در مکتب فاطمی«گشاده‌رویی» دروازه ورود به بهشت است/حضرت فاطمه (س) اسوه امام شناسی

به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام (۵ بعثت - ۱۱ قمری)، دختر گرامی پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله و حضرت خدیجه، همسر امام علی علیه السلام و مادر امام حسن علیه السلام و امام حسین علیه السلام است.این بانوی بزرگوار در دین اسلام جایگاه بسیاری رفیع و به ویژگی های متعددی ممتازی دارند، آن حضرت معصومه است و یازده نفر از ائمه شیعه از نسل آن حضرت می باشند سوره و آیاتی از قرآن کریم همچون سوره کوثر، سوره انسان، آیه تطهیر و آیه مودت در حق آن حضرت و همسر و فرزندانش نازل گردیده و ایشان به عنوان اهل بیت رسول خدا (ص) خوانده می شوند، لذا در این خصوص باحجت الاسلام «محمد تقدیری»، معاون امور روحانیون آستان حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) گفت و گویی انجام دادیم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.

چرا روز ولادت حضرت فاطمه (س) را به عنوان روز مادر  و زن نامگذاری کردند؟

ادیان و فرهنگ های مختلف برای ترویج مناسک خود از هر فرصتی استفاده می کنند تا بتواند ذهن مخاطبین را با هدف و پیام خود آشنا نمایند، در فرهنگ اسلام نیز از فرصت زمان، مکان و شخصیت استفاده کرده و با نامگذاری یا هم زمانی و یا مجاورت با این گزینه ها، فضای تذکر، آموزش یا پرورش را فراهم می سازند، به عنوان مثال نامگذاری روز تولد حضرت علی اکبر(ع) به نام روز جوان یا روز تولد حضرت زینب( س) را به نام روز پرستار نام نهادند لذا این نامگذاری ها، انواع تبلیغ ها ، بزرگداشت ها و یاد آوری آن حادثه، عظمت و بزرگی  شخصیت مربوطه را نشان می دهد.حضرت زهرا (س) در مجموعه پنج تن آل عبا که نام و وجودش درجریان مباهله با مسیحیان، آیه تطهیر و جریان کساء می درخشد، زنی است که با ویژگی های خود توانسته هم لقب مادری «ام ابیها » و«ام الائمه » وهم لقب «سیده نساء العالمین » برترین بانوی جهان را کسب نماید. وی که هم خود معصومه وهم دختر معصوم وهم همسر معصوم بوده است وبا توجه به آثاروجودیش لقب «کوثر»گرفته وسرچشمه خوبی ها و حُسن ها شده است .لذا به ابتکارامام خمینی (ره) روز تولد این بانوی گرامی «روز زن و روز مادر» نام  گرفته وفرمودند: « اگر روزی باید روز زن باشد، چه روزی والاتر و افتخارآمیزتراز روز ولادت با سعادت حضرت فاطمه زهرا(س)، زنی که افتخار خاندان وحی است و چون خورشیدی بر تارک اسلام عزیز می درخشد.

امروزه ولادت حضرت فاطمه(س) تحت تاثیر  روز زن قرار گرفته است  چه اقدامی باید صورت بگیرد که وقتی روز زن یا مادر عنوان می شود ناخودآگاه در ذهن عامه مردم حضرت فاطمه تداعی شود؟

همان گونه که در فلسفه نامگذاری این روز بیان شد، شخصیت وجایگاه حضرت زهرا) س( ولزوم معرفی وتبلیغ سبک زندگی ایشان باعث شد تا امام خمینی)ره( این نامگذاری را انجام دهند لذا برای رسیدن به هدف، شناخت ومعرفی ایشان لازم و ضروری است که تمام ائمه جمعه ، رسانه ها به ویژه صداوسیما، دستگاه های تبلیغاتی، شخصیت های تریبون دار وموسسات فرهنگی تلاش خود را برروی این تناسب وبیان ارتباط یعنی نقش الگویی حضرت به عنوان مادر نمونه واحترام وقدردانی که ائمه (ع) دراحترام مادر داشتند ونیز نقش همسری دلسوزانه ایشان برای حضرت علی( ع) را در تبلیغات خود مطرح وتشریح کنند، با توجه به اینکه این مناسبت در روز تولد این بانوی بزرگوار می باشد لذا می طلبد که برای تاثیرگذاری بیشتر، برنامه های این روز همراه با شادی و نشاط باشد.

چگونه با وجود اینکه حضرت فاطمه (س) فاقد مقام نبوت بودند ولی جبرئیل برایشان وارد می شد؟

پاسخ این سوال در گرو تحقیق بیشتر درباره کارکرد و نقش جبرئیل در درگاه الهی و شیوه ارتباط با مخلوقات اعم از پیامبر و غیر پیامبر می باشد، لذا تعیین محدوده انتهایی وظیفه جبرئیل، تفاوت وحی، الهام و تفاوت بین محدث و نبی در پاسخ این سوال مهم است،رابطه بین خداوند با پیامبران را جبرئیل عهده دار بوده است که به آن وحی گفته می شود اما گاهی در قرآن برارتباط بین خداوند و غیر پیامبرهم کلمه وحی بکار رفته است مانند «وَ أَوْحي رَبُّكَ إِلَي النَّحْلِ أَنِ اتَّخِذِي مِنَ الْجِبالِ بُيُوتاً (و پروردگار تو به زنبور عسل وحي نمود كه از كوهها، خانه هايي برگزين) و إِذْ يُوحِي رَبُّكَ إِلَي الْمَلائِكَةِ أَنِّي مَعَكُمْ فَثَبِّتُوا الَّذِينَ آمَنُوا (و هنگامي كه پروردگارت به فرشتگان وحي نمود، من با شما هستم كساني را كه ايمان آورده اند ثابت قدم بداريد)(انفال 12) و وَ أَوْحَيْنا إِلي أُمِّ مُوسي أَنْ أَرْضِعِيهِ فَإِذا خِفْتِ عَلَيْهِ فَأَلْقِيهِ فِي الْيَمِّ (و به مادر موسي وحي كرديم كه موسي را شير بده و هنگامي كه بر جان او ترسيدي، وي را به دريا بينداز)(قصص 8) و وَ إِذْ أَوْحَيْتُ إِلَي الْحَوارِيِّينَ أَنْ آمِنُوا بِي وَ بِرَسُولِي (و هنگامي كه به حواريون وحي كردم كه به من و رسولم (عيسي) ايمان بياوريد)(مائده 111) و نيز نزول جبرئيل به صورت انسان بر مريم و سخن گفتن با وي.

رابطه وحیانی بین خدا وپیامبر توسط جبرئیل  مخصوص پيامبران است، که «وحي تشريعي» می نامند . ولي رابطه وحی بین خدا وغیر پیامبر توسط جبرئیل را «وحي انبايي» یا الهام می نامند که فرق اين دو آن است كه براساس وحي تشريعي، فرد به مقام نبوت نايل آمده ولي در وحي انبايي، بدون اينكه فرد از مقام نبوت برخوردار شود، به اخبار غيبي دست مي يابد. نزول وحي دربارة حضرت زهرا ـ سلام الله عليها نيز از قبيل وحي انبايي بوده و در آن مطالبي از جمله اخبار گذشته و آينده تا روز قيامت آمده است.

و آنچه بعد ازپیامبر اکرم قطع شده وحی تشریعی بوده است زیرا ایشان خاتِم و خاتَم پیامبران بوده است لذا بین نبی ومحدث فرق می کند امام باقر( ع) از قول پیامبر(ص) نقل فرمودند که ازاهل بیت من 12نفرمحدث هستند، امام خمینی فرمودند: فاطمه (س) بعد از پدرش هفتاد و پنج روز زنده بودند، در این دنیا بودند و حزن و شدت بر ایشان غلبه داشت; و جبرئیل امین می آمد خدمت ایشان و به ایشان تعزیت عرض می کرد و مسایلی ازآینده نقل می کرد. ظاهر روایت این است که در این هفتاد و پنج روز مراوده ای بوده است; یعنی رفت و آمد جبرئیل زیاد بوده است البته آن وحی به معنای آوردن احکام، تمام شد به رفتن رسول اکرم(ص).هرگاه نفس انسان ازجنبة كمالات به مرتبه اي رفيع برسد، صورت هاي ملكي و ملكوتي برايش تمثّل مي يابند.

امام خميني(ره) درباره شايستگي وجودي حضرت فاطمه (س) براي دريافت وحي مي گويد: «مسألة فرود آمدن جبرئيل بر حضرت زهر (س) يك مسأله ساده نيست. خيال نشود كه جبرئيل براي هر كس امكان نزول دارد. يك تناسب كامل ميان مقام و عظمت جبرييل كه روح اعظم است، و روح آن شخصي كه جبرييل بر او وارد مي شود، لازم است و به دليل همين وسعت روح و شأن رفيع فاطمه (س) بود كه پيامبراكرم (ص) درباره اش فرمودند: هر كس فاطمه را آن گونه كه حق معرفت است بشناسد، ليلة القدر را ادراك كرده است، و همانا كه فاطمه ناميده شده است، بدين لحاظ كه خلق از كنه معرفتش بريده شده اند، يعني به كنه معرفت او نمي رسند.از نام‌های معروف فاطمه زهرا سلام الله علیها محدثه است که امام صادق علیه السلام در سبب نامگذاری مادرش فاطمه به محدثه چنین می‌فرماید: «انما سمیت فاطمة محدثة لان الملائکة کانت تهبط من السماء فتنادیها کما تنادی مریم بنت عمران؛ اینکه فاطمه سلام الله علیها به محدثه نامگذاری شد،چون فرشتگان پیوسته از آسمان فرود می‌آمدند و به فاطمه سلام الله علیها خبر می‌دادند همانطور که به مریم دختر عمران خبر می‌دادند.

چه سخنانی میان فرشتگان با حضرت فاطمه زهرا (س) رد و بدل شده است؟

فرشتگان خطاب به فاطمه سلام الله علیها این آیات را تلاوت می‌کردند: «یا فاطمة ان الله اصطفیک و طهرک و اصطفیک علی نساء العالمین یا فاطمة اقنتی لربک واسجدی وارکعی مع الراکعین. » (آیات خطاب به مریم است و اذا قالت الملائکة یا مریم... و چون فرشتگان همین آیات را خطاب به فاطمه زهراسلام الله علیها تلاوت کرده‌اند به جای یا مریم یا فاطمه گفته‌اند.) فاطمه سلام الله علیها به فرشتگان خبر می‌داد و آنان به او خبر می‌دادند و سخنانی با یکدیگر داشتند که در یکی از شب‌ها فاطمه به آنها گفت: « آیا مریم دختر عمران بر زنان عالم برتری ندارد؟ گفتند: مریم در روزگار خویش بانوی بزرگ زنان بود ولی خداوند عز و جل تو را در عصر خویش و در عصر او بزرگ بانوی زنان قرار داده است و تو «سیدة نساء الاولین و الآخرین» هستی. » گرچه فرشتگان با کسی جز انبیاء الهی گفتگو نداشتند ولی چهار بانوی بزرگ در تاریخ انبیاء، بودند که پیامبر نبودند و در عین حال فرشتگان با آنان سخن می‌گفتند، درباره سخن گفتن جبرئیل  با حضرت زهرا (س) روایات متعددی داریم که آن سخنان  توسط  امیرالمؤمنین (ع) جمع اوری وبه صورت مصحف شد که غیر از قرآن است.

یکی از القاب حضرت فاطمه زهرا (س)، محدثه است. محدثه کسی است که ملک با او سخن می‌گوید. پس از رحلت پیامبر اکرم (ص) ملائکه برای تسلی دل حضرت زهرا (س) بر او وارد می‌شدند و تسلیت می‌گفتند ،مصحف فاطمه ­زهرا (س) یکی از مصادیق همین جریان محدث بودن است. در کتاب شریف کافی آمده: فردی از امام رضا (ع) سوال می‌کند که فرق بین رسول، نبی و امام چیست؟ حضرت می­‌فرمایند که امام کسی است که سخن را از ملک می‌­شنود، ولی شخص او را نمی‌­بیند. بیش از ۵۰ روایت داریم که مَلک بعد از رحلت پیامبر اکرم (ص) با فاطمه ­زهرا (س) سخن می‌گفت و در کافی شریف تقریباً ۸ روایت نقل شده است.