خبرگزاری شبستان_ رشت، مهری شیرمحمدی؛ امروز ۲۱ اردیبهشت ماه، سالروز به دار آویخته شدن دکتر ابراهیم حشمت طالقانی، پزشک نهضت جنگل است. نسب وی به اسپهبدان مازندران می رسید. خاندان دکتر حشمت پس از پایان کار اسماعیلیه، از کوهستان های نور مازنداران به سوی طالقان مهاجرت می کنند. بر اساس کتاب «دکتر حشمت و اندیشه اتحاد اسلام در جنبش جنگل»، نوشته شادروان میرابوالقاسمی، ابراهیم حشمت فرزند اول، «عباسقلی حشمت الاطبا» است که۱۰ سال پیش از کشته شدن ناصرالدین شاه به دنیا آمد.
براساس بسیاری از منابع تاریخی از جمله کتاب «سردار جنگل» اثر ابراهیم فخرایی و کتاب «نامها و نامدارهای گیلان» اثر جهانگیر سرتیپ پور، دکتر حشمت روز چهارم اردیبهشت ماه ۱۲۹۸ هجری شمسی به دار آویخته می شود. این کتاب‌ها -که متاسفانه بعدها به عنوان مرجع بسیاری از منابع تاریخی قرار می گیرند- حاوی اشتباهی است که مرتب باز تولید می شد. بر سنگ قبر قبلی دکتر حشمت، تا پیش از اینکه المان جدید ساخته شود، نیز تاریخ شهادت دکتر حشمت، چهارم اردیبهشت ۱۲۹۸ شمسی حک شده بود.
یکی از پژوهشگران تاریخ نهضت جنگل، تقویم تطبیقی وقایع هفت ساله نهضت جنگل را تهیه و منتشر کرده است. در این تقویم تاریخی واقعه شهادت دکتر حشمت طالقانی، روز ۲۱ اردیبهشت ماه ۱۲۹۸شمسی درج شده است.
«روبرت واهانیان تبریز» در پاسخ به چرایی ایجاد این اشتباه تاریخی می گوید: میرابوالقاسمی در آخرین کتاب خود یعنی «دکتر حشمت و اندیشه اتحاد اسلام» سندی را به انگلیسی منتشر کرده که گزارش جریان محاکمه دکتر حشمت در یک دادگاه نظامی است و توسط یک صاحب منصب انگلیسی به نام «کاپیتان ویکهم» مسئول امور سیاسی انگلیس در رشت، جهت اطلاع مقامات بالای انگلیسی نوشته شده و در آن برای اولین بار به تاریخ دقیق روز محاکمه و اعدام دکتر حشمت بر اساس تقویم میلادی اشاره شده است.
وی یادآور می شود: بنا بر گزارش یاد شده، روز محاکمه و اعدام دکتر حشمت دوشنبه دوازدهم ماه می ۱۹۱۹ برابر با ۱۱شعبان ۱۳۳۷ قمری است. میرابوالقاسمی، در صفحه ۱۱۱کتاب خود ترجمه فارسی گزارش این افسر انگلیسی را هم چاپ کرده است.
واهانیان می افزاید: با تبدیل این واقعه تاریخی از میلادی به شمسی، متوجه می شویم تاریخ شهادت دکتر حشمت مقارن با ۲۱ اردیبهشت ماه ۱۲۹۸ شمسی است. در زمان شهادت دکتر حشمت، تقویم کشور هجری قمری محاسبه می شد و طبق مصوبه مجلس، از فروردین ۱۳۰۴، تاریخ کشور شمسی محاسبه می شود. بنابراین ثبت این واقعه تاریخی به شمسی در آن زمان محال است و اگر تاریخ یاد شده از گزارش افسر انگلیسی را با تقویم های تطبیقی موجود، انطباق دهیم، صحت تاریخ دقیق شهادت، ۲۱ اردیبشهت است.
واهانیان متذکر می شود: محمدحسن صبوری دیلمی از همرزمان میرزا و یار دکتر حشمت در کتاب «نگاهی از درون به انقلاب مسلحانه جنگل»، تاریخی از زمان اسارت وی ارائه می دهد که این ادعا را هم ثابت می کند: «شعبان ۱۳۳۷ ه. ق ما را از خرم آباد به سوی رشت حرکت دادند» و اگر تاریخ یاد شده را به شمسی تبدیل کنیم، دکتر حشمت روز ۵ اردیبهشت تازه از خرم آباد تنکابن به سمت رشت حرکت داده شده است. بنابراین امکان اعدام وی یک روز قبل از حرکت اسرا از تنکابن به رشت محال است.
مزار دکتر حشمت در بخشی از حیاط گورستان چله خانه رشت قرار دارد. گورستان بعدها از بین رفت ولی مسجد چله خانه و مزار دکتر حشمت پابرجاست. دهه ۱۳۷۰ اتاقک گلی که مزار دکتر حشمت در آن بود، تغییر کرد و سنگ مزار فاخری بر گور قرار گرفت. بر سنگ مزار دکتر حشمت، این عبارات نوشته شده است: « آرامگاه شهید راه حریت و استقلال ایران، مرحوم جنت مکان، خلد آشیان، دکتر حشمت جنگلی طالقانی نور الاصل، همقدم و رفیق میرزا کوچک خان جنگلی طاب ثراه. به تاریخ۴ اردیبهشت ۱۲۹۸. هرگز نمیرد آنکه دلش زنده شد به عشق ثبت است بر جریده عالم دوام ما»
سال ۱۳۹۰، مسابقه ای به منظور طراحی یادمان مزار دکتر حشمت برگزار شد و قرار شد یادمان درخور شانی برای مزار این شهید با هزینه شهرداری رشت اجرا شود. اینکه چه پروسه طولانی برای اجرای یادمان طی شد، بسیار طولانی است. خوشبختانه پس از طی مراحل مختلف، به گفته پیمانکار پروژه، اجرای یادمان به مراحل آخر رسیده است.
«بهزاد نیک فهم» می افزاید: ۹۰درصد المان آماده شده است و قرار است سنگ مزار فاخری برای گور تهیه شود. متن سنگ مزار تهیه شده و شعر قبلی هم نوشته می شود. تنها تاریخ شهادت اصلاح می شود و تاریخ ۲۱اردیبهشت بر سنگ مزار حک خواهد شد.
وی یادآور می شود: آنچنان که مرسوم است، خطاطی سنگ مزار مشاهیر را یکی از خطاطان بiنام انجام می دهد تا به عنوان یک اثر هنری باقی بماند. با مذاکره و اعلام موافقت اداره کل میراث فرهنگی گیلان، تلاش ما این است که یکی از خطاطان شهیر گیلانی این مهم را انجام دهد.
نظر شما