آداب وداع منتظران با ماه رمضان/ با ادب و عمل به ظهور وصل می‌شویم

به گزارش خبرنگار گروه غدیر و مهدویت خبرگزاری شبستان، به مناسبت قرار گرفتن در ماه مبارک رمضان، ماه ضیافت الهی و به منظور بهره مندی حداکثری از جنبه های عرفانی و منتظرانه این ضیافت در سلسله گفتگوهایی با حجت الاسلام والمسلمین «رحیم کارگر»، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و کارشناس مرکز تخصصی مهدویت «سی اصل عرفانی در ضیافت الهی» را به بحث و بررسی گذاشته ایم که در ادامه بیست و یکمین شماره از آن تقدیم حضورتان می شود:

حجت الاسلام کارگر با بیان اینکه اصل بیست و یکم در درک عرفانی از ماه مبارک رمضان «ادب الهی و الگوبرداری از امام زمان(عج)» است، اظهار کرد: عرفان روزه داری در ماه مبارک رمضان لوازم و شرایطی دارد که پایبندی به آنها هنگام ورود به این ماه مبارک، در حین روزه داری و نیز هنگام وداع با ضیافت الهی ضروری است، یکی از آنها رعایت ادب و شان و منزلت این ماه مبارک است.

کارشناس مرکز تخصصی مهدویت ادامه داد: ادب، زیباترین خصلت مومنان و بهترین و سودمندترین دارایی یک انسان است؛ اما رعایت ادب روزه داری و ادب ماه مهمانی خدا، از بعد عرفانی و اخلاقی تاثیر بسزایی در تعالی روحی و تکامل و بهره مندی زیادتر از فیوضات این ماه دارد. ادب گاهی به معنای نیکی احوال و رفتار و حُسن معاشرت و رعایت حرمت اشخاص دانسته شده و به نظر برخی از بزرگان حقیقت ادب، جمع شدن صفت‌های نیک و دور کردن صفات زشت است (ارشاد القلوب دیلمی، ص۳۸۳). 

از نشانه های اصلی تقوای روزه داری

وی با بیان اینکه ادب دعا و روزه داری از نشانه های اصلی تقوا و معرفت در انسان است، گفت: نوع صحبت کردن، حالت بدن و گفتار در حین دعا و قرائت قرآن، پرهیز از اسراف و پرخوری هنگام افطار و عجله نکردن برای نوشیدن و خوردن، توجه بیشتر به خدا و ندبه و زاری به درگاه  او در این ماه ، استغفار بسیار از گناهان، داشتن حُسن خُلق و معاشرت اسلامی با دیگران، مواظبت جدی بر گفتارها و نوع برخوردها و ... از جمله آداب مهم روزه داری به شمار می آیند. چنانکه در خطبه پیامبر اکرم(ع) به بعضی از اینها اشاره شده است: «...زبانتان را حفظ کنید و چشمان و گوش هایتان را غیر حلال، بازدارید» (بحارالأنوار، ج93، ص356). در روایتی نیز  حفظ ادب ماه رمضان با تمامی اعضا و جوارح و ارکان دانسته شده است: «هرگاه روزه گرفتی، باید گوش و چشم و مو و پوست و همه اعضایت روزه بگیرد. نباید روز روزه داری ات، مانند روزهای دیگر باشد» (الكافی، ج 4،ص87).

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه مهمترین بخش مربوط به ادب ماه رمضان، مربوط به وداع با این ماه نورانی است، گفت: روزه دار عارف با حسرت و افسوس با این ماه خداحافظی می کند اینگونه که بزرگترین نعمت الهی در حال رفتن است و او دوباره دچار محرومیت و خسران و گرفتاری در زندگی مادی  و زرق و برق های مصرف گرایی و راحتی طلبی می شود. برای همین با سوز و گداز و ادب بندگی می خواهد این ماه رمضان، آخرین رمضان عمر او نباشد: «اللَّهُمَّ لَا تَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ صِیَامِنَا».

وی با بیان اینکه بنابر نظر برخی عرفا زمان و مکان نیز دارای حیات و شعور و حتی حب و بغض هستند، تاکید کرد: وداع با ماه رمضان هم از منظر این ذی‌شعوری زمان ها است. مهم آنکه شخص وداع کننده در سخنانی که بر زبان می آورد، صادق باشد و راست بگوید، تا ماه رمضان او با دروغ و نفاق پایان نیابد... اگر انسان به حرمت ماه رمضان و به جایگاه آن نزد پروردگار آگاه باشد، و رفتار نیک و کریمانه اش با خود  را بشناسد، و بداند که حضور چنین مهمانی شریفی، موجب می شود تا انسان گرامی شود و به سودهای بی پایان دست یابد و به اعلی علیین راه یافته، هم نشین پیامبران و رسولان و ملائکه مقربین گردد، با آمدنش بسی خرسند و شادمان خواهد شد، و با رفتنش بسی اندوهگین و افسرده خواهد گشت.  ( المراقبات میرزا جواد آقا ملکی تبریزی، ج 2، ص 106، 108).

وی اضافه کرد: وداع کننده عارف با ماه رمضان، همنوا و هم‌کلام با امام سجاد(ع) با سوز و گداز خطاب به این ماه عزیز می گوید: «السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ قَرِینٍ جَلَّ قَدْرُهُ مَوْجُوداً وَ أَفْجَعَ فِرَاقُهُ مَفْقُوداً...». این اوج عرفان روزه داری است که انسان با معرفت کامل و عشق فراوان و حسرت قلبی، از سپری شدن و رفتن ضیافت الهی غمگین و اندوهناک می شود چنان که از آمدن و درک این ماه رفیع شادان و خوشحال بود. بهتر است در این روزهای آخر کمی بیشتر درباره معارف دینی بیندیشیم و شناخت و فهم و شهود خود را نسبت به آنها بخصوص نسبت به نعمت هایی چون ماه روزه داری بالا ببریم.

شرط اتصال ما به ظهور امام زمان(عج)

حجت الاسلام کارگر با بیان اینکه ماه مبارک رمضان نمونه عینی از زیبایی های معنوی عصر ظهور و حاکمیت جهانی کلمه توحید است، اظهار کرد: ادب و انتظار، دو رکن جدانشدنی از هم هستند. منتظر کسی است که با ادب  و رعایت همه شئون انسانی و اسلامی، خود و جامعه را آماده درک عصر ظهور و یاری آن حضرت(عج) و زمینه سازی ظهور می کند. شرط اتصال ما به ظهور عمل صالح و ادب الهی و محاسن اخلاقی است نه صرفا تظاهر و شعار و سخن و فریاد! لازمه ارتباط با امام زمان(عج) همسنخ شدن با ایشان است و لازمه هم سنخ شدن با حضرت(عج) ادب و متانت و وقار و عفت نفس و ورع.

این کارشناس مهدوی با بیان اینکه ماه رمضان منتظران را با آموزش ادب، لایق رسیدن به محضر امام زمان(عج) در شب های قدر می کند، گفت: منتظر واقعی و عارف کسی است که علم و ادب و طهارت را از امام خود یاد گرفته و بدان ها پایبند و عامل بوده است. اميرمؤمنان(ع) به این نکته نورانی اشاره می کنند: «بار خدايا! ناگزير بايد در زمين تو حجتي از تو براي خلايق باشد تا ايشان را به دين تو هدايت كند و علم تو را به آنها بياموزد تا حجت تو باطل نشود و پيروان اولياء تو پس از هدايت گمراه نشوند. اين حجت، يا آشكار است، ولي مطاع نيست و يا آنكه پنهان است و يا منتظر [ظهور] . اگر چه شخص او در حالي كه مردم را هدايت مي كند، غايب باشد، اما علم و آداب او در قلوب مؤمنين ثبت است و بدان عمل مي كنند (کمال الدين، ج 1، ص 562، ح 11).

وی افزود: پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «خوشا به حال کسی که قائم(عج) اهل بیت مرا درک کند، در حالی که قبل از قیامش به او اقتدا کرده، با دوستان او دوستی و از دشمنانش بیزاری جسته است و ائمه هدایت‌گر قبل از او را دوست می‌دارد».

خصایص ادب انتظار

حجت الاسلام کارگر درباره ویژگی های ادب انتظار بیان کرد: نخست در مورد ادب شکرگزاری به محضر خدا به جهت وجود نعمت حجت الهی در میان مردم و توفیق اطاعت و پذیرش ولایت و امامت او به ویژه در روز عید فطر، در واقع عید فطر همان گونه که موعد پاداش و جایزه به روزه داران است موعد و میقات پیوند با ولی الهی و شکر گزاری از خدا به جهت اجابت دعاها و خواسته ها به برکت وجود مقدس امام زمان(عج) است. انسان از شب قدر تا عید فطر به طور خاص تحت عنایت و لطف و دعای حجت حق قرار می گیرد و در سلوک الی الله از انفاس قدسی و هدایت های باطنی او بهره مند می شود.

وی تاکید کرد: برای منتظر عارف حضور یا غیبت امام(عج) یکسان است و تاثیری در میزان وفادارای و مسئولیت‌پذیری و پایبندی به عهدهایش ندارد. بر این اساس دعای عهد او صرفا یک دعای خالی نیست بلکه نظام نامه ولایت گرایی و فرهنگ تعهد و وفاداری همیشگی و عهدنامه جاویدان برای زندگی منتظرانه و مطیعانه است. سوم، ادب خانوادگی و معاشرت و کار و تلاش و تفریح است. منتظر واقعی کسی است که نمونه کاملی از یک انسان فرهیخته و متین و باوقار و اخلاق حسنه است که خود را تحت تربیت و سرپرستی امام زمان(عج) قرار می دهد.

حجت الاسلام کارگر در پایان خاطرنشان کرد: مصداق این حدیث قدسی که می فرماید: «به درستی که آن روزی است که حکم رانده و حتم کرده ام زمین را در آن روز از لوث کفر و شرک و نافرمانی ها پاک گردانم و برای آن روز، بندگانی را از برای خود برگزیده ام که دل های آن ها را برای ایمان آزمایش کرده ام و به ورع، اخلاص، یقین، تقوا، خشوع، راستی، بردباری، وقار، پرهیزگاری، ترک دنیا، رغبت در آن چه نزد من است، پر نموده ام ... و آنها را در زمین خلیفه کنم و برای آنها دینشان را که بهرایشان اختیار کرده ام، تمکین دهم؛ پس مرا به یگانگی پرستش کنند و هیچ چیز را با من شرکت ندهند...». ( بحار الانوار ، ج52 ، ص 384).