به گزارش خبرگزاری شبستان، حضرت علی(ع) نخستین امام و پیشوای شیعیان است همین موضوع باعث شده تا در میان هنرهای اسلامی شیعی از جایگاه ممتازی برخوردارد باشند و اغلب پرده های نقاشی قهوه خانه ای و تصاویر هنرمندان خیالی نگار و شمایل نگار در دوران قاجار و پهلوی به امام اول شیعیان اختصاص داشته باشد. همانطور که می دانید شمایل نگاری مذهبی در ایران اسلامی از مهم ترین هنرهای شیعی است. این هنر با رویکرد بی پیرایه نشان دادن اولیای الهی و منزه دانستن آنان از تشبیهات این جهانی ارایه شده است. این رویکرد را می توان در آثار اصیل نگارگری و خیالی نگاری مشاهده کرد.
شمایل به معنی شکل، ظاهر و هیئت پدیداری موجودات است. در تعریفی فراگیر و رایج، شمایل چهره ای روحانی و متعلق به عالم قدس است و حضور آن در جامعه دینی، سبب اشاعه معنویت و پایبندی به اصول معنوی است.شمایل نگاری در میان مسیحیان از وجهی قدسی برخوردار است اما در دین اسلام که بنیاد آن بر توحید قرار دارد منع شده چون در میان اعراب مسلمان بت پرستی پیش از ظهور اسلام به اشکال گوناگون رواج داشت .
هم در میسحیت و هم در مسلمانان شیعی شمایل نگاران نه هنرمند بلکه راهبان و مومنانی بودند که عمل عبادی خود را از طریق هنر پی می‌گرفتند. شمایل نگاران در ابتدای شمایل نگاری های خود تصویر پیامبر اسلام(ص) امام علی(ع) و حسنین (ع) را بر پرده می کشیدند اما به مرور بر حسب شرایط حاکم بر زمان این موضوع شمایل ها هم کمرنگ و پر رنگ تر شدند. نتایج یک پژوهش نشان می دهد که شمایل حضرت علی(ع) در نگارگری دوره های ایلخانی، تیموری و ترکمن، بر اساس روایت های تاریخی، قهرمانی و پهلوانی اسطوره ای به تصویر درآمده است، درحالی که در دوره صفوی شمایل حضرت علی(ع) بر اساس روایت های شیعی است.
در شمایل نگاری ایرانی و اسلامی موضوعات گوناگونی را در تصاویر پرده های نقاشی می بینیم اما بیشترین آثار خیالی نگاری و نقاشی قهوه خانه ای در رابطه با واقعه عاشورا هستند و در همین آثار ردی از حضرت علی (ع) دیده می‌شود. در این آثار «معراج» حضرت امیر علیه السلام به تصویر کشیده شده است.
حضرت علی(ع) امام اول شیعیان از جمله امامان معصومی است که در هنرهای ایرانی اسلامی جایگاه ویژه ای دارد، در واقع حضرت علی (ع) در میان ائمه یکی از پر کاربردترین موضوع های تصویرسازی در نگارگری ایران و شمایل نگاری است، ویژگی های شخصیتی و فضایل اخلاقی حضرت علی(ع) همواره موضوعی بوده که ارداتمندان به ایشان در تصویر سازی های خیالی خود از آن بهره گرفته اند و آثاری را بر پرده های نقاشی آورده اند .
جایگاه امام علی(ع) همواره در هنرهای سنتی ایرانی از خوشنویسی گرفته تا شمایل نگاری و نقاشی قهوه خانه ای که به هنرهای مردمی ایران شهرت دارند و ریشه در عرفان ایرانی و اسلامی دارند جایگاه تقدسی دارد و ایشان از جمله معصومانی است که هنرمندان سنتی نگار آثار بسیاری را با پرداختن به ویژگی های شخصیتی ایشان خلق کرده اند.
نظر شما