به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، امروز یکم اردیبهشت ماه مصادف با بزرگداشت «ابومحمد مصلح‌الدین مصلح بن عبدالله شیرازی» معروف به سعدی شیرازی شاعر و حکایت‌نویس فارسی‌زبان شیرازی در قرن هفتم هجری قمری است. این شاعر شیرین سخن پارسی در مدرسه نظامیه بغداد تحصیل کرد و از محضر درس بزرگانی چون امام محمد غزالی، شهاب‌الدین سهروردی و ابوالفرج بن جوزی بهره برد. مهم‌ترین و مشهورترین آثار او«بوستان» و«گلستان» است که از شاهکارهای شعر فارسی به شمار می‌روند و شامل موضوعاتی چون اخلاق، تربیت، سیاست و اجتماعیات است. اما در میان آثار منظوم و منثور سعدی آنچه از همه یک سر و گردن بالاتر است «گلستان» سعدی است. گلستان به باور بسیاری تأثیرگذارترین کتابِ نثر در ادبیات فارسی‌است و بیشترِ نوشته‌های آن کوتاه و به شیوهٔ داستان‌ها و پندهای اخلاقی است. سعدی، گلستان را در سال ۶۵۶ هـجری قمری، در قالب یک دیباچه و هشت باب تدوین کرد:
هشت باب گلستان سعدی عبارت‌‌اند از:
باب اول: در سیرت پادشاهان
باب دوم: در اخلاق درویشان
باب سوم: در فضیلت قناعت
باب چهارم: در فواید خاموشی
باب پنجم: در عشق و جوانی
باب ششم: در ضعف و پیری
باب هفتم: در تأثیر تربیت
باب هشتم: در آداب صحبت
در دیباچهٔ گلستان سعدی آمده است: «منت خدای را عزوجل که طاعتش موجبِ قُربت است و به شُکراَندَرَش مزیدِ نعمت، هر نَفَسی که فرومی‌رود مُمِدِ حیات است و چون برون می‌آید، مُفرحِ ذات؛ پس در هر نَفَس دو نعمت موجود است و بر هر نعمت، شُکری واجب»
سعدی شیرازی نگارش کتاب گلستان را کمتر از یک سال بعد از تدوین بوستان، در اول اردیبهشت سال ۶۵۶ هجری شروع کرد و «هنوز از گلِ بوستان بَقیّتی موجود بود» که نگارش آن را به پایان رساند؛ بنابراین کتاب گلستان در مدت پنج یا شش ماه نوشته شد که -به نظر محمدعلی همایون کاتوزیان، منتقد ادبی- شبیه به معجزه است.
سعدی «گلستان» را به سعدبن ابوبکر زنگی، ولیعهد جوان فارس تقدیم و ابراز امیدواری کرد که مورد پسند وی واقع شود.
سعدی درباره همین موضوع در دیباچه گلستان چنین می گوید: «امید هست که روی ملال در نکشداز این سخن که گلستان نه جای دل تنگی است علی الخصوص که دیباچه همایون شبه نام سعد ابوبکر سعد بن زنگی است».
قدیمی‌ترین نسخه خطی به جا مانده از گلستان سعدی، نسخه‌ای تذهیب‌کاری شده از یاقوت مستعصمی است که به سال ۶۶۸ هجری بازمی‌گردد. در این سال، سعدی هنوز در قید حیات بوده‌است. اما از آنجا که اطلاعات شناسنامه‌ای این نسخه خوانا نیست، به‌عنوان یک نسخه معتبر مورد توجه محققان قرار نگرفته‌است.
نسخهٔ خطی قدیمی دیگری از کلیات سعدی، معروف به نسخهٔ لرد گرینوی به سال ۷۲۰ هجری برمی‌گردد. این نسخه پیشتر در لندن نگهداری می‌شده، اما امروز در کتابخانه بنیاد بودمر در ژنو قرار دارد. غلامحسین یوسفی در تصحیح بوستان و گلستان از آن به‌عنوان نسخه اساس استفاده کرده‌است.
حکایت هایی از سعدی در گلستان که همه مبنای حکمت و موعظه و اخلاق است:
**** دو کس رنج بیهوده بردند و سعی بی‌فایده کردند؛ یکی آن‌که اندوخت و نخورد، و دیگری آن‌که آموخت و نکرد.
**** سه چیز پایدار نمانَد: مالِ بی تجارت و علمِ بی بحث و مُلکِ بی سیاست.
**** دشمنی ضعیف که در طاعت آید و دوستی نماید؛ بدان! مقصود وی جز آن نیست که دشمنی قوی گردد؛ و گفته‌اند بر دوستیِ دوستان اعتماد نیست، تا به تملقِ دشمنان چه رسد! و هرکه دشمنِ کوچک را حقیر می‌دارد، بدان مانَد که آتشِ اندک را مُهمل می‌گذارد.
گلستان از شاهکارهای ادبیات ایران است و شهرتی جهانی دارد.«احمد تمیم‌داری»، پژوهشگر و استاد و دانشگاه، درباره‌ی سعدی می‌گوید: در کشورهای اسلامی آثار سعدی را به عنوان کتاب‌های درسی تدریس می‌کنند؛ به ویژه گلستان که نه تنها در بین خواص، که در بین عامه مردم نیز شناخته شده است.... وقتی سفیر انگلستان در یکی از کشورهای شبه قاره، گلستان سعدی را از بر و بدون غلط می‌خواند، حساب ما روشن می‌شود.
نظر شما