خبرگزاری شبستان، گروه اندیشه: دوران جوانی را می‌توان در قالب تشبیه، دوران شکوفایی زندگی انسان دانست دورانی که در آن انسان از مرحله دانستنی‌های اولیه عبور کرده و در اوج قدرت جسمانی قرار گرفته و از بلوغ فکری و اجتماعی نسبی نیز برخوردار شده است لذا ماهیت جوان را می‌توان از مسائل مورد اهمیت در جوامع مختلف دانست که اندیشمندان، ساختار بسیاری از برنامه‌ریزی‌های کلان را منوط به آن می‌کنند. نیرویی که اگر مورد توجه قرار گرفته و از پتانسیل آن در عرصه‌های مختلف استفاده صحیح شود بی‌شکّ اسباب رشد را نه تنها برای امروز بلکه برای فردای جامعه نیز فراهم خواهد آورد. فرصتی گذرا که عدم توجه صحیح به آن خسارت‌های متعددی را می‌تواند به وجود آورد لذا در روایتی امیرالمومنین علی (علیه السلام) اهمیت این دوران و همچنین مغفول ماندن آن را در اکثر اوقات، با این عبارات تذکر می‌فرمایند: «شَيْئَانِ لَا يَعْرِفُ فَضْلَهُمَا إِلَّا مَنْ فَقَدَهُمَا الشَّبَابُ وَ الْعَافِيَةُ؛ دو چیز است که قدر و قیمت‌شان را نمى‌شناسند مگر کسى که آن را از دست داده باشد، یکى جوانى و دیگرى تندرستى و عافیت است» [تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، ص: 324]
لذا طبیعی است که بدخواهان هر جامعه‌ای نیز به دنبال تضییع و به انحراف کشاندن این پتانسیل مهم باشند چنانکه از دیرباز مقام معظم رهبری به این خطر گوشزد فرموده و جوانان و مسئولان اجرایی و برنامه‌ریز کشور را با این عبارات مورد توجه قرار می‌داده‌اند که: «ای جوانان عزیز! دشمن روی شما سرمایه‌گذاری‌های زیادی میکند؛ حواستان جمع باشد. عده‌‌یی را به بی‌‌تفاوتی می‌‌کشاند و عده‌ای را دلسرد و مأیوس میکند. یأس، بزرگترین آفت جوان است. جوانها بدانند که متأسفانه یأس به روح جوان زودتر راه پیدا میکند؛ همچنان که امید این‌گونه است. در مقابل یأسی که دشمن می‌‌خواهد به جوانها تلقین و تزریق کند، خودتان را مصونیت بدهید»
بدون شک جامعه‌ای که مدیران آن برای حفظ و استفاده بهینه از جوانان خود برنامه‌ای جامع‌تر و پیگیرانه‌تری ارائه نماید می‌تواند از رشد و فرصت های بهتری در ارتقای سطح کیفی بهره‌مند شود و نمی‌توان اهمیت برنامه‌ریزان و مدیران کارآمد را انکار کرد اما نکته مهمی که باید به آن توجه داشت این است که تا خود انسان قدر آنچه را که دارد، نداند شاید تلاش و کوشش دیگران نیز چندان به کار نیاید و مسیر برای نابودی بازهم فراهم شود چنانکه در روایتی دیگر امیرالمومنین (علیه السلام) چنین می‌فرمایند: «مَنْ قَلَّ ذَل؛ هر کس خود را کوچک انگارد، خوار گردد» [تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، ص: 231]
از این رو طبیعی است برای رسیدن به یک موفقیت باید جوان ابتدا به خودشناسی دست یابد و بداند که می‌تواند با برنامه‌ریزی صحیح به بهترین فرصت ها دست یابد فرصتهایی که نه تنها در زندگی فردی خود بلکه در محیط خانواده و اجتماع او نیز تاثیرگزار خواهد بود. باید این را دانست که برای رسیدن به موفقیت‌ها بن بستی وجود ندارد و همه چیز بسته به تلاش انسان دارد. تلاشی که اگر به صورت برنامه ریزی شده و مستمر باشد یقینا می‌تواند انسان را به موفقیت‌های چشم‌گیری برساند، موفقیت‌هایی در ابعاد مختلف مادّی و معنوی؛ چنانکه در آیات قرآن نیز خداوند متعال به آن چنین اشاره می‌فرماید: «يَا أَيُّهَا الْانسَانُ إِنَّكَ كاَدِحٌ إِلىَ رَبِّكَ كَدْحًا فَمُلَاقِيهِ [انشقاق/ 6] اى انسان! يقيناً تو با كوشش و تلاشى سخت به سوى پروردگارت در حركتى، پس او را ديدار مىكنى»
این آیه شریفه به این حقیقت اشاره دارد که انسان برای رسیدن به موفقیت باید با مشکلات و سختی‌های پیش‌رو مبارزه کند و رسیدن به پیروزی ممکن نخواهد بود مگر با پشت سر گذاشتن رنج‌ها و مشکلاتی که ممکن است طاقت فرسا نیز باشد اما آنچه یقینی است ممکن بودن طیّ این مسیر علی‌رغم مشکلات متعدد می‌باشد. مشکلاتی که باید بر آنها با سعی و تلاش و استفاده از تجارب کسانی که با این مسیر پیشتر مواجه شده بودند، پیروز شد.
به هر حال نمی‌توان این حقیقت را انکار کرد که برای تمامی انسان‌ها لحظاتی را می‌توان در نظر گرفت که در آن امکان رشد و رسیدن به موفقیت‌های چشم‌گیر وجود داشته باشد چنانکه در روایتی رسول خدا حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) می‌فرمایند: «إِنَّ لِرَبِّكُمْ فِي أَيَّامِ دَهْرِكُمْ نَفَحَاتٍ أَلَا فَتَعَرَّضُوا لَهَا؛ در طول عمر شما نسيم لطف و عنايت الهى مكرر مي‌‌وزد شما فرصت را از دست ندهيد و خود را در معرض اين الطاف قرار دهيد» [بحار الأنوار ج 68، ص 221]
که بی‌شک یکی از بهترین زمان‌هایی که می‌توان این نسیم‌ها را در آن جستجو کرد همین دوران جوانی است که در آن فرصت‌های نابی برای رسیدن به امتیازات مختلف می‌توان یافت.
چه در جنبه‌های معنوی که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) پیرامون آن می‌فرماید: «فَضْلُ الشّابِّ الْعابِدِ الّذي يَعْبُدُ فِي صَباهُ عَلي الشَّيخِ الَّذِي يَعْبُدُ بَعْدَ ما كَبُرَتْ سِنُّهُ كَفَضْلِ الْمُرْسَلِينَ عَلي سايِرِ النّاسِ؛ برتری جوان عابدی که در جوانیش عبادت کند، بر کسانی که بعد از کهولت سنّ عبادت نماید، مانند برتری رسولان الهی بر سایر مردم می‌باشد.» [نهج الفصاحة ص: 589]
و چه در باب تعلیم و ارتقای دانش‌ها و مهارت‌های زندگی که در روایات دوام و پایداری آن به نوشتن بر روی سنگ تشبیه شده است چنانکه حضرت در روایتی دیگر می‌فرمایند: «مَنْ تَعَلَّمَ فِي شَبَابِهِ كَانَ بِمَنْزِلَةِ الرَّسْمِ فِي الْحَجَرِ وَ مَنْ تَعَلَّمَ وَ هُوَ كَبِيرٌ كَانَ بِمَنْزِلَةِ الْكِتَابِ عَلَى وَجْهِ الْمَاءِ؛ هر کس در جوانی دانش بیاموزد، [از نظر پایداری] چون نقش روی سنگ است و آن‌کس که در بزرگ‌‌سالی بیاموزد، آموزشش به منزله نوشتن روی آب است». [بحار الأنوار ج 1، ص: 222]
پس باید قدر این فرصت‌ها را دانست قبل از آن که از دست برود.
نویسنده: طاهر قلی‌زاده محمدی، کارشناس سطوح عالی حوزه علمیه
نظر شما