پنجمین فرزند پسر حضرت امیرالمومنین (ع)، فردی که به ادب و وفاداری در میان شیعیان مشهور است، در چهارم شعبان سال 26 قمری در مدینه چشم به جهان گشود، اسم مبارکشان را «عباس» گذاشتند، مادر مکرمه شان، «فاطمه» مشهور به «ام البنین (س)» بود، ایشان طبق برخی نقل قول های تاریخی در جنگ «صفین» حضور داشتند و در رکاب حضرت امیرالمومنین علی (ع) در برابر دشمن می جنگیدند.
در بسیاری از کتاب ها نقل شده است، پس از تولد 2 دست آن جناب را حضرت امیرالمومنین علی (ع)، بوسیدند، گریستند و فرمودند: «این 2 دست در راه حسین (ع) قطع می شود و خداوند در آخرت به ایشان 2 بال اعطا می کند.»
از ایشان به عنوان فردی زیبا رو و بلند قد در میان شیعیان نام برده می شود، به نحوی که یکی از القاب شان «قمر بنی هاشم (ع)» است، البته حضرت عباس (ع) 2 لقب دیگر هم دارند که در ایام واقعه عاشورا به ایشان داده شد، یکی «سقا» و دیگری «باب الحوائج» است، منابع شیعی می گویند: «پس از اینکه ایشان از آوردن آب به خیمه گاه حضرت سیدالشهدا (ع) بازماند و شرمنده شد، از خداوند خواست که دیگر شرمنده روی هیچ فردی نباشد، از این رو خداوند درخواست ایشان اجابت کرد و ایشان در میان تمام شیعیان و حتی برخی افراد اهل سنت و سایر ادیان دیگر به «باب الحواج» معروف هستند، البته ایشان القاب دیگر نظیر «علمدار» یا «پرچم دار» هم دارند که مربوط به همان ایام جنگ خونین عاشورا می شود، کنیه ایشان هم «ابوالفضل» است.
ایشان در بین سال های 40 تا 45 قمری با زنی به نام لبابه ازدواج کردند که نوه عباس ابن عبدالمطلب بود، البته برخی اسناد تاریخی پدر لبابه را عبدالله بن عباس و برخی عبیدالله بن عباس عنوان کرده اند، ایشان فرزندانی به نام های عبیدالله، حسن، قاسم و محمد نام برده اند که قاسم و محمد در واقعه عاشورا به شهادت می رسند، نسل ایشان از شمال آفریقا تا ایران گسترده هستند.
حضور در واقعه کربلا سال 61 هجری قمری، مهمترین بخش زندگی آن حضرت است، در جایی که به ایشان که فرمانده سپاه امام حسین (ع)، بود «شمر بن ذی الجوشن (لعنت الله علیه)» از سوی «عبیدالله بن زیاد (لعنت الله علیه)» امان نامه آورد و ایشان به خاطر امام زمان خویش، امان نامه را رد کردند و در این جنگ پس از رشادت های فراوان به فجیع ترین و ناجوانمردانه ترین حالت ممکن، در زمانی که در حال انتقال آب به خیمه گاه امام حسین (ع) بودند، به شهادت رسیدند.
در ایران و حتی برخی کشورهای دیگر جهان به نام و یاد ایشان زیاد تمسک می جویند و بسیاری از مردم به ایشان توجه ویژه ای دارند، در زمان اعتراض شیعیان به حکومت جور صدام حسین در ابتدای دهه 90 میلادی، صدام حسین به متحصنین به حرم حضرت سیدالشهدا (ع) حمله کرد و حتی در حرم مطهر به روی آنان آتش گشود و اکنون در برخی نقاط حرم جای گلوله های وجود دارد، اما از ترس پای به حرم حضرت عباس (ع) نگذاشت.
حضرت عباس (ع) در کلام حضرت رسول (ص)
کتاب الکبریت الاحمر آمده است که در رویایی صادقه ، حضرت رسول صلی الله علیه و آله به حضرت عباس علیه السلام فرمودند :
«أقرّالله ُ عینک ، فأنتَ بابُ الحوائج وَ اشفَع لمَن شئتَ»
«خداوند چشمت را روشن گرداند، تو باب الحوائج هستی و از هر که خواستی شفاعت کن.»
حضرت عباس (ع) در کلام امیرالمومنین علی (ع)
در معالی السّبطین آمده است که در آن هنگام که امیرالمومنین علی (ع) در بستر شهادت بودند، عباس را طلبیدند و او را به سینه چسبانند و فرمود:
«وَلَدی وَ سَتَقرّ ُ بک َ فی یوم القیامة»
«به زودی چشمم در قیامت به وسیله ی وجود تو روشن می شود.»
همچنین فرمودند:
«أذا کانَ یومَ عاشورا وَ دَخَلتَ المَشرعة إیاک أن تَشربَ الماء وَ أخوک الحُسینُ عطشان»
«هرگاه روز عاشورا فرا رسید و بر شریعه آب وارد شدی، مبادا که از آب بنوشی در حالی که برادرت حسین (ع)، تشنه است.»، همه می دانیم که حضرت قمر بنی هاشم (ع) به این وصیت چه زیبا عمل کردند، تا آنجا که فرمودند:
«وَالله لا أذوقُ الماءَ وَ سیدی الحَسینَ عطشانا»
«سوگند به خدا از آب نمی چشم، با اینکه آقایم حسین (ع) تشنه است»
حضرت عباس (ع) در کلام حضرت زهرا (س)
روایت شده که وقتی روز قیامت بر پا می شود، پیامبر اکرم (ص) به امیرالمومنین علی (ع) می فرمایند: «که به زهرا (س) بگو، برای شفاعت و نجات امت چه داری؟» مولا پیام حضرت رسول (ص) را به خانم فاطمه زهرا (س) می رسانند و ایشان در پاسخ می فرمایند: «یا امیر المؤمنین ! کفانا لاجلِ هذا المقامِ الیدانِ المَقطوعتانِ مِن ابنی العباس»
«ای امیر المؤمنین ! 2 دست بریده پسرم عباس برای ما در مورد شفاعت کافی ست.»، (معالی السبطین، جلد 1، صفحه 452)
حضرت عباس (ع) در کلام امام حسین (ع)
«جَزاکَ الله خیرا، یا أخی! لَقَد جاهَدتَ فی اللهِ حَقَّ جهادهِ»
«برادرم! خداوند پاداش نیک ترا دهد، تو در راه خدا به طور کامل جهاد کردی»
حضرت عباس (ع) در کلام امام سجاد (ع)
«خداوند، عمویم عباس را رحمت کند که با ایثار و جانبازی، در راه برادرش جانبازی کرد تا آن که دست هایش قطع شد و خداوند به جای آن، 2 بال به او داد که با آن ها به همراه فرشتگان در بهشت پرواز کند، همان گونه که برای جعفربن ابوطالب (س) قرار داده شد، عباس را در پیشگاه خداوند منزلتی است که در روز قیامت، همه ی شهدا به آن غبطه می خورند.»
حضرت عباس (ع) در کلام امام صادق (ع)
«عمویم، عباس، بصیرتی نافذ و ایمانی محکم داشت، او به همراه برادرش حسین (ع) جهاد کرد و به افتخار شهادت رسید».
ایشان خطاب به حضرت عباس (ع) می فرمایند: «شهادت می دهم و خدا را شاهد می گیرم که تو در راه جنگجویان بدر و مجاهدان راه خدا گام نهادی و در جهاد با دشمنان خدا، اخلاص ورزیدی و در نصرت اولیای خدا، خلوص نشان دادی و از دوستانش دفاع کردی... شهادت می دهم که تو هر چه در توان داشتی، انجام دادی.»
حضرت عباس (ع) در کلام امام هادی (ع)
در بخشی از زیارت ناحیه مقدسه امام هادی (ع) از زبان آن حضرت چنین می خوانیم: «سلام بر ابوالفضل العباس (ع) پسر امیرالمومنین (ع)، آن که با کمال مواسات و ایثار و برادری، جانش را نثار برادرش حسین (ع) کرد، آن که دنیا را وسیله آخرت قرار داد، آن که خود را فداکارانه فدای برادر کرد، آن که نگهبان دین و سپاه حسین (ع) بود، آن که تلاش بسیار برای آب رسانی به لب تشنگان کرد، آن که 2 دستش در راه خدا قطع شد.»
حضرت عباس (ع) در میان شیعیان از جایگاه مهمی برخوردار هستند، به نحوی که بعد از 14 معصوم (ع)، ایشان بالاترین مقام را در میان شیعیان دارند.
توسل به حضرت عباس (ع)
ذکر «یا کاشفَ الکَرْبِ عنْ وَجهِ الْحُسَین اِکْشِفْ کَرْبی بِحَقِّ أَخیکَ الحُسَین» به عنوانی یک از ذکر‌های توسل به حضرت عباس مشهور شده و گاه توصیه می شود که این ذکر به تعداد ۱۳۳ مرتبه گفته شود.
حجت الاسلام «یوسف سلمان زاده»، رئیس مرکز رسیدگی به امور مساجد استان فارس در رابطه با تعداد مساجد مزین به نام و یا القاب حضرت عباس (ع)، گفت: 147 باب مسجد در فارس به نام و یا القاب مطهر حضرت حضرت عباس (ع) مزین هستند که 15 باب مسجد آن در شیراز قرار دارد.
حجت الاسلام «حسین امیدی»، در رابطه با تعداد کانون های فرهنگی هنری مساجد مزین به نام و یا القاب حضرت عباس (ع) هم گفت: 52 باب کانون فرهنگی هنری مساجد در استان فارس به نام و یا القاب حضرت عباس (ع) مزین هستند و از این تعداد پنج کانون فرهنگی هنری مساجد در شیراز قرار دارند، البته برخی کانون ها اسامی خود را با مشتقاتی از نام حضرت گرفته اند که پسوند «محبین» دارند.
مدیر ستاد هماهنگی کانون های فرهنگی هنری مساجد فارس اضافه کرد: 31 باب مسجد در استان فارس به نام و یا القاب ایشان مزین است که میزبان کانون های فرهنگی هنری مساجد هستند که سه باب آن در شیراز قرار دارد.
روز میلاد ایشان در تقویم رسمی کشور، به عنوان روز «جانباز» ثبت شده است، نمایندگی خبرگزاری شبستان در فارس، این روز را به جانبازان سرافراز تبریک می گوید.
گزارش: محسن تورع
نظر شما