله‌ای اجتماعی است، تاکید می‌کند؛ گفت در این آیه تقوا در کنار نیکوکاری که مقوله‌ای اجتماعی است و در مقابل پلیدی و تجاوز به حقوق دیگران که خطرناک‌ترین مقوله‌های اجتماعی هستند قرار گرفته است از اینجا می‌توان دریافت که تقوا در یک فرآیند همگرایی و تعاون اجتماعی می تواند به مثابه یک اساس و زیرساخت، بازتعریف اجتماعی شود.
وی افزود: در ادبیات قرآنی سخن از تاسیس بنیان بر تقوا «أَفَمَنْ أَسَّسَ بُنْيَانَهُ عَلَى تَقْوَى مِنَ اللَّهِ»(توبه/109) به میان آمده است و روشن است که در اینجا صرفاً بنیان فرد بر تقوا در میان نیست، بلکه بنیان جامعه و اجتماع بر تقوا نیز مطرح است حتی فراتر می‌توان رفت و گفت اصولاً افراد درون یک جامعه می‌توانند معنا پیدا کنند یا دست کم نقش‌های اساسی و وضعیت نهایی به خود بگیرند.
آیت‌الله مبلغی تصریح کرد: مثال دیگری که می‌توان آورد این است که جنگ پدیده بزرگ اجتماعی است که ویرانی‌های زیادی ایجاد می‌کند و همه پدیده‌ها را تحت الشعاع قرار می‌دهد و بعد از تمام شدن هم باز آثار و پیامدهای آن سایه بر جامعه می‌افکند؛ حال این سؤال مطرح است که آیا جنگ با این ابعاد گسترده اجتماعی با تقوا رابطه دارد یا خیر؟ پاسخ این است که قرآن کریم بین تقوا و نحوه تعامل با طرف مقابل در جنگ ارتباط برقرار کرده و فرموده است «وَلَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَىٰ أَلَّا تَعْدِلُوا ۚ اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَىٰ»(مائده./8).
استاد سطح خارج حوزه علمیه با اشاره به اینکه دشمنی با یک قوم ( شَنَآنُ قَوْمٍ) بسیار موضوع مهمی است؛ گفت: آیه فراتر از توصیه و نیز فراتر از درخواست توصیه به تقوا در این زمینه، می‌خواهد از موضع شریعت، عدالت را بنیان و پایه حرکت در این حوزه قرار دهد و می‌خواهد سه مقوله مهم اندیشه و ارزش و فقه را در این زمینه بر اساس عدالت که نزدیکترین امر به تقوا است، شکل دهد.
عضو خبرگان رهبری به ذکر مثال دیگری در این باره پرداخت و افزود: خداوند وقتی در آیه 13 سوره حجرات، بحث اقوام و شعوب را مطرح فرموده است سریعا به تقوا توجه داده است؛ چنین تقوایی که در سیاق «تعارفوا» ارائه شده است نمی‌تواند به صورتی بیگانه با مقوله کلیدی تعارف بین امم( كه هدف الهی در جعل اقوام و شعوب معرفی شده است) شکل بگیرد و یا معنا بپذیرد.
وی گفت: اینجاست که مشاهده می‌کنیم، تقوا در عمیق‌ترین فرآیندهای اجتماعی حتی بین بشریت مجال بروز و ظهور و در راستای هدف جعل الهی در کلانترین امر مربوط به بشر جای پیدا می‌کند و تعامل بین انسانها را با ادیان مختلفی که دارند برقرار می‌نماید.
استاد حوزه علمیه با اشاره به اینکه راه حضور خداوند در جامعه و روابط برقرار فیمابین آن، تقواست، افزود: با تقوا جامعه ساخته می‌شود و تقوا بزرگترین عامل و اساس شکل‌گیری جامعه الهی در هر سطح و عرصه و ساحتی است چه کوچک و چه بزرگ، به شرط آنکه آن را از حالت توصیه و قرار داشتن در فضاهای ذهنی و تصوری خارج کنیم و آن را در سه مقوله حساس اندیشه، ارزش و قانون عینیت ببخشیم.
نظر شما