خطر ریزش بافت های فرسوده بیرجند/ جان ساکنان در خطر!

خبرگزاری شبستان- خراسان جنوبی؛خانه های گلی و قدیمی یادآور خاطرات دوران کودکی است اما اکنون این خانه ها با قدمتی بیش از ۳۰ سال به تهدیدی برای به خطر انداختن جان انسان ها تبدیل شده اند و آن خاطرات شیرین جای خود را به این تهدید ترسناک داده اند.

 

درست است کوچه های تنگ و خانه های گلی هنگام بارش باران باعث ایجاد احساس زیبایی در انسان می شود اما همین باران نعمت الهی هر چند اندک می تواند ریزش این بافت های قدیمی را به دنبال داشته باشد.

 

*رشد نامعقول بافت های فرسوده در شهر کاج های بلند

بیرجند معروف به شهر کاج ها؛ یکی از قدیمی ترین شهرهای ایران است که در آن بافت های فرسوده بسیاری وجود دارد و باعث ایجاد دلهره و ترس در انسان می شود چرا که این بافت های فرسوده نه تنها امنیت جانی بلکه امنیت روحی و اجتماعی را از انسان می گیرد.

 

بافت های فرسوده این شهر زنگ خطری برای رویداد یک فاجعه بزرگ است فاجعه ای که می تواند در اثر سیل، زلزله و یا هر حادثه طبیعی و غیرطبیعی دیگری رخ دهد و آن زمان دیگر کاری از دست هیچ کس بر نمی آید.

 

کمی آن طرف تر از برج های سر به فلک کشیده و آپارتمان های تنگ و کوچک جایی که فقر و نداری حرف اول را می زند صدای خرد شدن ستون‌های خانه هایی به گوش می رسد که چندین نسل در آن ها پرورش یافته اند.

 

بافت های فرسوده شهر کاج های بلند اکنون دیگر توانی برای ایستادن در کوچه ها و دالان های تنگ و تاریک ندارد و در سکوت و تنهایی مسئولان در حال از پا افتادن هستند.

 

متاسفانه طی چند سال اخیر شهروندان بیرجندی ساکن در این نوع بافت ها به دلایل بسیاری از جمله شرایط اقتصادی هیچ نوع تمایلی برای بازسازی منازل خود ندارند و این موضوع اهتمام دولت و شهرداری را می طلبد تا به میدان بیایند و نه تنها جلوی گسترش این نوع بافت ها را بگیرد بلکه باید با ایجاد شرایطی آسان به بازسازی و مقاوم سازی این نوع منازل کمک کند.

 

بازسازی و مقاوم سازی بافت های فرسوده به نفع دولت و مردم است چرا که در زمان رخ دادن زلزله، سیل و آتش سوزی و سایر حوادث می توانیم شاهد کاهش خسارت های جانی و مالی باشیم.

 

*طرح «فرزان» طرحی نافرجام

مسئولان خراسان جنوبی سال ۱۳۸۴ طرحی با عنوان «فرزان» مطرح کردند تا در راستای اجرای این طرح به درد بی صدای مردمان ساکن در بافت های فرسوده بیرجند پایان بدهند اما از زمان مطرح شدن این طرح بیش از ۱۶ سال می گذرد اما هنوز اجرای این طرح به اتمام نرسیده است.

 

هنوز بعد از ۱۶ سال وضعیت طرح «فرزان» مشخص نشده است و چیزی عاید مردم جز مظلوم نمایی مسئولان نشده است و اکنون باز هم این مردم هستند که باید منتظر بمانند که تکلیف این طرح و ساکنان این بافت های فرسوده چه می شود و مسئولان چه خوابی برایشان خواهند دید.

 

به سمت شمال بیرجند رفتیم جایی که مردم برای اولین بار در آن جا سکونت یافتند و این شهر کم کم رشد یافت و در حال قدم زدن در این کوچه های تنگ و مشاهده خشت های گلی و آجری سست شده ای بودیم که هر لحظه می تواند فاجعه و مصیبتی را به بار بیاورند.

 

*با دست خالی کجا را بسازیم؟

«زهراخانم» یکی از شهروندان بیرجندی که ۶۰ سال سن دارد در گفتگو با شبستان می گوید: این خانه از آن پدرشوهرم است و ما حدود ۳۵ سال است که در این خانه زندگی می کنیم.

 

وی ادامه می دهد: قبل از اینکه ما در اینجا ساکن شویم ۵ بچه دیگر در این خانه بزرگ شدند و سر و سامان یافتند و این خانه قدمت طولانی دارد و هر زمان که باران می آید قسمتی از خانه ریزش می کند.

 

زهراخانم بیان می کند که با دست خالی و قرض از دیگران به درست کردن بخش های ریزش کرده می پردازد و این موضوع فشار زیادی را به زندگی آنان وارد می کند.

 

این شهروند بیرجند می گوید: شوهرم کارگر است و توان مالی زیادی برای بازسازی این خانه ندارد و اگر اینجا را بفروشیم نمی دانیم به کجا برویم اکنون که قیمت ملک سر به فلک کشیده است و با حقوق اندک کارگری نه تنها نمی شود خانه خرید بلکه نمی شود شکم بچه ها را سیر کرد.

 

*تسهیلات با سود زیاد مانعی برای بازسازی خانه های فرسوده

«علی آقا» یکی دیگر از شهروندان بیرجندی است که در این خانه های ترک خورده و فرسوده زندگی می کند و در گفتگو با خبرنگار شبستان اظهار می کند: خانه های اینجا تبدیل به خرابه شده است و دیگر قابل سکونت نیست.

 

وی در ادامه می گوید: این خانه ها از استحکام لازمی برخوردار نیستند و بیش از 40 سال قدمت ساخت دارند و هر لحظه ممکن است فرو بریزند و کاری هم از دست ما بر نمی آید.

 

این شهروند بیرجندی در خصوص دریافت تسهیلات برای بهسازی خانه اش بیان می کند: سود این تسهیلات زیاد است و ما هم درآمد کافی برای پرداخت این تسهیلات نداریم و به همین دلیل به دنبال تسهیلات نرفتیم.

 

علی آقا می گوید: امیدواریم مسئولان تا قبل از وقوع فاجعه در این مناطق به فکر مردم بیفتند و با پرداخت تسهیلات با سود کم به بازسازی و مقاوم سازی این خانه های فرسوده کمک کنند.

 

*لزوم همکاری دستگاه های اجرایی جهت مقاوم سازی بافت های فرسوده بیرجند

«مهدی حدیدی نژاد» در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان در خصوص بافت های فرسوده شهرستان بیرجند اظهار می کند: شهرداری بیرجند در سال های اخیر اهتمام زیادی به محدوده بافت های فرسوده این شهر داشته است.

 

رییس سازمان عمران و بازآفرینی فضاهای شهری شهرداری بیرجند در ادامه می گوید: شهرداری به کمک فرمانداری بیرجند و اداره کل راه و شهرسازی استان اقدام به تصویب سند توسعه چندین محله دارای بافت فرسوده از جمله خیرآباد و ۱۷ شهریور بیرجند کرده است.

 

وی در خصوص طرح «فرزان» بیان می کند: در راستای اجرای این طرح اداره کل راه و شهرسازی اقدام به خرید و تملک قسمتی از املاک واقع در این طرح می کند و تاکنون ۹ هزار مترمربع از میدان آزادی تا پل موسی بن جعفر(ع) بیرجند توسط این اداره خریداری شده است.

 

حدیدی نژاد با بیان اینکه همه دستگاه های اجرایی شهر باید در قالب یک طرح جامع نسبت به مقاوم سازی و برنامه ریزی در خصوص بافت های فرسوده اقداماتی انجام دهند، می افزاید: بافت های مرکزی شهر بیرجند از لحاظ اقتصادی و اجتماعی از اهمیت بسیاری برخوردار هستند و اگر نسبت به مقاوم سازی بافت های فرسوده اقدامی انجام نشود شاهد عواقب جبران ناپذیری در خصوص مسائل فرهنگی و حوادث غیر مترقبه خواهیم بود.

 

رییس سازمان عمران و بازآفرینی فضاهای شهری شهرداری بیرجند ادامه می دهد: اهتمام جدی در جهت رفع موانع و مشکلات بافت های فرسوده به دلیل مشکلات اقتصادی در بین دستگاه های اجرایی وجود ندارد.

 

وی با اشاره به اینکه هر سال شهرداری با کمک شورای اسلامی شهر بیرجند ۵۰ درصد تخفیف عوارض مقاوم سازی بافت های فرسوده را اعلام می کند، می افزاید: در این خصوص سازمان نظام مهندسی استان نیز با تخفیف ۴۰ درصد از هزینه های خود همکاری لازم را داشته است.

 

حدیدی نژاد می گوید: بانک های خصوصی نیز در جهت مقاوم سازی و ساخت و ساز بافت های فرسوده بیرجند تسهیلات کم بهره ای را در اختیار متقاضیان قرار می دهند.

 

*وجود ۲۳۰هکتار بافت فرسوده در بیرجند

«حسن علیزاده» معاون بازآفرینی شهری و مسکن اداره کل راه و شهرسازی خراسان جنوبی هم در این خصوص در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان می گوید: مساحت کل بافت های فرسوده مصوب استان در شهرهای بیرجند، قاین، نهبندان، سرایان، بشرویه، فردوس معادل ۴۹۱ هکتار است.

 

وی با اشاره به اینکه شهرستان بیرجند  ۲۳۰ هکتار بافت فرسوده، ۲۲۵ هکتار سکونتگاه غیر رسمی و ۱۵۵ هکتار روستاهای ادغام شده دارد، می افزاید: متأسفانه به دلیل عدم استقبال و مشارکت ساکنین محلات هدف در سال های گذشته با شرکت های ساختمانی در امر تجمیع و نوسازی نیاز به حمایت دستگاه های دولتی است و اعتمادسازی، از دیگر محدودیت های ساخت و ساز است.

 

علیزاده با بیان اینکه در محدوده و محلات هدف نیاز به اقدامات گسترده بسترسازی در جهت جلب اعتماد مردمی است، ادامه می دهد: واقع شدن حدود نیمی از بافت های فرسوده در محدوده و حریم بناهای تاریخی هم از دیگر موانع ساخت و ساز است.

معاون بازآفرینی شهری و مسکن اداره کل راه و شهرسازی خراسان جنوبی بیان می کند: نکته قابل توجه این است که خطرات احتمالی سکونت در این بافت ها و ضرورت نوسازی با ارائه راهکار و پیشنهاد به ساکنین محلات نیاز به اطلاع رسانی و آموزش وسیع دارد که منجر به مشارکت مردم در این مسیر گردد بنابراین مشارکت حداکثری مردم از مهمترین موضوعات در احیاء بافت های فرسوده به شمار می رود.

وی در خصوص پروژه های بازآفرینی شهری می گوید: طی سال های اخیر ۱۸ پروژه در شهرستان بیرجند با اعتباری بالغ بر ۱۵هزار و ۶۲ میلیون تومان از جمله احداث خانه محله، کتابخانه، سالن ورزشی، اصلاح شبکه و بازسازی انشعابات، پایگاه خدمات اجتماعی، فضای سبز محله ای، مدرسه امام هادی(ع)، بهسازی و احیاء معابر محلات تاریخی و غیره در دستور کار قرار گرفت که از این تعداد 13 پروژه به بهره برداری رسیده و پنج پروژه در حال اجرا است.

علیزاده با بیان اینکه در راستای اجرای طرح «فرزان» پروژه ها و اقدامات بسیاری انجام شده است، می افزاید: در راستای اجرای این طرح ۴۷ هکتار از محله خیرآباد مورد مطالعه و شناسایی و تصویب در ستاد بازآفرینی استان قرار گرفت.

معاون بازآفرینی شهری و مسکن اداره کل راه و شهرسازی خراسان جنوبی در ادامه عنوان می کند: در راستای طرح«فرزان» اجرای پروژه مسیر اتصال سه راه اسدی به سمت پل موسی ابن جعفر(ع) با اعتبار حدود 12 ميليارد ریال، تأمین قیر معابر واقع در محدوده طرح فرزان به مقدار 219 تن و اعتبار 2 ميليارد و 950 ميليون ریال در دستور کار قرار گرفته است.

وی با اشاره به اینکه املاک تملک شده در طرح فرزان 123 ملک با اعتباري بالغ بر 173 ميليارد ریال است، می گوید: املاک تملک شده جهت احداث پروژه هشت بهشت در طرح فرزان با اعتبار 15 ميليارد ریال و اجرای پروژه 15 واحدی یاس با اعتبار 13 ميليارد و 500 ميليون ریال است.

علیزاده در پایان بیان می کند: شرکت بازآفرینی شهری ایران جهت خرید املاک فرزان اوراق مشارکت صادر کرده است که سود اوراق مشارکت نیز تسویه گردیده است.

 

سخن آخر؛

طرح فرزان می تواند جلوی ریزش بافت های فرسوده و وقوع فاجعه ای عظیم در شهر بیرجند را بگیرد و امیدواریم مسئولان مربوطه به میدان بیایند و سرعت اجرای این طرح را بیش از گذشته افزایش دهند و به فکر ارائه تسهیلاتی با سود کم به متقاضیان بازسازی بافت های فرسوده شهر کاج های بلند باشند.