به گزارش خبرنگار فرهنگ و اجتماع خبرگزاری شبستان، در سریال‌هایی که این روزها در نمایش خانگی پخش می شود، خشونت عاملی برای ایجاد جذابیت شده است. این در حالی است که در جامعه ما این اتفاقات خشن به این شکل و به این شدت نیست؛ نه اینکه جامعه خشن نباشد، در جامعه خشونت وجود دارد اما چون بلد نیستند بر اساس ویژگی‌های سینمای اجتماعی درام را خلق کنند به این سمت می‌روند که جذابیت کارشان را حول محور خشونت قرار دهند. این آثار تاثیر نامطلوبی را بر مخاطب خود می‌گذارد. حتی در برخی از سریال‌های تلویزیونی هم خشونت غیرمتعارف به تصویر کشیده می‌شود. نمایش مداوم قتل‌های سریالی، مصرف مواد مخدر و اغراق در مشکلات خانوادگی، نه تنها واقعیت را نمایش نمی‌دهد، بلکه عادی‌سازی این مسائل خطرناک است. لذا خبرنگار فرهنگ و اجتماع خبرگزاری شبستان در خصوص نقش سریال های نمایش خانگی در افزایش و عادی سازی خشونت در جامعه با دکتر «ناصر قاسم زاد» مدیر عامل جمعیت حمایت از سلامت، بهداشت و روان جامعه و مدرس دانشگاه گفتگویی انجام داده که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.
وی با اشاره به نقش سریال های نمایش خانگی در افزایش و عادی سازی خشونت، اظهار کرد: متاسفانه دستگاه های فرهنگی ما نظارت لازم و بایسته را در این خصوص ندارند. ضعف هایی که در حوزه آسیب های اجتماعی مشاهده می شود به دلیل عدم اشراف کامل توسط مدیران مربوطه، عدم نظارت کافی و عدم به روز رسانی برنامه های فرهنگی در نظر گرفته شده است.
قاسم‌زاد در ادامه افزود: ما ناخواسته وارد دو تعریف شدیم؛ ۱- آنچه که در اذهان مدیران ما در حوزه فرهنگ، تربیت و آسیب های اجتماعی است؛ ۲- آنچه که در واقعیت جامعه وجود دارد. ما با داشتن بیش از ۳۰ میلیون جوان از جامعه ای جوان بهره مند هستیم. این جامعه جوان پر از احساس، نیاز، غرور، عواطف، هیجان طلبی، ریسک پذیری، کمال طلبی و ... است. جوانان خواهان تحول، تکامل، دسترسی به اهداف، آمال و آرزوها در کوتاه ترین زمان هستند. علل بسیاری از اتفاقات ناشی از نپختگی و بلوغ روانی و اجتماعی لازم در نزد جوانان است.
برای قشر جوان باید دستورالعمل مدون و برنامه ریزی شده تدوین شود
این استاد دانشگاه تصریح کرد: بیش از ۱۲ دستگاه فرهنگی و نظارتی در این زمینه مسئولیت دارند. مدارس، آموزشگاه ها، وزارت علوم، وزارت آموزش و پرورش، وزارت بهداشت، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و ...؛ در برخورد با قشر جوان باید دستورالعمل مدون، برنامه ریزی شده و با کمک گرفتن و مشورت از روانشناسان و مشاوران زبده و کار ورزیده با مسئله جوان و جوانی، آسیب ها و فشارهای روانی که می تواند در نزد جوان بروز پیدا کند، مشورت دهند و در این برنامه ریزی ها لحاظ شود. در جامعه ما اقتصادی ناپایدار وجود دارد. ناامنی اقتصادی سالیان سال است که هرچه جلوتر می‌رویم، بیشتر ما را آزار می دهد. با وجود اینکه نسل میانسال ما نیز متاثر از این قضیه می شوند ولی آنها قدرت سازگاری بیشتری را در طول زمان پیدا کرده اند؛ اما جوانان آن قدرت را ندارند. گاهی جوانان از همه آمال و آرزوهای خود ناامید می شوند ما چه برنامه ریزی ای برای آنها داریم؟
دنیای هنر به دنبال درآمد است
مدیر عامل جمعیت حمایت از سلامت، بهداشت و روان جامعه با بیان اینکه ما در دنیای هنر و اقتصاد هنر بخشی به نام کسب و کار سودآور داریم. گفت: آنها با هر ترقندی صرفا به دنبال درآمد هستند البته در همه جای جهان این امر صورت می گیرد ولی آنجا نظارت هایی وجود دارد و در کنارش محصولات و مراقبت هایی وجود دارد که افراد ساپورت و مراقبت شده و حمایت می شوند. اما در کشور ما بعد از اینکه یک زن مطلقه جوان ما در ۲۴ سالگی از همسرش جدا می شود اگر پشتیبانی خانواده را نداشته باشد، برای نان شبش باید کجا مراجعه کند؟ آیا با حمایت های بهزیستی و کمیته امداد می توان در ماه فقط پروتئین لازم را برای خانواده تهیه کرد؟ آمارها نشان می دهد ما چندین میلیون نفر را زیر دهک ۶ (فقر) داریم که خود این فقر زمینه را برای فقر فرهنگی، بی سوادی در حوزه سلامت، بی سوادی در حوزه بهداشت و درمان و آماده شدن و مساعد کردن زمینه برای ابتلا به آسیب های اجتماعی در گروه های زیر خط فقر فراهم می کند.
فیلم ها باید درجه بندی شوند
قاسم زاد در ادامه با اشاره به اینکه خطرپذیری و روی آوردن به زمینه هایی چون اعتیاد در جوانان بیشتر مشاهده می شود. افزود: در گذشته های خیلی دور در حوزه سینما شاهد فیلم هایی با ژانر اکشن بودیم اما در کشورهایی که به فکر بهداشت و روان خود هستند، این مسئله بولد نمی شود. ما معتقدیم فیلم ها باید درجه بندی شوند؛ چرا که خیلی از فیلم ها ماجراجویی و ریسک پذیری را به نوجوانان آموزش می دهد؛ چرا که نوجوانان در حال همانندسازی و الگویابی هستند، آمال و آرزوهایش، آزارش می دهد، پدر نمی تواند اقتصاد خانواده را به خوبی تامین کند، جامعه ای نیست که بتواند نیازهای عاطفی، روانی، فرهنگی و ورزشی آنها را برطرف نماید.
در جوامع پیشرو مکان هایی برای تخلیه هیجانات، احساسات و غرایض وجود دارد
مدرس دانشگاه ادامه داد: اعتیاد در این سنین چگونه به وجود می آید؟ با ترغیب دیگران، فشارهای روانی بیش از حد، داشتن یک فرد معتاد در اطراف، شکست های ناگهانی از جمله شکست های عاطفی، تحصیلی، ارتباطی و .... ما چقدر جامعه را برای مقابله با شکست، اضطراب، افسردگی، خشم، پرخاشگری و ... آماده کرده ایم؟ چقدر نیروی بازدارنده ما که نیروی انتظامی باشد، تحمل داد و فریاد و مشت زدن جوانان را دارد؟ پس این خشم کجا باید فرو ریخته شود؟ در جوامع پیشرو مکان هایی برای تخلیه هیجانات، احساسات و غرایض وجود دارد اما ما هیچ برنامه عملی در این خصوص نداریم.
لزوم به روزرسانی آموزه های دینی
مدیر عامل جمعیت حمایت از سلامت، بهداشت و روان جامعه تصریح کرد: آموزش و پرورش برای برنامه زندگی جنسی بچه ها چه برنامه ای مدون کرده است؟ آیا حیات جنسی بسته و سرکوب شده است؟ اینکه ما صرفا به بیان چند آیه، حدیث و روایت اکتفا کنیم، فایده ای ندارد البته ما معتقدیم اگر آموزه های دینی به درستی به کار گرفته شوند و به روز رسانی شوند، در این اصل به ما گفته می شود که باید آنها را کاربردی کنیم؛ چرا که نمی توان مانند ۱۴ قرن پیش به مسایل بپردازیم. ما باید با ابزار روز جهانی از این آیه ها، احادیث و روایات استفاده کنیم. ما یا باید برای جوانان زمینه ازدواج آسان را با اشتغال پایدار، امنیت اقتصادی و تامین اجتماعی مهیا کنیم با باید بتوانیم راهکارهای صحیح را ارایه دهیم. جوان منتظر تصمیم ما نمی ماند و راه خود را انجام می دهد.
تا اقتصاد اصلاح نشود، کار فرهنگی نمی توان انجام داد
وی اظهار کرد: در حال حاضر مسائلی همانند ازدواج های سفید، برون رفت از روابط خانوادگی و غیره، دلایل اجتماعی و آسیب شناسی روانی خاص خود را دارد؛ بنابراین به اعتقاد من ما باید شرایطی را ایجاد کنیم تا نوجوانان و جوانان ما فضای لازم را برای بروز آن احساسات، خشم ها و پرخاشگری ها داشته باشند. در حال حاضر دو قشر در جامعه داریم؛ قشر مرفه و قشر غیرمرفه اما قشر میانی در جامعه ما وجود ندارد. دو قشری جامعه به شدت خطرناک است و ما باید در ابتدا اقتصاد را در جامعه اصلاح کنیم، چون تا وقتی اقتصاد درست نشود، کار فرهنگی نمی توان انجام داد. لازمه کار فرهنگی این است که به جوانان بگوییم وقت خود را پر کنید. کسب و کار فیلم، رسانه، سینما در جامعه جهانی رایج است اما در کنار آن آپشن های دیگری وجود دارد که در آن نیازها، مراقبت ها و حمایت های لازم از نظر روحی، روانی و جسمی از جوانان به عمل می آید. متاسفانه پاسخی به نیازهای جوانان داده نمی شود و بیشتر سرکوب می شوند؛ مثلا در انتخاب شغل چقدر فرصت شغلی برای جوانان وجود دارد که بتوانند از بین آنها انتخاب کنند. وقتی فردی به شرط زیست وارد شغلی می شود که بدان علاقه مند نیست، نارضایتی شغلی و نارضایتی فردی به وجود می آید. این نارضایتی فردی وارد زندگی شخصی وی می شود و خانواده را به هم می ریزد.
در حوزه بهداشت و درمان خیلی وقت پیش باید آژیر خطر را می کشیدیم
قاسم زاد در ادامه بیان کرد: آقای رییس جمهور می گویند: کارشناسان بیایند صحبت کنند اما تنها یک عده و یک گروه خاص که شما به آنها ارادت دارید، صحبت می کنند. صحبت درد موجود روی سطح و کف خیابان و جامعه است و باید برای آن سوبسید بپردازید. چطور وقتی برای برق احساس خطر کردید، روزی دو ساعت برق ها را می برید اما برق های آسیب های اجتماعی ما خیلی وقت پیش باید قطع می شد، در حوزه بهداشت و درمان خیلی وقت پیش باید آژیر خطر را می کشیدیم. ما چقدر هزینه برای بهداشت و درمان و سلامت و روان جامعه می پردازیم و چقدر برای این امور سرانه در نظر گرفته شده است؟ الان از دانش آموزان مدارس دولتی به زور پول دریافت می کنند. در واقع همه چیز بیزینس و درآمدزایی شده است. دولت باید مشکل اقتصادی را حل کند. در اماکن فرهنگی داستانی به نام خودگردانی راه انداختند. خودگردانی یعنی جیب مردم را خالی کن و در قبال آن کارهای فرهنگی به آنها ارائه بده. به نظر من این امر اشتباه و غلط است و خروجی آن اشاعه و افزایش آسیب های اجتماعی، بیماری های روانی و به طور کلی اموری است که برای قشر جوان در آینده نگران کننده است.
اثرگذاری فیلم ها مستلزم بهبود مسائل اقتصادی و اجتماعی است
مدیر عامل جمعیت حمایت از سلامت، بهداشت و روان جامعه گفت: وقتی ما نظارت نداریم اما جامعه جوان و نیازهایش را داریم ناخواسته یک فیلم در رسانه بخش خصوصی جاذبه ایجاد می کند. واقعا چه نیازی است که این همه کشت و کشتار در جامعه تبلیغ شود؟ البته نیازهای افراد میانسال با نوجوانان و جوانان فرق می کند؛ چرا که شاید برای افراد میانسال این فیلم ها تنها هیجان، لذت و ماجراجویی به همراه بیاورد اما نوجوانان با آن فیلم زندگی می کنند و تبدیل به الگوی فکری و عملی او می شود و همانند آن شخصیت خطر می کند. ما باید در کنار دو فیلم جنایی دو فیلم امیدوارکننده هم بسازیم اما اثرگذاری آن فیلم ها مستلزم بهبود مسایل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و رضایت مندی شهروندان از زندگی فردی و زناشویی آنها است.
ایجاد رعب و وحشت در جامعه به صلاح نیست
وی ادامه داد: وقتی یک زندگی شکل می گیرد، فرزندان نیز متاثر از روابط بین پدر و مادر خود می شوند. تمام این عوامل به صورت زنجیره به هم متصل هستند و وظیفه دولت و دولتمردان این است که این زنجیره ها را اصلاح کرده و درست به کار بگیرد. دولت یعنی افرادی که مردم آنها را انتخاب کرده اند و به آنها رییس می گویند تا اموال عمومی را حفظ کرده، تخمین زده، برنامه ریزی کرده و به هر یک از افراد جامعه در قالب شغل، مسکن، بهداشت و ... سهم خود را بدهند. دولت باید این امور را به درستی انجام دهد، اگر مشکلی در برنامه ریزی اقتصادی وجود دارد باید به ارکان نظام آن را انتقال دهند. متاسفانه آمارهای ما به روز نیست و یک سری ملاحظاتی در آنها می شود. گاهی اوقات کم را در آمارهایمان پررنگ می کنیم و زیاد در آمارهایمان کمرنگ می کنیم. ایجاد ترس، رعب و وحشت در جامعه به صلاح نیست؛ مثلا اگر آمار اعتیاد در کشور بالاست نباید اعلان عمومی شود. این گونه آسیب ها دلایل روان شناختی خاص خود را دارد. ما نباید به جامعه ناامیدی بدهیم اما نباید دلخوشی الکی نیز به مسئولان نباید بدهیم.
وی گفت: نظارت در مقوله فرهنگ، بهداشت و اقتصاد در جامعه یا خیلی زیاد است و یا اصلا وجود ندارد. همین امر سبب می شود که کسب و کار من تنها به دنبال چرخاندن اقتصاد خود باشد. وقتی می بیند مخاطب جوان او از کشت و کشتار، سریال های جنایی، رازهای جنایی و ... خوشش می آید، آن را منتشر می کند. محتوای این سریال ها به عنوان یک الگوی عملی در نزاع های خیابانی، رفتار مردم، کم تحملی و کاهش توانمندی آنها در برخورد با بحران ها نشان می دهد و در درون فرد وجود عصبی و ناراحت پرورش پیدا می کند.
نظر شما