مراقبه شرط حفاظت از دستاوردهای شب قدر در فرهنگ انتظار است

به گزارش خبرنگار گروه غدیر و مهدویت خبرگزاری شبستان، به مناسبت فرا رسیدن ماه مبارک رمضان، ماه ضیافت الهی و به منظور بهره مندی حداکثری از جنبه های عرفانی و منتظرانه این ضیافت در سلسله گفتگوهایی با حجت الاسلام والمسلمین «رحیم کارگر»، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و کارشناس مرکز تخصصی مهدویت «سی اصل عرفانی در ضیافت الهی» را به بحث و بررسی گذاشته ایم که در ادامه هفدهمین شماره از آن تقدیم حضورتان می شود:

 حجت الاسلام کارگر با بیان اینکه اصل هفدهم در درک عرفانی از ماه مبارک رمضان «مراقبه و مرابطه دائمی منتظران» است، اظهار کرد: شب قدر، شب حیات مجدد و فرصت دوباره تقوا ورزی و ساختن آینده مطلوب و آشتی با پروردگار مهربان و جلب رضایت ولی الهی است. این شب عزیز، موعد بهشتی شدن انسان و تلاش برای تقرب به معبود و رسیدن به رضوان او است و اگر شخصی موفق شود در این شب به خواسته های دینی و اخلاقی و دنیوی و اخروی خود برسد، این تازه آغاز راه است و مهم  اقدام عملی و پایبندی به تعهدات و خواسته ها ی خود بعد از لیالی نورانی است .

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ادامه داد: در واقع تزکیه و تهذیب و تربیت نفس از شب قدر تازه آغاز می شود و رکن اصلی آنها مراقبت جدی و دائمی است. برای ساختن یک زندگی جدید، یک آینده خوب، یک راه روشن بدون کمترین اشتباه و اعوجاج، انسان باید به همه قول و قرارهای خود با خدایش پایبند باشد و هیچ لحظه ای، شب قدر و اشک ها و  دعاها و راز و نیازهایش را فراموش نکند و همیشه آنها را در نظر آورد و برایشان برنامه عملی داشته باشد. در این صورت است که می تواند بفهمد که در شب قدر دعاهایش به اجابت رسیده و توفیق توبه واقعی پیدا کرده و شایستگی و لیاقت بندگی را کسب کرده است.

وی تصریح کرد: اصولاً عرفان و اخلاق اسلامی به معنای مهار نفس سرکش و لجام گسیخته با مراقبت و نظارت دائمی و جدی است؛ به طوری که انسان واقعا مصمم بر ترک گناه باشد و راه شیطان را در وجود خود مسدود سازد. این راه روشنی است که همیشه به روی انسان گشوده است اما مهم نحوه استفاده درست و واقعی از فرصت درخشان شب قدر است. امام صادق علیه السلام می فرماید: «اِنَّها [لیلة القدر] باقِیَهٌ اِلی یَومِ القِیامَهِ؛ شب قدر تا روز قیامت ادامه دارد» (بحارالانوار، ج 25، ص 98). ابوذر به پیامبر صلی الله علیه و آله عرض کرد: شب قدر چیزی بوده است که در زمان پیامبران که بر آنها امر نازل می شده است آیا وقتی پیامبران رفتند شب قدر هم برداشته می شود؟ حضرت(ص) فرمودند: خیر بلکه آن شب تا روز قیامت ادامه دارد.(بحار الأنوار ج‏25 ، ص 97 ).

حجت الاسلام کارگر با بیان اینکه مراقبه، کلیدواژه اصلی بهره مندی کامل از فیوضات شب قدر و پاسداری از نتایج و دستاوردهای درخشان آن است، گفت: پایه و زیربنای اصلی سلوک الی الله، مراقبه است  که بر اساس آن انسان مومن در جمیع  حالات و رفتارهای خود مراقب است تا از آنچه که تعهد کرده، تخلف نکند و از عمل به وظایف و تکالیف خود غافل نشده و کوتاهی نکند. در کلام برخی از بزرگان نیز آمده: «مراقبه عبارت است از متوجّه و ملتفت خود بودن در جمیع احوال تا از آنچه که بدان عازم شده است و عهد کرده، تخلّف نکند.» (رساله منسوب به علامه بحرالعلوم، ص۱۴۲).

وی اضافه کرد: مهم ترین آفت و آسیب در این باره، غفلت و بی توجهی و سهل انگاری و سستی و ضعف انسان در عمل به چیزهایی است که در شب قدر از خداوند درخواست و برای تحقق آنها و اجابت دعاهایش پافشاری کرده است. او باید کشیک نفس خود را بکشد که مبادا اعضا و جوارح خود را به سمت نافرمانی و معصیت مجدد سوق دهد و  را به  عهدشکنی و انجام ناراستی  وا دار کند.  البته این را هم باید بداند که خداوند همیشه مراقب و نظاره گر او است و اصولا تقدیرات شب قدر را نه فقط از روی ظاهر و لقلقه زبان و شعار و... بلکه از روی نیت و عزم جدی و تصمیم قطعی افراد رقم می زند: «إِنَّ اللَّهَ کانَ عَلَیکُمْ رَقیباً» (نساء/۱)؛ «خدا همواره بر شما نگهبان است». راهبرد اصلی مراقبه دائمی در این روایت امام صادق علیه السلام به اسحاق بن عمار به روشنی بیان شده است: «ای اسحاق! از خدا چنان بترس که گویا او را می‌بینی که اگر تو او را نمی بینی، او تو را می بیند و اگر بپنداری که تو را نمی بیند، کافری و اگر می دانی که او تو را می بیند و باز نافرمانی اش می کنی، او را از همه‌  بینندگان کوچک‌تر و بی ارزش‌تر قرار داده‌ای»(کافی، ج۲، ص۶۷).

حجت الاسلام کارگر تاکید کرد: مراقبت بر تعهدات شب قدر امری سرنوشت‌ساز است و مومنان منتظر باید بیشتر از دیگران بر این امر مداومت داشته باشند و بدانند که علاوه بر خدای متعال، باید مراقب اعمال خود در ساحت  قدسی حجت الهی نیز باشند. بر اساس معارف قرآنی همان گونه که خداوند ناظر و حاضر بر اعمل ما است و باید در حضور او مراقبت همیشگی و کامل  بر اعمال و نیات خود داشته باشیم، حجت های الهی در زمین نیز ناظر و شاهد اعمال ما هستند و پرونده رفتارها و گفتارهای ما پیوسته و منظم به محضر ولی الهی ارائه می شود. همان طور که در شب قدر برنامه تقدیر ما به امضای صاحب الزمان(عج) می رسد همان گونه هم در سایر ایام، اعمال ما به محضر ایشان عرضه می شود.

این کارشناس مهدوی اضافه کرد: در آیه 41 سوره نساء آمده است: «حال آنان چگونه است، در روزى که از هر امتى شاهد و گواهى (بر اعمالشان) مى آوریم و تو را نیز بر آنان گواه خواهیم آورد». افزون بر کاتبان اعمال (ملائکه شاهد)، پیامبران و معصومان(ع) نیز از جمله گواهان و شاهدان یاد شده در آیه شریفه هستند (طبرسى، مجمع البیان، ج 3، ص 89). ابوبصیر در روایتی از امام صادق (ع) چنین نقل می‌کند: «اعمال نیک و بد همه بندگان هر صبح‏گاه بر پیامبر خدا درود خدا بر او و خاندانش باد عرضه می‌شود. پس مراقب باشید. این سخن خدای تعالی است که: «و بگو [هر کاری می‌خواهید] بکنید که به زودی خدا و پیامبرش در کردار شما خواهند نگریست»(کافی، ج ۱، ص ۲۱۹، ح ۱).

وی تاکید کرد: براساس این آیات و روایات، اعمال ما بر حضرت حجت(عج) عرضه می‌شود و چون گناهی در آن ببینند، اندوهگین و از اعمال صالح و پسندیده ما راضی و شادمان می شوند. بنابر این باید با تقوا و مراقبت کامل و مداومت بر تعهدات اخلاقی و عرفانی خود در شب قدر، موجبات رضایت و شادمانی ایشان را جلب کنیم و دعای خیر ایشان را به همراه داشته باشیم که در این صورت هیچ قدرت شیطانی توانایی غلبه و برتری بر ما را نخواهد داشت و ما را در ارتباط و مرابطه همیشگی و پیوسته با امام زمان(عج) قرار خواهد داد. مرابطه یکی از اصلی ترین و مهم ترین برنامه های عملی و قلبی منتظران در دوران غیبت است.

حجت الاسلام کارگر در ادامه ابراز کرد: در فرهنگ عرفانی انتظار در کنار مراقبه دائمی، مرابطه یک  تکلیف و وظیفه مهم است که منتظر را در پیوند همیشگی و آماده باش دائمی و ارتباط قلبی عمیق با امام موعود قرار می دهد. در آیه 200 سوره مبارکه ال عمران خطاب به مومنان آمده است: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا وَ اتَّقُوا اللّهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ؛ ای کسانی که ایمان آورده‏اید، شکیبا باشید و دیگران را به شکیبایی فرا خوانید و مراقب باشید و از خدا بترسید. باشد که رستگار شوید». امام باقر علیه السلام در تفسیر این آیه کریمه  مقصود و مراد آن را ارتباط دائمی و مرابطه مستمر با امام زمان(عج) می داند: «بر انجام واجبات صبر کنید و با دشمنانتان پایداری کنید و پیوند خود را با امام منتظرتان مستحکم سازید» (الغیبة نعمانی، ص ۱۹۹).

وی با بیان اینکه منتظر امام زمان(عج) شب قدر را آغاز نصرت و تجدید بیعت خود با امام زمان(عج) قرار می دهد، گفت: بعد از آن هر روز و هر ساعت، خود را در محضر او می بیند و نصرت و یاری اش را دائما به خدمت او عرضه می دارد و در عین حال مراقبت شدیدی بر رفتار و اعمال خود دارد مبادا  از مسیر صحیح انتظار واقعی و تبعیت و اطاعت امام(ع) خارج شود. 

وی در پایان خاطرنشان کرد: بر اساس آیات قرآن، هر کس نزول  همیشگی و دائمی فرشتگان و روح را در شب قدر می پذیرد، به طریق اولی وجود ولی امر خدا را می پذیرد و بر حاضر و ناظر بودن او شهادت داده و خود را تحت ولایت و سرپرستی او قرار می دهد. منتظر عارف کسی است که وابستگی و انس و علاقه  قلبی خود را به شکل های مختلف (دعا و توسل، بر پاداشت نام حضرت(عج)، آمادگی اخلاقی و نظامی و بدنی  و...) به امام خود ابراز می  دارد و روزی نیست که بدون یاد امام خود و دعا برای فرج و سلامتی او سپری کند. در مرابطه دائمی فرقی نمی کند که امام او غایب باشد یا حاضر؛ بلکه آنچه مهم است اثبات وفاداری و تعهد قلبی و پذیرش اعتقادی و آماده باش دائمی است که همراه با اخلاق و تقوا و دینداری است.