به گزارش خبرگزاری شبستان از رشت، بدون شک علاوه بر ترویج فرهنگ نماز در جامعه و بسترسازی برای تقویت جایگاه مساجد رعايت احكام و آداب مسجد هم به فرهنگ‌سازى دارد نیاز دارد. به بیان دیگر مسجد، خانه خداست و كسى كه به مسجد مى‌رود در واقع به ديدار خدا می‌رود؛ در همین راستا با حجت‌الاسلام «علی اکبر بابایی» امام جمعه لوشان گفت‌وگویی انجام دادیم که مشروح آن در ادامه می‌خوانید.
- اهمیت و آداب مسجد رفتن از دیدگاه آیات و روایات چیست؟
می‌دانید که یکی از اقدامات اولیه‌ای که پیامبر عظیم‌الشأن اسلام(ص) بعد از هجرتش از مکه به مدینه انجام داد ساخت مسجد و مکانی برای عبادت مردم و در واقع رفع و رجوع مشکلات مردم بود. قطعا مسجد خانه خداوند متعال است و کسی که میخواهد با خداوند ارتباط پیدا کند، طبیعی است که بهترین جا برای او بیت‌الله و خانه الهی یعنی مسجد است.
حتی تا آن اندازه که پیغمبر اکرم(ص) می‌فرمایند:" به من خبر دادند که برخی از همسایه‌های مسجد نسبت به مسجد کم لطفی می‌کنند به آنها خبر بدهید که اگر این‌ها بخواهند این روش را ادامه بدهند زود است که من دستور بدهم آنها و اهل خانه را از آنجا کوچ بدهند".
بنابراین کسی نمی‌تواند در همسایگی مسجد باشد و نسبت به مسجد کم لطفی کند، نکته مهم دیگر اینکه باید بدانیم که هر کدام از ما رسالتی داریم مبنی بر اینکه برای تشکیل امت واحده و انسجام امت اسلامی بهترین جا و بهترین میثاق همان نماز و نماز جماعت است.
- مسجد دارای آداب و احکام خاصی است اما بسیاری از نمازگزاران و مردم با آداب و احکام مسجد آشنا نیستند؟ چگونه باید این آداب و احکام برای مردم فرهنگسازی شود؟
روحانیون رسالتی بر عهده دارند و آن اینکه علما باید این انسجام را به وجود بیاورند، انسجام با محبت به وجود می‌آید و باید آغوش خود را برای همه اقشار به ویژه قشر جوان و نوجوانان باز کرد، زیرا امروز اگر سرمایه‌گذاری در نسل حاضر نداشته باشیم قطعا آینده امت اسلامی، آینده درخشانی نخواهد بود.
بنابراین اگر بخواهیم این موضوع مهم نماز جماعت و انسجام امت اسلامی را رقم بزنیم باید برای همه آغوش باز داشته باشیم تا از این مجرا بتوانیم بستر تحقق آن دستور الهی را که امر به این مسئله کرده است که "نماز را بخوانید و بهترین نماز خواندن هم به صورت جماعت است" فراهم کنیم.
- مهمترین نکات و آداب حضور در مسجد چیست؟
قطعا هر جایی آداب خاص خودش را دارد ما در روایات داریم خانه‌ها برای استراحت و آرامش شما است اما مساجد برای عبادت است. کسی اگر بخواهد به محضر بزرگی شرفیاب شود آداب دارد، به طور مثال اگر همین حالا برای ما فراهم شود که با رهبر معظم انقلاب دیدار داشته باشیم بهترین لباس را می‌پوشیم و خودمان را به بهترین نحو آماده می‌کنیم.
وقتی ما نماز می‌خوانیم در حقیقت در محضر بهترین وجود عالم و کسی که هستی را خلق کرده است قرار می‌گیریم، به بیان دیگر کسی که میخواهد در محضر خداوند متعال حاضر بشود باید آداب درست را رعایت کند.
مسجد خانه خدا است و کسی که به خانه خداوند وارد می‌شود با تکریم وارد می‌شود، می‌گویند که با پای راست وارد شوید، با بسم‌الله وارد بشوید و آنجایی که در مسجد و بیت الهی نشسته‌اید هرگز حرف از دنیا نزنید و فقط دنبال آن چیزی باشید که هستی و سعادت شما را رقم می‌زند.
بنابراین ورود به مسجد آدابی دارد و مسلمان در هنگام ورود به مسجد باید خودش را مهیا سازد و آن آداب را رعایت کند زیرا مساجد مقدس‌ترین مکان هستند و برای ورود به آن هم باید آداب به بهترین شکل ممکن انجام گیرد.
خانه‌های ما با خانه‌های خداوند تفاوت دارد و ورود به خانه خداوند باید با جامه مناسب و پاکیزه و با روی گشاده باشد حتی می‌گویند اگر فرد در مسجد زباله کوچکی هم دید باید آن را در جیب خود بگذارد و اجازه ندهد نظافت و پاکیزگی در این مکان الهی ذره‌ای خدشه‌دار شود.
- آیا روحانیون و ائمه جماعات صرفا باید احکام را برای مردم بیان کنند یا در این بخش نظارت آموزشی هم باید مدنظر قرار گیرد؟
رسالتی که روحانی دارد فقط این نیست که احکامی را به مردم بگوید بلکه باید زمینه و بستری فراهم شود که این احکام در جامعه نهادینه شود و مردم به شکل درست آن را بیاموزند و در زندگی خود به کار گیرند.
در اینجا باید این موضوع را متذکر بشوم که ما قبلا آموزش و پرورش نداشتیم از صدر اسلام این مساجد بودند که در بحث ترویج فرهنگ و سواد و علم‌آموزی فعالیت می‌کردند اما در حال حاضر کم توجهی‌هایی می‌شود و متاسفانه باید بگویم که جایگاه مسجد در جامعه و مردم آنطوری که باید باشد جا نیفتاده است.
روحانی وقتی در مسجد قرار می‌گیرد و حاضر می‌شود در واقع یک معلم محسوب می‌شود مثل معلمی که در کلاس درس حاضر می‌شود، این معلم اول مطالعه می‌کند و بعد از آن وارد کلاس شده و با دانش‌آموز عملا و شفاها مطالب را کار می‌کند و بعد سؤال طرح می‌کند تا دانش‌آموز آن مطلب را یاد بگیرد و در تمام این فرآیندها رهایش نمی‌کند.
روحانی هم باید به مانند معلم عمل کند و باید احکامی مانند احکام وضو، غسل و نظایر این را همراه با آموزش عملی به مردم ارائه دهد و فقط به گفتن شفاهی اکتفا نکند.
به خاطر دارم وقتی به یک استان غربی رفته بودم دیدم که حتی پیرمرد 85 ساله هم احکام غسل کردن و وضو را نمی‌دانست و برای همین هم بود که گفتم به جای روضه خواندن بهتر است برای مردم احکام را آموزش دهم که اتفاقا نتیجه و بازخورد بسیار خوبی داشت و در ایامی که در آنجا بودم واقعا مردم سود بردند و از احکام الهی آگاهی پیدا کردند.
روحانی در مسجد باید مسجد را متنوع بکند و تنها فعالیت در مسجد نباید به یک قرآن خواندن و نماز خواندن ختم شود زیرا ما هم‌اکنون در دنیای مدرنیته و در فضای مجازی‌ای قرار داریم که به سرعت جوانان و نوجوانان را به سمت خود می‌کشاند بنابراین روحانی باید با ابتکار عمل وارد شده و جاذبه‌های لازم را برای جذب جوانان و نوجوانان ایجاد کند.
یکی از همین اقدامات و کارهای مبتکرانه‌ای که روحانی می‌تواند در آن ورود کند در بعد ورزش و تقویت جسمی مردم است، بنابراین موفقیت یک روحانی در گرو آن است که به همه جهات آموزشی توجه ویژه داشته باشد و نوآوری به خرج دهد.
-برای فرهنگسازی و آشنا کردن مردم با احکام و آداب مسجد کتاب‌های بسیار کمی تالیف شده است، به عقیده شما در این زمینه چه اقدام موثری باید انجام شود؟
برای پر کردن این خلاء یکی از کارهای مثبتی که روحانی می‌تواند انجام دهد شرح مطالب و احکام بر روی تخته و وایت بورد است یا حتی می‌تواند مطالب آموزشی را برای مردم به صورت جزوه درآورده و در اختیارشان قرار دهد.
به طور مثال در مدرسه برای استمرار امر آموزش، کتاب در اختیار دانش‌آموز قرار داده می‌شود و ما هم می‌توانیم این کار را به نحوی دیگر در مساجد انجام دهیم، از سوی دیگر باید زمینه را هم برای مردم فراهم کنیم تا به سمت کتابخوانی بیشتر گرایش پیدا کنند.
متاسفانه یکی از ضعف‌ها و غربت‌هایی که امروز در جامعه ما وجود دارد همین بی‌توجهی و کم توجهی به کتاب است، همه چیز در خانه‌ها پیدا می‌شود الا کتاب و بعد کتابخوانی به طوری‌که در این بخش محروم‌ترین جامعه را رقم زدیم زیرا به کتاب توجه کافی نداشتیم.
احکام الهی باید به شکل هم گفتاری و هم عملی آموزش داده شود اما یکی از مشکلاتی که در جامعه ما وجود داشته و دارد، این است که هر مقلد باید رساله مجتهد خود را در اختیار داشته باشد، هزینه‌های بسیار در خانواده می‌کنیم اما یاد نگرفتیم که یک کتاب رساله بخریم و احکام الهی را یاد بگیریم.
در بسیاری از مواقع دیدیم که روحانیون خوش ذوقی هستند که مبتکرانه عمل می‌کنند و احکام را در برگه‌ها و جزوه‌هایی به مردم می دهند و حتی جوایزی هم تعیین می‌کنند تا مردم به یادگیری تشویق شوند، زیرا طبق تجربیات به دست آمده تشویق مردم در این مسائل بسیار اثرگذار است.
نظر شما