نظر شیعه و سنی در مورد کیفیت ولادت حضرت علی(ع)/بررسی اسناد تاریخی جایگاه امیرالمؤمنین

به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان؛ جایگاه حضرت علی علیه السلام و فضیلت و بزرگی ایشان بر کسی پوشیده نیست ماه رجب، ماه ولادت امام اول شیعیان حضرت امیرالمومنین علی علیه السلام است. آشنایی با فضیلت ها جایگاه والای ایشان امری واجب است. از اینرو گفتگویی تفصیلی با حجت الاسلام و المسلمین هادی اسلامی مدرس دانشگاه تهران و استاد حوزه علمیه انجام شده است که از نظرتان می گذرد:

به عنوان اولین سوال در خصوص شخصیت و جایگاه امام اول شیعیان توضیحاتی بفرمایید:

عرض سلام و ادب و احترام دارم؛ ولادت امیرالمومنین علی علیه السلام را تبریک عرض میکنم.شخصيت حضرت امير مؤمنان على عليه السلام كه پرورش يافته دامن پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و جانشين بر حق او است، شخصيتى بى‏نظير و بى‏بديل است. توصيف كمال و فضائل او، برای ما امرى غير ممكن است. آيات و روايات فراوانى در فضيلت آن حضرت وارد شده كه در سراسر متون تاریخی و دینی اسلام قابل مشاهده است. پيامبر گرامى حضرت محمد (ص) در توصیف آن حضرت فرمود: «اى على! اگر درياها مركب شوند و درخت‏ها قلم گردند و بنى آدم نويسنده و طائفه جن حساب كننده باشند، نمى‏توانند فضايل تو را بشمارند.» (بحارالانوار، ج 40، ص 49)

لطفا در خصوص کیفیت ولادت حضرت علی (ع) از لحاظ منابع تاریخی توضیحاتی بفرمایید:

بنا به نوشته مورخين، امام على(ع) در روز جمعه 13 رجب سال سى‌‏ام عام الفيل و در خانه‌ی خدا متولد شدند. پدر آن حضرت ابوطالب فرزند عبدالمطلب بن هاشم بن عبد مناف عموی پيامبر(ص) و مادرش هم فاطمه دختر اسد بن هاشم بود. بنابراين امام على(ع) از هر دو طرف هاشمى نسب است.

پدر و مادر حضرت خداپرست بودند و با دین حنیف ابراهیم علیه السلام زندگی می کردند. مادر حضرت فاطمه بنت اسد، پيوسته به درگاه خدا مناجات كرده و تقاضا می‌نمود كه وضع اين حمل را بر او آسان گرداند. او در حالي كه هنگام تولد فرزندش فرا رسيده بود به زيارت خانه‌ی خدا رفت و گفت: خدايا من به تو و به آن چه از رسولان و كتاب‌ها از جانب تو آمده‏اند ايمان دارم و سخن جدم ابراهيم خليل را تصديق می‌كنم و اوست كه اين بيت عتيق را بنا نهاده است. به حق آن كه اين خانه را ساخته و به حق مولودى كه در شكم من است ولادت او را بر من آسان گردان .

در اين هنگام به فرمان خدا، ديوارهای خانه‌ی خدا (كعبه) شكافت و فاطمه به درون خانه رفت و ديوار به هم بر آمد. فاطمه پس از سه روز بيرون آمد و در حالی كه اميرالمؤمنين(ع) را در بغل داشت، گفت من به خانه خدا وارد شدم و از ميوه ‏هاى بهشتى و بار و برگ آنها خوردم و چون خواستم بيرون آيم هاتفى ندا كرد: "اى فاطمه نام او را على بگذار كه او على است و خداوند على الاعلى می‌فرمايد: من نام او را از نام خود گرفتم و به ادب خود تأديب‌اش كردم و او را به غامض علم خود آگاه گردانيدم و اوست كه بت‌ها را در خانه من می‌شكند و اوست كه در بام خانه ‏ام اذان می‌گويد و مرا تقديس و پرستش می‌نمايد. خوشا بر كسی كه او را دوست داشته باشد و فرمانش را اطاعت كند و واى بر كسى كه با او دشمنی كرده و از او نافرمانی كند .

بنا به نقل علمای شیعه و گروه زیادی از اهل سنت ولادت آن حضرت در خانه خدا اتفاق افتاده است. و این افتخار ولادت در درون کعبه منحصر به امیرالمؤمنین على(ع) است و براي احدى از عموم افراد بشر به دست نيامده است.

لطفا در خصوص شخصیت و جایگاه پدر و مادر امام علی علیه السلام توضیحاتی بفرمایید.

پدر امام علی علیه السلام ابوطالب بن عبدالمطلب است که با عبدالله بن عبدالمطلب پدر حضرت محمد صلی الله علیه و آله، برادر تنی و مادرشان فاطمه بنت عمرو بن عایذ مخزومی بود. ابوطالب کسی بود که بعد از مرگ عبدالمطلب سرپرستى حضرت محمد صلی الله علیه و آله را بر عهده گرفت و چون آن حضرت به پیامبری رسید از او حمایت نمود.

فاطمه بنت اسد از جمله بانوان گروه نخست بود که به پیامبر صلی الله علیه و آله ایمان آورد و مسلمان شد و رنج‌های ایام حضور در مکه را به همراه همسر و خانواده‌اش متحمل گردید و در هنگام هجرت پیامبر صلی الله علیه و آله، وی نیز به مدینه هجرت نمود و در همین شهر مقدس بدرود حیات گفت. پیامبر صلی الله علیه و آله با پیراهن خود وی را کفن کرد و اقرار به ولایت فرزندش علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام را به وی تلقین کرد.

در خصوص ولادت حضرت علی چه مطالبی در منابع اهل سنت ذکر شده است؟

ولادت حضرت علی علیه السلام در کعبه در بسیاری از منابع اهل سنت ذکر شده است. شیخ آقا بزرگ تهرانی در موسوعه کتابشناسی الذریعه از کتاب با نام «علی و الکعبه» یاد می کند که آقا مهدی بن محمدتقی بن ابراهیم نقوی آن را نگاشته است و با استفاده از ۲۲ کتاب از کتب علمای اهل سنت ثابت نموده است که آن حضرت در کعبه متولد شده است.

آیا بر اساس منابع شیعه و اهل سنت اميرمؤمنان عليه السلام در كعبه به دنیا آمده اند؟

امیرمؤمنان، حضرت علی بن أبی طالب علیه السّلام در روز سیزدهم سال سی ام عام الفیل در خانه کعبه دیده به جهان گشود. علمای شیعه و اهل سنّت، ولادت حضرت علی علیه السلام را در کعبه نقل کرده اند:

- شيخ صدوق رحمه الله ماجرای ولادت امام علي عليه السلام در کعبه را در سه کتاب از تاليفاتشان آورده است. همچنين نجاشي، كتاب مولد أمير المؤمنين عليه السلام را از شيخ صدوق گزارش کرد. (رجال النجاشي - ص 392). سيد بن طاووس همان را با عنوان "مولد مولانا علي عليه السلام بالبيت" از شيخ صدوق گزارش مي کند. (اليقين باختصاص مولانا علي عليه السلام بإمرة المؤمنين، ، ص: 191)

- شیخ مفید از علمای بزرگ شیعه می نویسد: ولد بمكة في البيت الحرام يوم الجمعة الثالث عشر من رجب سنة ثلاثين من عام الفيل ولم يولد قبله ولا بعده مولود في بيت الله تعالى سواه إكراما من الله تعالى له بذلك وإجلالا لمحله في التعظيم . حضرت امير المؤمنين علي بن ابى طالب عليه السّلام در روز جمعه سيزدهم ماه رجب پس از سى سال از عام الفيل در خانه خدا در شهر مكه به دنيا آمد. نه پيش از وى و نه بعد از آن، كسى در خانه خدا تولد نيافت. اين امر بزرگ داشتي از سوي خداوند تعالي براي امام علي عليه السلام است. (الشيخ المفيد ، أبي عبد الله محمد بن محمد بن النعمان العكبري البغدادي (متوفاي413هـ) ، الإرشاد في معرفة حجج الله علي العباد ، ج 1 ، ص 5 ، تحقيق : مؤسسة آل البيت عليهم السلام لتحقيق التراث ، ناشر : دار المفيد للطباعة والنشر والتوزيع - بيروت ، الطبعة : الثانية ، 1414هـ - 1993 م)

- مرحوم طبرسی نیز می نویسد: وُلِدَ بِمَكَّةَ فِي الْبَيْتِ الْحَرَامِ يَوْمَ الْجُمُعَةِ الثَّالِثَ عَشَرَ مِنْ شَهْرِ اللَّهِ الْأَصَمِّ رَجَبٍ بَعْدَ عَامِ الْفِيلِ بِثَلَاثِينَ سَنَةً وَ لَمْ يُولَدْ قَطُّ فِي بَيْتِ اللَّهِ تَعَالَى مَوْلُودٌ سِوَاهُ لَا قَبْلَهُ وَ لَا بَعْدَهُ وَ هَذِهِ فَضِيلَةٌ خَصَّهُ اللَّهُ تَعَالَى بِهَا إِجْلَالًا لِمَحَلِّهِ وَ مَنْزِلَتِهِ وَ إِعْلَاءً لِقَدْرِهِ. در روز جمعه، سيزدهم ماه رجب، سى سال پس از عام الفيل در خانه خدا در شهر مكه به دنيا آمد. هيچ مولودي قبل از او و بعد از او در خانه خدا تولد نيافت. اين فضيلتي است که خداوند به جهت بزرگ داشت جايگاه علي عليه السلام و بلند گرداندن منزلتش، به او اختصاص داد. (الطبرسي، أبي علي الفضل بن الحسن (متوفاى548هـ)، إعلام الورى بأعلام الهدى، ج 1 ص 306، تحقيق و نشر: تحقيق مؤسسة آل البيت عليهم السلام لإحياء التراث ـ قم، الطبعة : الأولى، 1417هـ .)

- از علمای بزرگ اهل سنت حاکم نیشابوری پیرامون ولادت حضرت امیر سلام الله علیه با ادعای تواتر چنین می نویسد: فقد تواترت الأخبار أن فاطمة بنت أسد ولدت أمير المؤمنين علي بن أبي طالب كرم الله وجهه في جوف الكعبة. روايات متواتري وارد شده كه فاطمه بنت اسد ، اميرمؤمنان علي بن ابي طالب - كرم الله وجهه - را در داخل كعبه به دنيا آورده است. (المستدرک علی الصحیحین، ج3، ص550.)

- ابن صباغ، از علمای مالکی مذهب اهل سنت نیز پیرامون این فضیلت حضرت علی علیه السلام چنین می نویسد: ولد علي ( عليه السلام ) بمكة المشرفة بداخل البيت الحرام في يوم الجمعة الثالث عشر من شهر الله الأصم رجب الفرد سنة ثلاثين من عام الفيل قبل الهجرة بثلاث وعشرين سنة ، وقيل بخمس وعشرين ، وقبل المبعث باثني عشرة سنة ، وقيل بعشر سنين . ولم يولد في البيت الحرام قبله أحد سواه ، وهي فضيلة خصه الله تعالي بها إجلالا له وإعلاء لمرتبته وإظهارا لتكرمته . علي عليه السلام در مكه مشرفه در داخل بيت الحرام ( كعبه ) در روز جمعه سيزدهم ماه خدا يعني ماه رجب سال سي ام عام الفيل و بيست و سه سال پيش از هجرت به دنيا آمد ... پيش از او هيچ كس در كعبه متولد نشد ، و اين فضيلتي است كه خداوند به جهت بزرگداشت و بالا بردن مقام و اظهار كرامت او مخصوص حضرتش گردانيده است. (الفصول المهمة، ص 29.)

ابن صباغ نیز اشاره می کند که ولادت در کعبه فضیلت خاصه حضرت می باشد که خداوند متعال از باب بالا بردن مقام و اظهار كرامت به آن حضرت بخشیده است.بنابراین بدون هیچ اختلافی بین شیعه و سنّی ولادت با سعادت أمیرمؤمنان حضرت علی بن أبی طالب سلام الله علیه در کعبه معظمه اتفاق افتاده است.