بیش از ۳ میلیون مین و مهمات عمل نکرده منهدم شده است/ پاکسازی ۹۵ درصد از اراضی آلوده به مین کشور

به گزارش خبرگزاری شبستان، سردار سرتیپ دوم پاسدار محمدحسین امیر احمدی روز دوشنبه در نشست خبری به مناسبت روز آگهی جهانی گاهی از خطر مین و کمک به اقدام علیه آن درباره مین‌های موجود در ایران از نظر ساختار، انفجار و آسیبی که به فرد می‌رساند به چند دسته تقسیم می‌شوند گفت: امروزه انواع مین‌های زمینی، دریایی و ضد بالگردتوسط کشور‌های سازنده، طراحی و تولید می‌شوند. در حوزه کاری مرکز مین زدایی عمده درگیری با انواع مین‌های زمینی است.

وی ادامه داد: این مین‌های زمینی از منظر شدت آسیب به نفرات و تجهیزات خود به دو دسته ضد نفر و ضد تانک تقسیم می‌شوند. مین‌های ضد نفر به مین‌هایی اطلاق می‌گردد که ماموریت آن‌ها آسیب به نفرات و مین‌های ضد تانک با هدف آسیب و از کار انداختن خودرو‌ها و ماشین‌های زرهی به کار گرفته می‌شوند. این یک دسته بندی کلی است که خود نیز شامل دسته بندی جزئی تری نیز می‌باشند. برای مثال مین‌های ضد نفر از نظر مکانیزم عمل به انواع انفجاری، ترکشی، جهت دار و ... تقسیم می‌گردند.

رئیس مرکز مین زدایی جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به سوالی مبنی بر این که سالانه چند نفر در اثر انفجار مین‌ها کشته و مجروح می‌شوند؟ گفت: در سالیان ابتدایی پس از جنگ، میزان حوادث ناشی از برخورد ساکنین مناطق آلوده با مین و انواع مهمات عمل نکرده بسیار زیاد بود تا جایی که در برخی از سال‌ها میزان کشته شدگان به بیش از ۳۰۰ نفر و تعداد مجروحین نزدیک به ۶۰۰ نفر بود. اما در طول سالیان گذشته و با تلاش‌های مین برداران و رفع آلودگی در بیشتر مناطق مرزی غرب و جنوب غرب کشور، میزان تلفات انسانی به طور چشمگیری کاهش داشته، بطوریکه متوسط میزان حوادث ناشی از مین و مواد منفجره در طول ۴ سال گذشته نسبت به سال‌های پیش از آن حدود ۹۰ درصد کاهش یافته است.

وی درباره این که معمولا به چه قسمت‌هایی از بدن براثر انفجار مین آسیب می‌رسد افزود: باید بگویم که میزان آسیب به اعضای بدن فرد حادثه دیده، بسته به نوع و نحوه برخورد با مین و یا مهمات عمل نکرده متفاوت است. مثلا در مورد برخورد با یک نوع از انواع مین ضد نفر، اگر فرد حادثه دیده از ناحیه پا با مین برخورد داشته باشد، ممکن است باعث قطع عضو از ناحیه پا و اصابت ترکش به برخی از نقاط بدن او شود، حال آنکه اگر همان مین در دستان فرد منفجر شود، باعث قطع عضو از ناحیه دستان، آسیب شدید به سر و صورت، چشم‌ها و شکم که ممکن است این آسیب منجر به کشته شدن فرد شود.

سردارامیراحمدی درباره آموزش مرزنشینان و کمک آن‌ها در مین زدایی گفت: آگاهسازی از خطرات مین و مواد منفجره باقیمانده از جنگ یکی از ارکان مین زدایی بشردوستانه است و این امر هم از طریق قرارگاه‌های پاکسازی استان و هم از طریق سازمان امداد و نجات هلال احمر و سازمان بهزیستی کشور که از جمله همکاران آموزشی ما در این زمینه هستند انجام می‌پذیرد. روش‌های مختلفی هم برای این کار انجام می‌گیرد از جمله آموزش‌های چهره به چهره، بروشور‌ها و کتب آموزشی، انیمیشن‌های آموزشی، بازی‌ها و ... که هدف از این فعالیت افزایش سطح آگاهی گروه‌های مختلف هدف و اصلاح الگو‌های غلط رفتاری در مواجهه با این گونه خطرات می‌باشد.

رئیس مرکز مین زدایی جمهوری اسلامی ایران افزود: یکی از مهمترین کمک‌هایی که ساکنین مناطق آلوده به ما می‌کنند این است که با مشاهده هرگونه شی مشکوکی از دستکاری و یا جابجایی آن پرهیز کنند و به دهیاری ها، بخشداری ها، نیرو‌های انتظامی و یا ۱۱۰ خبر بدهند تا آن‌ها هم به قرارگاه‌های استانی گزارش دهند و تیم‌های اورژانسی ما سریعا وارد عمل شده و آن منطقه را پاکسازی نمایند، که این مسئله از جمله مهمترین نکات ایمنی است که در آموزش‌ها و آگاهسازی‌ها تاکید می‌گردد.

وی درباره این که چرا در حالی که در سال ۹۱ اعلام شده بود حدود ۹۹ درصد از مناطق آلوده پاکسازی شده اند، همچنان از مناطق مرزی خبر می‌رسد که در فلان جا یک نفر با مین برخورد کرده و کشته و یا مجروح شده است یادآور شد: در طول مرز مشترک زمینی ما با کشور عراق بسیار زیاد، میزان آلودگی هم از نظر وسعت و هم از نظر تنوع بسیار زیاد است، جابجایی آلودگی توسط عوامل جوی هم مزید بر علت است. مرکز مین زدایی تمام تلاش خود را برای رفع این معضل به کار بسته است، اما در واقعیت، این امکان وجود ندارد که تمام طول مرز و اراضی آلوده را دیوار کشید تا شخصی در آن مناطق تردد نکنند.

سردار امیر احمدی گفت: متاسفانه در برخی از موارد هم مشاهده می‌شود که هموطنان بدلیل برخورد با مین و انفجار ناشی از آن دچار حادثه می‌شوند. البته در برخی مواقع شاهد آن هستیم که هموطنان و ساکنین مناطق مرزی، علیرغم اینکه نسبت به خطرات اینگونه مواد منفجره آگاه هستند اقدام به جابجایی و حرکت دادن مواد منفجره مانند گلوله‌های عمل نکرده توپ و تانک، نارنجک و یا برخی از مین‌ها می‌کنند. این پیام هشدار باید برای ساکنین شهر‌هایی که درگیر جنگ هستند نهادینه شود که درصورت مشاهده هرگونه مین و مواد منفجره به جا مانده از جنگ به آن‌ها دست نزده و سریعا به نیرو‌های انتظامی اطلاع رسانی کنند.

رئیس مرکز مین زدایی جمهوری اسلامی ایران درادامه به میزان استفاده از تجربیات دیگر کشور‌ها اشاره کرد وگفت: تمرکز مرکز مین زدایی از بدو تاسیس تا کنون بر روی عملیات پاکسازی و رفع دغدغه ساکنین مناطق مرزی غرب و جنوب غرب کشور بوده است، اما این موضوع دلیل نمی‌شد تا از فعالیت‌های دیگر کشور‌ها نیز غافل باشیم.

وی افزود: اکثر کشور‌های درگیر با معضل مین یک فضای عملیاتی ایجاد کرده اند و از توان کشور‌ها و سازمان‌های بین المللی دیگر بهره می‌برند تا کشور خود را پاکسازی کنند. اما همانطور که قبلا هم به آن اشاره کردیم، کشور ما بدلیل اینکه از سوی همان کشور‌هایی که مدعی حقوق بشر و حقوق بشردوستانه هستند و سازمان‌های بین المللی را در خود ایجاد کرده اند از ابتدای انقلاب مورد تحریم بوده و از دادن هرگونه دانش، تجربه و نیز تجهیزات خوددای کرده‌اند.

سردار امیر احمدی گفت: در طول این سال‌ها نیرو‌های مین بردار در ایران از تجربیات حاصله از زمان جنگ بهره برده و این کار خطیر را به انجام رسانده اند، بطوریکه در حال حاضر می‌توان این ادعا را کرد که هیچ کشوری به مانند ایران از این دانش برخوردار نیست و این هم سخن من نیست، زیرا کشور‌ها و سازمان‌هایی که از وضعیت مین زدایی ایران در این سال‌ها بازدید کرده اند این موضوع را بیان کرده اند.

رئیس مرکز مین زدایی جمهوری اسلامی ایران یادآور شد: ما با داشتن این دانش و با رویکرد صدور خدمات پاکسازی بشردوستانه آمادگی خود را در همه مجامعی که حضور داشتیم اعلام کردیم و در حال رایزنی برای انتقال تجربیات و دانش خود به سایر کشور‌ها هستیم.

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه تجهیزات و ماشین آلات مکانیزه مین زدایی تا چه حد در پیشبرد کار موثر بوده اند، گفت: استفاده از تجهیزات معمولا به عوامل گوناگونی از جمله نوع خاک، پستی و بلندی و نوع میدان مین بستگی دارد. بعنوان مثال در مناطق رملی در چذابه و فکه استان خوزستان هیچ خودروی زرهی مین کوبی کارایی ندارد، اما با ابتکاری که در این مرکز صورت گرفت باکت بیل‌های مکانیکی برعکس شده و به حالت سرندی درآمد تا وقتی بیل مکانیکی یک میزان خاک رملی را بر می‌دارد خاک از سرند خارج شده و مین‌ها داخل باکت بیل باقی می‌مانند.

سردار امیر احمدی افزود: با این روش تیم‌های عملیاتی مرکز تا عمق نزدیک به ۵ الی ۶ متر هم مین‌ها را کشف می‌کنند. اما خوب این تجهیز فقط مخصوص این نوع از خاک است و جای دیگری نمی‌توان از آن استفاده کرد، اما در مورد مناطق کوهستانی هم باید عرض کنم که هیچ خودروی مین کوبی قادر به تردد نیست و نمی‌توان از این تجهیزات بهره برد.

وی در خصوص همکاری مرکز مین زدایی با شرکت‌های خصوصی و دانش بنیان داخلی نیز اظهارداشت: این مرکز همکاری مستمری با شرکت‌های تولید تجهیزات نظیر تجهیزات حفاظت فردی و تجهیزات کشف و همچنین شرکت‌های ساخت ماشین‌های مکانیزه داشته و همواره ورودی فعالیت‌های طراحی و ساخت این صنایع را نیاز متخصصین و کارشناسان پاکسازی این مرکز تشکیل می‌دهند. بازخورد‌های حاصل از بکارگیری این تجهیزات به مثابه ورودی بازنگری محصولات این شرکت‌ها و صنایع طی فرآیندی اعلام و نتایج حاصله مورد تایید کاربران تجهیزات قرار می‌گیرد.

رئیس مرکز مین زدایی جمهوری اسلامی ایران تصریح کرد: یکی از نمونه‌های بارز همکاری مرکز با شرکت‌های خصوصی و دانش بنیان تولید سامانه جامع مدیریت اطلاعات عملیات مین است؛ بدلیل تحریم‌های ظالمانه سیاسی، اقتصادی و تکنولوژیکی، این مرکز هیچ وقت نتوانست از سیستم مدیریت اطلاعات عملیات مین که توسط یکی از سازمان‌های بین المللی ارائه می‌شد استفاده کند و رایزنی‌های ما نیز بی حاصل بود. اما به هر ترتیب با تکیه بر توان مهندسین خود و یک شرکت دانش بنیان، سامانه مدیریت یکپارچه اطلاعات عملیات مین را با اهداف و قابلیت‌های مختلف طراحی و تولید کرد.

سردار امیر احمدی هم با اشاره به تعداد کشته‌ها بر اثر انفجار مین در سال، گفت: در سالیان ابتدایی پس از جنگ، میزان حوادث ناشی از برخورد ساکنین مناطق آلوده با مین و انواع مهمات عمل نکرده بسیار زیاد بود تا جایی که در برخی از سال‌ها میزان کشته شدگان به بیش از ۳۰۰ نفر و تعداد مجروحین نزدیک به ۶۰۰ نفر بود. اما در طول سالیان گذشته و با تلاش‌های مین برداران و رفع آلودگی در بیشتر مناطق مرزی غرب و جنوب غرب کشور، میزان تلفات انسانی به طور چشمگیری کاهش داشته، بطوری که متوسط میزان حوادث ناشی از مین و مواد منفجره در طول ۴ سال گذشته نسبت به سال‌های پیش از آن حدود ۹۰ درصد کاهش یافته است.

وی درباره میزان آسیب به اعضای بدن فرد حادثه دیده، نیز تصریح کرد: بسته به نوع و نحوه برخورد با مین و یا مهمات عمل نکرده متفاوت است. مثلا در مورد برخورد با یک نوع از انواع مین ضد نفر، اگر فرد حادثه دیده از ناحیه پا با مین برخورد داشته باشد، ممکن است باعث قطع عضو از ناحیه پا و اصابت ترکش به برخی از نقاط بدن او شود، حال آنکه اگر همان مین در دستان فرد منفجر شود، باعث قطع عضو از ناحیه دستان، آسیب شدید به سر و صورت، چشم‌ها و شکم که ممکن است این آسیب منجر به کشته شدن فرد شود.

رئیس مرکز مین زدایی جمهوری اسلامی ایران در ادامه به فعالیت‌های صورت گرفته در خصوص آموزش مرزنشینان و کمک‌هایی که در پاکسازی می‌توانند انجام دهند، اشاره کرد و افزود: آگاهسازی از خطرات مین و مواد منفجره باقیمانده از جنگ یکی از ارکان مین زدایی بشردوستانه است و این امر هم از طریق قرارگاه‌های پاکسازی استان و هم از طریق سازمان امداد و نجات هلال احمر و سازمان بهزیستی کشور که از جمله همکاران آموزشی ما در این زمینه هستند انجام می‌پذیرد.

وی اضافه کرد: روش‌های مختلفی هم برای این کار انجام می‌شود از جمله آموزش‌های چهره به چهره، بروشور‌ها و کتب آموزشی، انیمیشن‌های آموزشی، بازی‌ها و ... که هدف از این فعالیت افزایش سطح آگاهی گروه‌های مختلف هدف و اصلاح الگو‌های غلط رفتاری در مواجهه با این گونه خطرات است.

سردار امیر احمدی گفت: یکی از مهمترین کمک‌هایی که ساکنین مناطق آلوده به ما می‌کنند این است که با مشاهده هرگونه شی مشکوکی از دستکاری و یا جابجایی آن پرهیز کنند و به دهیاری ها، بخشداری ها، نیرو‌های انتظامی و یا ۱۱۰ خبر بدهند تا آن‌ها هم به قرارگاه‌های استانی گزارش دهند و تیم‌های اورژانسی ما سریعا وارد عمل شده و آن منطقه را پاکسازی کنند، که این مسئله از جمله مهمترین نکات ایمنی است که در آموزش‌ها و آگاهسازی‌ها تاکید می‌شود.

وی درباره اینکه تکلیف مرزنشینانی که بر اثر برخورد با مین و مواد منفجره کشته و یا مجروح می‌شوند چیست، گفت: مرزنشیان و ساکنین مناطق آلوده مرزی که با مین و یا هرگونه مهمات عمل نکرده به جا مانده از جنگ برخورد می‌کنند، پس از تشکیل پرونده جهت بررسی به کمیسیون ماده ۲ فرمانداری استان مربوطه ارجاع می‌شوند.

رئیس مرکز مین زدایی جمهوری اسلامی ایران افزود: در نهایت پس از انجام امورات اداری و تصویب کمیسیون بر اساس شدت حادثه و جراحت، احکام شهید و یا جانباز دریافت کرده و در صورت احراز شرایط تحت پوشش یکی از نهاد‌های حمایتی از جمله بنیاد شهید و امور ایثارگران، کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی قرار می‌گیرند. البته برای کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص باید به وزارت کشور و یا استانداری‌ها و یا فرمانداری‌های استان‌های مرزی آلوده مراجعه کنند.

وی با اشاره به تعداد مصدومان ناشی از انفجار مین‌های برجای مانده از جنگ تحمیلی، عنوان کرد: از زمان تاسیس مرکز تا کنون ۹۳ نفر به مقام رفیع شهادت و تعداد حدود ۱۱۸ نفر جانباز قطع عضو شده اند البته طی چند سال اخیر با استقرار نظام‌های مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی در فعالیت‌های پاکسازی و همچنین بهره گیری از ماشین آلات ویژه به جای نیرو‌های انسانی شاهد کاهش میزان و شدت تلفات نیرو‌های پاکسازی هستیم. به عنوان مثال در سه سال اخیر میزان حوادث مهلک به صفر رسیده و انشالله این روند نزولی تداوم خواهد یافت.

سردار امیراحمدی در پاسخ به این سوالی که چرا برای پاکسازی اراضی آلوده نیاز است تا از نیرو‌های انسانی استفاده کنیم، گفت: شما اگر یک بررسی در سطح جهانی انجام دهید متوجه می‌شوید که هنوز هم عملیات پاکسازی دستی از جمله روش‌های مین زدایی با سطح اطمینان بالاست؛ برابر آمار‌های موجود، بطور میانگین در کشور‌های متاثر از معضل مین به ازای برداشت حدود هر ۱۰ هزار مین از سطح زمین یک نفر کشته یا مجروح می‌شوند، اما در ایران به ازای برداشت حدود هر۱۰۰ هزار مین، یک نفر شهید و یا مجروح می‌شوند.

وی‌افزود: این مطلب را بیان نکردم که حوادث را توجیه کنم، اما به یاد داشته باشید که این عملیات، ریسک بسیار بالایی دارد، زیرا شما با مین‌هایی برخورد می‌کنید که پس از گذشت ۳۳ سال بسیار حساس شده اند یا با میادین مینی برخورد می‌کنید که برخی از مین‌های آن بدلایلی که پیشتر به آن اشاره شد جابجا و یا مدفون شده اند یعنی شما با یک میدان مین تازه و بکر که اخیراًایجاد شده باشد روبرو نیستید، تجهیزات مکانیزه کوبش یا غربال مین‌ها نیز با محدودیت‌های عملیاتی بسیاری مواجهند.

رئیس مرکز مین زدایی جمهوری اسلامی ایران ادامه داد: کشور عراق در طول ۸ سال جنگ با ما، تمامی اصول مهندسی جنگ مین را به هم زده و میادین مینی کاشته که اصول رزم مین را رعایت نکرده به عنوان مثال فاصله کاشت آن‌ها به حدی اندک است تا نیرو‌های ما را کاملا درگیر و سرعت کار را پایین بیاورد بنابراین این کار بسیار پرریسک است، زیرا مین‌ها فرسوده هستند، جابجا شده اند و دلایل دیگر که ذکر شد باعث بروز حادثه در هنگام مین روبی می‌شود؛ مدیون خون این شهیدان و جانبازان این عرصه هستیم چرا که این عزیزان حتی در زمانی که بسیاری از هموطنان مان حتی خبر ندارند که این عزیزان بعد از جنگ چه می‌کنند، مشغول آزادسازی اراضی سرزمین مان هستند و در این راه جان ها، دست ها، چشم‌ها و پا‌ها داده اند.

سردار امیراحمدی در پاسخ به سوالی درباره این که آیا از کشور عراق بعد از جنگ نقش‌های زمین‌هایی که مین گذاری شده است را گرفته اید که براساس آن این کار انجام شود گفت: رایزنی‌های فراوانی صورت گرفت، اما هیچ گونه نقشه‌ای از زمین‌های مین گذاری شده دریافت نشد و ما بدون نقشه این زمین‌ها را پاکسازی کردیم.