به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، روزه یکی از عبادت‌های مهم و از ارکان دین اسلام است، هم در آیات قرآن و هم در احادیث مأثور و روایات ائمه در کنار نماز و دیگر عبادات توجه بسیاری به آن شده است تا جایی که قضای آن را باید به جا آورد و هیچ کوتاهی در این مورد از کسی پذیرفته نیست. یکی از حکمت‌های روزه برقرار ساختن مساوات در بین ثروتمندان و فقرا است. این مساوات یک نظام عملی است که از بهترین نظام‌های مساوات و عدالت به شمار می‌آید،لذا در این خصوص با حجت الاسلام «محسن تاج لنگرودی»، پژوهشگر دینی گفت و گویی انجام دادیم که مشروح آن در ادامه تقدیم حضورتان می شود.
اعمال شفارش شده برای ورود به ماه مبارک رمضان چیست؟
دو نوع کار داریم. کارهای ایجابی و سلبی. کارهای ایجابی اعمالی هستند که انسان باید آنها را انجام دهد و کارهای سلبی اعمالی هستند که نباید انجام دهد. زمانی که پیامبر اکرم (ص) خطبه آخر ماه شعبان را جهت آمادگی مومنان برای ورود و بهره برداری از ماه مبارک رمضان ایراد می فرمودند، امیرالمومنین (ع) سوال کرند: (قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام فَقُمْتُ فَقُلْتُ یَا رَسُولَ اللَّهِ مَا أَفْضَلُ الْأَعْمَالِ فِی هَذَا الشَّهْرِ؟ فَقَالَ یَا أَبَا الْحَسَنِ أَفْضَلُ الْأَعْمَالِ فِی هَذَا الشَّهْرِ الْوَرَعُ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ.) ای پیامبر خدا! برترین اعمال در این ماه چیست؟ حضرت فرمودند: ای ابا الحسن! برترین اعمال در این ماه پرهیز از محرمات است پس پرهیز کردن از گناه یک کار سلبی است لذا بهترین عمل برای آماده شدن انسان جهت ورود به ماه مبارک رمضان خودداری از گناه می باشد.
گناه عملی است که تمام کارهای خوب و پسندیده انسان (شب زنده داری، روزه های مستحبی و ...) را که در طول زندگی خود اندوخته آن را پاک کرده و خود را جایگزین آن می کند. علاوه بر اعمال فوق دو کار دیگری وجود دارد که پیامبر اسلام (ص) بر انجام آن تاکید وافری داشتند. در روایات داریم که وقتی رسول خدا هلال ماه رجب و ماه شعبان را مشاهده می کردند، دعا می فرمودند که پروردگارا ماه رجب و شعبان را بر ما مبارک فرما تا ما را به ماه رمضان برساند، یعنی پیامبر اکرم (ص) ابتدا برکت این سه ماه را از خداوند درخواست می کردند، سپس دعا می فرمودند.
علاوه بر این اعمال، چند کار دیگری وجود دارد که رسول خداوند مسلمانان را از انجام آن نهی کرده است، یکی از این اعمال حفظ زبان می باشد، یعنی زبان انسان بی جهت نچرخد، چون بسیاری از گناهان ما به واسطه زبانمان صورت می گیرد. ضرب المثلی هم در تایید این مساله داریم که «سر سبز زبان سرخ می دهد بر باد» بنابراین عملی که پیامبر گرامی اسلام (ص) تاکید بر ترک و انجام ندادن آن کردند، حفظ و نگه داشتن زبان است، در روایاتی از پیامبر اکرم (ص) و ائمه معصومین (ع) آمده است: این زبانی که هیچ استخوانی ندارد و نرم ترین عضو بدن انسان به شمار می رود، متاسفانه قلب های زیادی را شکسته است لذا حفظ زبان بهترین کاری است که باید یک انسان انجام دهد.
دومین عملی که رسول خدا (ص) تاکید بر ترک آن دارند، حفظ و کنترل چشم است. پیامبر اسلام (ص) از خداوند درخواست می کنند که به من توفیق حفظ چشم بده؛ بنابراین نگاه کردن ما هم باید کنترل شود. بسیاری از چیزها را نباید نگاه کنیم،برخی چیزها را هم می توانیم نگاه کنیم مشکلی ندارد ولی در مجموع بهتر است که چشم خود را عادت به نگاه نکردن کنیم. قرآن کریم می فرماید: «غضّوا ابصارکم» (چشم باز است ولی چیزی را نگاه نمی کند). در این روایت، تنها به معنای گناهان ویژه چشم مانند نگاه به نامحرم و غیره نیست، بلکه شامل چشم‌پوشی از هر نوع گناه می‌باشد حتی اگر چشم مادی نیز در انجام آن گناه هیچ دخالتی نداشته باشد، حتی نگاه کردن به برخی چیزها هم حرام نیست ولی دل انسان را مشغول می کند (مثلا ما از طلا فروشی رد می شویم، نمی توانیم بخریم ولی ذهن ما را مشغول می کند)؛ بنابراین پرحرفی و کنترل زبان از جمله اعمالی هستند که نباید آنها را انجام دهیم.
پیامبر اسلام(ص) توفیق انجام چه کاری را از خداوند در خواست کردند؟
همچنین پیامبر اکرم (ص) توفیق انجام شب زنده داری و روزه داری را از پروردگار درخواست می کنند. شب زنده داری یک عمل مستحبی است که هم در ماه مبارک رمضان و هم غیر از این ماه می توان انجام داد. بنابر آنچه از قرآن کریم و روایات قابل استنباط است، پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) به مقدار اندکی در شب استراحت کرده و بخش بیشتر شب را به عبادت و تهجّد مشغول بود. اصولا خواب اندک، و پرهیز از پرخوابی جزء تعالیم اسلامی استدر روایات فرموده اند که شرافت مومن به شب زنده داری است و روزه هم گاهی مواقع واجب و گاهی مواقع مستحب می باشد که امیدواریم خداوند هم توفیق شب زنده داری و هم روزه داری را در این ماه مبارک رمضان به ما عنایت فرماید. ناگفته نماند که روزه فقط پرهیز از خوردن و آشامیدن نیست بلکه پرهیز از همه گناهان می باشد؛ بنابراین انسان باید در این ماه پرفضیلت بیشتر مراقب اعمال و رفتار خود باشد.
هدف خداوند از واجب کردن ماه مبارک رمضان چیست؟
در روایات دلایل مختلفی در این خصوص ذکر شده است. یکی از فلسفه های روزه روحیه تعبد است و این روحیه بهترین روحیه برای انسان می باشد. خداوند دستور داده اند و وظیفه ما تبعیت از آن است؛ اینکه چرا واجب کرده اند، نمی دانیم لذا نباید برای دستورات پروردگار عالم چرا بیاوریم. اینکه چرا باید روزه بگیریم، چرا باید نماز را به عربی بخوانیم و دهها مسایل دیگر. اینها درست نیست، حتی پیامبر اکرم (ص) و ائمه معصومین (ع) هم هیچ گاه در برابر دستورات پروردگار چرا نمی گفتند؛ بنابراین مهمترین فلسفه روزه مقام بندگی است. دومین فلسفه روزه درک فقرا و گرسنگان توسط افراد متمول و ثروتمند است که شاید از این طریق تحولی در آنها ایجاد و به کمک نیازمندان و مستمندان جامعه بپردازند چون روزه دارای فلسفه‌های فراوان و فواید بسیاری چه از ناحیه فردی چه از ناحیه اجتماعی است. از جمله توجه به حال بیچارگان و آشنا شدن به احوال فقرا و مستمندان را افزایش می‌دهد، چون وقتی که روزه‌دار در مدت کوتاهی گرسنه می‌شود و ناراحتی گرسنگی را احساس می‌کند مسلماً به یاد گرسنگی دایمی فقرا و تنگدستان می‌افتد که همیشه در ناراحتی قرار دارند و این توجه و آگاهی باعث می‌شود که به فقرا کمک کند و در حق آنان مهربانی نمایند،
ماه مبارک رمضان در سیره عرفا چگونه است؟
شب زنده داری به ویژه در شب های ماه مبارک رمضان یکی از مهمترین سیره های عرفا، علما و حتی ائمه معصومین (ع) می باشد. ما در روزهای 13، 14 و 15 ماه رجب اعتکاف می کنیم ولی آنها در ماه مبارک رمضان معتکف می شوند. برخی از عرفا هم به تقلید از پیامبر اکرم (ص) از شب 21 ماه مبارک رمضان معتکف می شوند به طوری که آنها 10 شب پایانی این ماه پرفضیلت را اعتکاف می کنند و رختخواب برایشان معنایی ندارد. این مهمترین سیره و روش انبیا و ائمه اطهار (ع) بوده است و با توجه به اینکه شب قدر مشخص نیست و به احتمال قوی یکی از شب های 19، 21، 23 و 27 ماه مبارک رمضان می باشد لذا برای درک این شب دهه آخر ماه مبارک رمضان را معتکف می شوند.
نظر شما