وضعیت تعیین تکلیف موقوفه نظام السلطنه مافی رامشیر/ احیای موقوفات با انجام پروژه‌های سرمایه‌گذاری

خبرگزاری شبستان _ اهواز، وقف یک سنت حسنه و کهن است که در دین اسلام جایگاه بسیار والایی دارد و روایات گوناگونی از سوی ائمه اطهار (ع) در خصوص اهمیت وقف بیان و علاوه بر آن در دیگر ادیان نیز به نوعی به این موضوع توجه شده است.

در انقلاب اسلامی توجه ویژه‌ای به موضوعاتی همچون وقف و آثار و برکات آن و نهادینه کردن این امر خداپسندانه میان مردم صورت گرفته است. استان خوزستان دارای موقوفات بسیاری است که در سنوات گذشته توسط مردم خیراندیش استان انجام شده و امید است امروز نیز مردم به تبعیت از نیاکان خود در امر حسنه وقف مشارکت بیشتری داشته باشند و و باقیات صالحاتی برای خود به یادگار بگذارند.

«حجت‌الاسلام مرتضی خاکباز» مدیرکل اوقاف و امور خیریه خوزستان در گفت‌وگویی اختصاصی با خبرنگار خبرگزاری شبستان در اهواز، اقدامات این اداره کل را در رابطه با وضعیت موقوفه‌ها و بقاع و امامزادگان استان بیان کرده که مشروح ان را در ذیل می‌خوانیم.

رسالت سازمان اوقاف و امور خیریه چیست؟

حجت‌الاسلام خاکباز: شاید اگر از بیرون به سازمان اوقاف ماموریتی نگاه کنید به نظر می‌آید که یک دستگاه فرهنگی است ولی اوقاف و امور خیریه رسالتی چندوجهی دارد که شامل اعتقادی، مذهبی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی است.

از سال 89 به بعد فعالیت‌های بسیار خوبی در اوقاف اتفاق افتاده و طی یکی دو سال اخیر نیز تحول بسیار عظیمی در این سازمان ایجاد شده است. یکی از رسالت‌های اصلی ما احیای موقوفات است که در این زمینه اقدامات خوبی صورت گرفته است.

اعتبارات ما برای کار فرهنگی از طریق نذورات و درآمدهای بقاع متبرکه تامین می‌شود و در عین حال در اوقاف مراکزی به نام افق (اجتماعی، فرهنگی و قرآنی) تشکیل شده است که برنامه‌های مختلفی را با همکاری مردم اجرا می‌کنند.

کمک به سیل‌زدگان، زلزله‌زدگان، توجه به مشکلات و معضلاتی همچون فقر، جهل، محرومیت و ... از جمله فعالیت‌هایی است که در قالب اجتماعی می‌گنجد و در این زمینه‌ها فعالیت‌های بسیار خوبی به ویژه در بحث سیل و کمک به سیل‌زدگان انجام دادیم.

در بحث کرونا نیز با توجه به دستور ستاد کرونا مبنی بر تعطیلی اماکن مقدس، بقاع را به کارگاه‌های تولید ماسک و خدمات رسانی به مردم تبدیل کردیم و در این زمینه اقدامات خوبی صورت گرفت.

یکی از برنامه‌های شاخص ما مسابقات قرآنی است که از مرحله شهرستانی تا مرحله بین‌المللی اجرا می‌شود و امسال هم مرحله کشوری برگزار شد و علی‌رغم اینکه کرونا وجود داشت ولی با هماهنگی صدا و سیما این مسابقات را برگزار و رتبه‌های خوبی را کسب کردیم.

خوزستان دارای چند موقوفه و امامزاده است؟

حجت‌الاسلام خاکباز: در خوزستان مجموعا 417 امامزاده واجب التعظیم و تکریم وجود دارد که یکی از آنها پیغمبر خدا دانیال نبی (ص) است و از این تعداد 17 امامزاده در شاخص ملی هستند و از لحاظ جایگاهی حرف برای گفتن دارند که شامل علی‌بن مهزیار در اهواز، سبز قبا و محمدبن جعفر طیار در دزفول، دانیال نبی و دعبل خزاعی در شوش، امامزاده عبدالله در شوشتر و باغملک، امزاده احمد در اندیمشک و ... هستند.

البته همه امامزاده‌های ما دارای نسب و شجره‌نامه هستند اما این‌ها به لحاظ قرابت با امام معصوم (ع) و جایگاه در دل مردم جای دارند و مراجعات مردم به این اماکن زیاد است از این رو در شاخص ملی قرار دارند.

اولویت اصلی سازمان اوقف احیای موقوفات است که در خوزستان قریب به 350 موقوفه منفعتی با پنج هزار رقبه انتفاعی و منفعتی وجود دارد.

در جهت احیای موقوفات استان چه اقداماتی صورت گرفته است؟

حجت‌الاسلام خاکباز: در استان برخورداری که دروازه ورود تشیع است به تعبیری موقوفات بسیار مستعدی وجود دارد ولی متاسفانه در سنوات قبل مغفول مانده‌اند. یکی از بزرگترین موقوفه‌های جهان اسلام موقوفه نظام‌السلطنه مافی است که در شهرستان‌های رامشیر و ماهشهر بوده و قریب به یک‌هزار هکتار است که باید توجه جدی به آن باشد؛ همچنین موقوفه توکل یکی دیگر از موقوفه‌های بزرگ استان است.

اقدامات بسیاری در رابطه با احیای این موقوفات صورت گرفته که عمدتا در برخی موقوفات برای بار اول بار است که احیا و درآمدزا شدند.

اسلام بر مبارزه با فقر و جهل تاکید کرده و موقوفه نظام السلطنه مافی نیز در همین راستا وقف شده و هدف آن کمک به دانش‌آموزان نیازمند، مبارزه با جهل و کمک به بیماران بی‌بضاعت است ولی این نعمت در خوزستان مغفول مانده که باید در جهت احیای آن تلاش کرد.

اگر موقوفات خوزستان به معنای اتم احیا شود این استان در زمینه فرهنگی و اعتقادی به هیچ اعتباری نیاز ندارد و با این حداقلی که در موقوفات احیا شده خوشبختانه توانستیم طرح‌هایی را همچون مهر تحصیلی (کمک به دانش‌آموزان نیازمند)، دستان مهربان (مبارزه با فقر) و مهر تندرستی (کمک به بیماران بی‌بضاعت) اجرا می‌کنیم؛ در صورت احیای همه موقوفات اوقاف و امور خیریه می‌تواند در هر همه ابعاد اعتقادی، مذهبی و اجتماعی که مردم نیاز داشته باشند، همکای کند.

مستاجرینی که رقبات را در اختیار داشتند و نوعا برخی مواقع اجاره نداده بودند، ادارات دولتی که در اراضی وقفی قرار داشتند و بیشتر آنها فاقد قرارداد اجاره بودند و برخی میادین نفتی، برخی سدها و خطوط انتقال آب، بزرگراه‌ها، آزادراه‌ها در اراضی وقفی هستند را با کمک دستگاه قضا احیا کردیم و توانستیم درآمدهای اوقاف را افزایش دهیم.

این اراضی باید برای کمک به فقرا هزینه شود و هیچ دستگاه حقیقی و حقوقی و هسیچ نهاد اداری و غیراداری حق ندارد قبل از اینکه حقوق موقوفه پرداخت کند از منافع آن منتفع شود و خوشبختانه اقداماتی خوبی در این راستا طی سال های 98 و 99 صورت گرفته است.

از سوی دیگر قریب به 150 مدرسه هست که یا وقف هستند و یا در اراضی وقفی قرار دارند که باید تعیین تکلیف شوند؛ برخی بیمارستان‌های ما وقف هستند که باید تعیین تکلیف شود و خدمات رایگانی به بیماران ارائه دهند.

برخی از نیات موقوفات برای بیماران بی‌بضاعت است که باید در تراز خود قرار بگیرند و خوشبختانه دستگاه وقف تا امروز توانسته اقدامات خوبی در این خصوص انجام دهد؛ ما بر این باور هستیم که باید موقوفات را به نرخ عادله روز تبدیل کنیم و در عرصه‌های وقفی را قرارداد ببندیم یا سرمایه‌گذایر کنیم.

اقدامات اوقاف و امور خیریه خوزستان در رابطه با پروژه‌های سرمایه‌گذاری در موقوفه‌ها را بیان کنید.

حجت‌الاسلام خاکباز: اوقاف برای اولین بار چند طرح سرمایه‌گذاری را آغاز کرده و خوشبختانه موفق هم بوده که از جمله می‌توان به احیا و سرمایه‌گذاری در باغات مرکبات، اراضی کشاورزی و گلخانه نیمه صنعتی بن‌جعفر و اراضی کشاورزی سبز قبا در دزفول اشاره کرد.

در رامهرمز بزرگترین پایلوت دام سبک راه‌اندازی شده و همچنین موقوفه توکل این شهرستان که هشت هزار و 200 هکتار است قریب به یک هزار و 200 هکتار آن در دستور کار احیا قرار گرفته و در 200 هکتار آن برای سومین بار است که کشت انجام می‌شود.

کار احداث بزرگترین نخلستان ماهشهر در 400 هکتار آغاز شده و در حال کشت نخل هستند، راه‌اندازی پرورش شتر را در پایلوت 200 راس و پرورش گاومیش را در 2هزار راس در رامشیر و دزفول آغاز کردیم. همچنین احداث واحدهای مسکونی و تجاری را در آبادان و بهبهان در دستور کار قرار دادیم و با این اقدامات درآمد نسبتا چشم‌گیری در موقوفات ایجاد شده و سال آینده نیز در نقاط دیگر این امور را ادامه خواهیم داد.

صفر تا 100 درآمد موقوفات به موقوف العلیهم برمی‌گردد و اجازه دخل و تصرف در آنها را نداریم و هر چقدر موقوفات را احیا کنیم سود و منفعت آن به مردم خوزستان بازمی‌گردد و به هیچ وجه این دروغ و شایعه را قبول نداریم که درآمد آن در جای دیگری می‌‎رود؛ حتی درآمد یم بقعه در بقعه دیگری هزینه نمی‌شود بلکه درآمد هر بقعه و موقوفه‌ای برای همان جا هزینه می‌شود.

در خوزستان مجموعا 800 نیت وجود دارد که این نیات به شکل صحیح و شرعی پیش می‌رود؛ ما بر این باور تاکید داریم که مردم در سایه امامزادگان باید در زمینه فرهنگی، اعتقادی، روحی، روانی و جمیع جهات به آرامش برسند و انتظار داریم همه مسئولان به شکلی به دستگاه وقف کمک کنند و بتوانیم خادمان خوبی برای این‌ها باشیم.

در خصوص تعیین تکلیف موقوفه نظام السلطنه مافی در شهرستان رامشیر و انعقاد تفاهم‌نامه میان استانداری، اوقاف و منابع طبیعی چه اقداماتی انجام شده است؟

حجت‌الاسلام خاکباز: موقوفه نظام السلطنه مافی یکی از املاک وقفی استان خوزستان است که که سه دانگ آن در شهرستان رامشیر و مابقی آن در شهرستان‌های بندرماهشهر و امیدیه است و عمده نیت این موقوفه کمک به دانش‌آموزان بی‌بضاعت، بیماران نیازمند و ایتام است که خوشبختانه به این نیات عمل شده است.

در شهرستان امیدیه و ماهشهر مشکلی از بابت این موقوفه وجود ندارد، قراردادها بسته شده یا در حال به روز رسانی هستند و سرمایه‌گذاری بر اراضی وقفی صورت گرفته ولی در رامشیر مردم این شهرستان تقاضای تبدیل به احسن را اراضی را داشتند که در سال 96 تا حدودی محقق و ابلاغ شد که متقاضیان می‌توانند با مراجعه به اوقاف درخواست خود را ارائه دهند که طی مهلت 6 ماهه‌ای که تعیین شده بود تقریبا 850 رقبه در آن زمان تبدیل به احسن شد.

یکی از برنامه‌های سفر اخیر دکتر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی به خوزستان، نیز تعیین تکلیف موقوفه شهر رامشیر بود که در این راستا تفاهم‌نامه‌ای میان اوقاف استان، استانداری، دفتر دکتر قالیباف و منابع طبیعی منعقد و بنا بر این شد که معادل اراضی وقفی در رامشیر دولت از طریق منابع طبیعی در جای دیگری به ما زمین یا ملکی را به عنوان جایگزین بدهد تا در اختیار مناطق طبیعی، مسکن و شهرسازی و امور اراضی جهاد کشاورزی قرار دهیم که به مردم واگذار شود.

این تفاهم‌نامه به امضای اوقاف، استانداری و دفتر دکتر قالیباف رسید ولی متاسفانه منابع طبیعی از امضا خودداری کرد و اعلام شد که قوانین ما به شکلی نیست که بخواهیم این گونه عمل کنیم و با قوانین واگذاری ما سازگاری ندراد و این مقدار زمین هم نداریم که به اوقاف بدهیم و واگذاری اراضی در رامشیر در اختیار ما نیست.

این موضوع مجددا به چالشی تبدیل و دوباره رایزنی‌هایی صورت گرفت و مواردی که مدنظر بود اصلاح و غلط گیری شد، مردم رامشیر هم اظهاراتی داشتند که در این تفاهم‌نامه گنجانده شد؛ مردم رامشیر می‌گفتند اوقاف ابدا در رامشیر نماند و در جای دیگری زمین بگیرد و علیرغم اینکه حق مالکیت و سند این اراضی در دست اوقاف است و وقفت‌نامه داریم ولی واگذاری اراضی را قبول کردیم.

مجدد این تفاهم‌نامه به امضای استانداری، اوقاف و دفتر دکتر قالیباف رسید ولی مجدد منابع طبیعی به ما اعلام کردند که با قوانین ما سازگاری ندار و این از اختیارات ما خارج است. بر این اساس این تفاهم‌نامه همچنان معطل مانده و به نتیجه نرسیده است گرچه دفتر رئیس مجلس شورای اسلامی پیگیر این قضیه هست تا مشکل برطرف شود و ما هم اعلام کردیم که به هر شکلی که مردم و مسئولان می‌خواهند تبدیل به احسن کنیم ولی این اکر مثل گذشته نخواهد بود و هر چند هزار هکتار که واگذار می‌کنیم به همان اندازه زمین باید جایگزین شود.

چه تعداد وقف جدید در سال جاری به ثبت رسیده است؟

حجت‌الاسلام خاکباز: امسال با توجه به وضعیت اقتصادی که در جامعه حاکم است و همچنین شیوع ویروس کرونا که این موضوع بر نذورات و موقوفات تاثیرگذار بوده ولی قریب به  مورد وقف انتفاعی و منفعتی در استان شکل گرفت و برای اولین بار در خوزستان 2 موقوفه قرآنی به ثبت رسید که هر دو در شهرستان مسجدسلیمان است که دو خیر که یکی طلبه و دیگر بک بانوی مسجدسلیمانی است دو منزل مسکونی را برای قرآن وقف کردند.

توجه جدی ما از مردم استان و خیریه و نیک اندیشان این است که در راستای ترویج فرهنگ قرآن و اهل بیت (ع) بتوانند موقوفاتی را ایجاد کنند چرا که قرآن مغفول و مظلوم مانده و امیدواریم بتوانیم موقوفه‌ای برای ترویج قرآن در استان داشته باشیم.