دروازه «پردیس پارسه» به حوزه گردشگری کشور افزوده می شود

خبرگزاری شبستان - شیراز:

آنچه به عنوان بنای تخت جمشید می شناسیم در واقع بخشی از شهر باستانی «پارسه» است که ساخت آن از زمان داریوش اول هخامنشی آغاز می شود اما با کشف دروازه کوروش که از آن به نام «تل آجری» یاد می شود دامنه و قدمت پارسه بسیار گسترده تر از آنچه تصور می شود بوده است.

«تل آجری» که از آن به نام دروازه «پردیس پارسه» یا دروازه «کوروش» نیز یاد می شود به مدت 10 سال توسط تیم مشترک ایرانی و ایتالیایی به سرپرستی مشترک «پی یر فرانچسکو کالیری» از دانشگاه بولونیای ایتالیا و «علیرضا عسکری چاوردی» از دانشگاه شیراز مورد کاوش قرار گرفته است.

این سایت تاریخی در سه کیلومتری تخت‌جمشید در ابعاد ۳۰ در ۴۰ متر و ارتفاع تقریبی ۱۲ متر از مواد و مصالح خشت و آجر باقی مانده که دروازه‌ای است که پیش از تخت‌جمشید و برای کاخ «فیروزی» در محوطه شهر باستانی پارسه ساخته شده ‌است.

ایجاد سایت موزه در یک محوطه باستانی

با برنامه ریزی انجام شده توسط پایگاه جهانی تخت جمشید و با حضور مدیر این پایگاه و سرپرست مطالعات باستان شناسی در دروازه «کوروش» فرصتی در روزهای پایان سال 99 ایجاد شد تا خبرنگاران و عکاسان خبری استان فارس با این سایت باستانی از نزدیک آشنا شوند و به اطلاع رسانی به عموم در این خصوص بپردازند.

در این بازدید به گفته سرپرست هیئت مشترک باستان شناسی ایران و ایتالیا در «پارسه»، با اجرای سقف برای تبدیل محوطه «تل آجری» به سایت موزه تلاش شده است:

«علیرضا عسکری چاوردی» با اشاره به پیشینه «تل آجری» می گوید: در حدود ۶۰ سال قبل هیئت های باستان شناسی غیر ایرانی، وجود مقداری آجر را در این منطقه گزارش کرده بودند.

سرپرست هیئت مشترک باستان شناسی ایران و ایتالیا در «پارسه» می افزاید: در سال ۷۸ از تختگاه تخت جمشید تا «تل آجری» با هدف شناسایی شهر پارسه با همراهی پایگاه جهانی تخت جمشید کاوش شد و در کشفیات از روش ژئوفیزیک استفاده شده است.

وی اضافه می کند: ارگان های داخلی و موسسه ایتالیایی نیز ما را همراهی کردند و در این بنای ارزشمند امسال مشخص شد که در واقع با یک پلان، دارای ۲ ایوان است و امسال به علت کرونا برنامه به شکل مجازی با همکاران ایتالیایی دنبال شد اما تیم ایرانی کاوش چهار ماه است که در این سایت کار می کند‌‌.

عسکری چاوردی از ورود به فاز مرمت و حفاظت در این منطقه تاریخی خبر می دهد و عنوان می کند: محوطه هزینه بسیار زیادی برای حفاظت، مسقف شده است و در نظر داریم به یک سایت باستان شناسی قابل بازدید تبدیل شود.

وی با اشاره به شباهت این دروازه با دروازه «ایشتار» بین النهرین می گوید: بخشی از ایوان جنوبی شناسایی شده و یک ضلع ایوان شمالی نیز کاوش شده است و اتاق مرکزی و ۲ دیوار بزرگ شناسایی شده که ضخامت ۱۰ متری داشته اند.

این متخصص باستان شناسی ادامه می دهد: نمای این دروازه باستانی با شکوه، سراسر آجرهای لعابدار بوده و با گل لوتوس در پایین دروازه مزین شده و ایزد «مردوک» و حیوانات افسانه ای این دروازه ۱۲ متری را مزین می کردند.

وی تاکید می کند: بیش از ۲۰۰ نوع علائم معماری برای کاربندی آجرها به کار رفته و معمار ماهر، بنای حکومتی و اعتقادی را  اجرا کرده است و چهار سکوی نشستن در این دروازه تعبیه شده که در دروازه «ایشتار» بابل وجود ندارد.

عسکری چاوردی تصریح می کند: این بنا فرو ریخته و در دوران مختلف به غارت رفته است و آجر لعابدار سنت شوش و بین النهرین است که در این تل باستانی مورد استفاده قرار گرفته است.

وی می افزاید: آجرها بعد از ۲۵ قرن اکنون سالم هستند و معماران و استاد کاران بابلی اینجا حضور داشته اند و تاریخ بنا با آزمایش کربن ۱۴ به تاریخ ۵۳۰ قبل از میلاد باز می گردد.

الگوبرداری دروازه کوروش از فتح بابل

سرپرست هیئت کاوش های «تل آجری» با اشاره به فتح بابل توسط کوروش بزرگ می گوید: زمانی که کوروش بزرگ بابل را فتح می کند دروازه «ایشتار» مورد توجه وی قرار می گیرد و از آن برای ساخت این دروازه در پارسه ایده می گیرد که پس از او، کمبوجیه ساخت بنا را ادامه می دهد.

وی با اشاره به وسعت محدوده باستانی «فیروزی» بیان می کند: حدود ۶۰۰ هکتار و ۱۶ مجموعه هخامنشی در محدوده «فیروزی» قرار دارد که با یکدیگر مرتبط بوده اند و وقتی داریوش به قدرت می رسد این بافت قدیم شهر را ترک کرده و تختگاه تخت جمشید را رونق می دهد.

عسکری چاوردی می افزاید: «تل آجری» بخشی از شهر پارسه است و از دوره عیلامی تا سلجوقی در پارسه سکونت وجود داشته و خواندن کتیبه هایی که وجود داشته بر روی آجرها که اکنون پراکنده شده دشوار است.

وی اضافه می کند: وقوع زلزله بنا را آوار کرده و خط زلزله نیز مشخص است و تمام اجرهای سالم به غارت رفته که در بررسی ها مشخص شده که کیفیت رنگ ها برای لعاب دهی آجرها از بنای «ایشتار» بیشتر بوده است.

عسکری چاوردی تاکید می کند: این نخستین دروازه «پارسه» بوده است و آثار پردیس ها نیز باقی مانده و شهر «انشان» در ۵۰ کیلومتری این دروازه واقع شده است.

وی ادامه می دهد: بخش پایین و ازاره دیوارها مزین به گل‌های لوتوس، بدنه و نمای دیوارها مزیّن به انواع تزیینات لعاب دار و رنگین از حیوانات اسطوره‌ای نمادها و سمبل‌های اعتقادی ایران باستان، هخامنشی، عیلام و بین النهرین بوده که احتمال می‌رود این سایت موزه تاریخی فرهنگی در بهار ۱۴۰۰ به بهره‌‌ برداری برسد.

سرپرست کاوش های «تل آجری» با تاکید بر قداست دروازه ها در فرهنگ کهن ایران می گوید: این دروازه مقدس بوده و دروازه «قرآن» شیراز نیز مقدس است و تقدس دروازه ها در فارس همواره مورد توجه بوده است.

وی می افزاید: جشن نوروز ریشه در بابل دارد و این دروازه روابط پیوند فرهنگی با بابل را نیز مشخص می کند‌ که برای ثبت جهانی این دروازه نیز که یکی از نخستین سایت موزه ها در کشور خواهد شد، تلاش می شود.

عسکری چاوردی با اشاره به تاثیر افزایش جاذبه های گردشگری در رونق اقتصادی فارس می گوید: اگر ۲ ساعت به گردشگری فارس اضافه کنیم ۵۰ هزار شب به هتل های شیراز افزوده خواهد شد.

افزوده شدن «تل آجری» به حوزه گردشگری

در این بازدید مدیر پایگاه جهانی تخت جمشید نیز حضور داشت و از «تل آجری» به عنوان مهمترین مبحث کاوشی شهر پارسه یاد می کند؛ «حمید فدایی» با تاکید بر کاوش های 10 ساله انجام شده در «تل آجری» می گوید:  در سال چهارم کاوش های ۱۰ سال با کشف یک کتیبه متوجه دروازه بودن این محل شدیم.

مدیر پایگاه جهانی تخت جمشید می افزاید: تل آجری از مهمترین مباحث تخت جمشید در چند سال اخیر بوده که مطالعه مشترکی با کاوشگران ایتالیایی و ایرانی است.

وی اضافه می کند: تعامل با جوامع محلی و کمک به هدایت گردشگر به سمت تقویت اقتصادی جوامع محلی از اهدافی است که در رونق دادن و توجه به سایت های گردشگری باید مورد توجه قراربگیرد.

فدایی اعلام می کند: حدود سه سال مداوم کار عمرانی در این سایت انجام شد تا مسقف شود و با استانداردهای بین المللی به سایت موزه استاندارد تبدیل خواهد شد.

وی تصریح کرد: شاید یک درصد مناطق کاوش شده در کشور به حوزه گردشگری افزوده شوند که «تل آجری» در شمار این یک درصد قرار می گیرد.

مدیر پایگاه جهانی تخت جمشید تاکید می کند: سالهاست در مورد شهر پارسه سخن می گوییم اما کمتر شواهد فیزیکی معرفی شده اما «تل آجری» مهمترین شاهد ما از شهر پارسه است که به گردشگران معرفی خواهد شد.

وی با تشکر از همراهی هیئت کاوشگر ایتالیایی در این مطالعات می گوید: هیئت ایتالیایی در کاوش های این سایت نقش موثر داشته و امروز مایه مباهات است که این سایت را افتتاح کرده ایم.

خاطر نشان می شود، این بازدید با مراسم قدردانی از خبرنگاران و فعالان حوزه میراث فرهنگی و برنامه «نور و صدا» در تخت جمشید به پایان رسید.

گزارش: مریم شمالیان