طرح جامع کنونی مشهد زنگ خطری برای این شهر است

به گزارش خبرگزاری شبستان از مشهد، «باقر طباطبایی» امروز یکشنبه (۲۶ اردیبهشت) در دومین میزگرد تخصصی تصمیم با موضوع فرآیند توسعه شهری با بیان اینکه سالها است که ما متن هدایت گر علمی، فلسفی و دانشی تولید نکردیم؛ افزود: متن دانشی در مراکزی تولید می شود که موضوعشان سرزمین است یعنی ما اگر دانشگاهی در کشور داشته باشیم که موضوع آن ایران باشد آن وقت می توانیم بگوییم در آن دانشگاه متونی تولید می شود که مرتبط با این موضوع است.

کارشناس حوزه شهری بیان کرد: تاکنون آنچه که تولید کردیم بازنویسی است که به معنای واقعی متن نیستند. در حال حاضر تقریبا آنچه که در همه دانشگاههای ایران درباره شهر تدریس می شود با تقریب خیلی زیادی که نزدیک به صددرصد است بازگویی سخنان دیگران درباره شهر است.

وی با اشاره به تسری آموزش در اسناد توسعه شهری گفت: ما طرح جامع داریم ولی این طرح مال ما نیست در نتیجه طرح اجرا نمی شود. اصلا موضوع آن ما نیستیم و در آن ما مورد مطالعه قرار داده نشدیم و مربوط به جای دیگری بوده، تغییرات محدودی از جمله جابجایی نام شهر را در آن قرار دادند و حرم امام رضا (ع) و اطلاعات آماری از مشهد را اضافه کردند، اما این طرح مشهد نیست. چون دانشگاه ما دانشگاه ایران نیست به خصوص در دو دهه اخیر که تمام دانشگاههای ما در حال تربیت نیروی کارگر نرم افزاری برای مهاجرت هستند؛ بنابراین متنی تولید نکردیم و آموزشی هم ندادیم.

طباطبایی اظهار داشت: شهر تعریف قانونی دارد ولی به نظر می رسد بر اساس یک مفهوم فلسفه قدیمی، مشکک است، یعنی شهر، شهرتر، بیشتر شهر و کمتر شهر داریم. این مفهوم مشکک یعنی اولا به سمت شهری شدن می رویم و می خواهیم بیشتر شهر شویم.

وی در خصوص چگونگی روند شهرتر شدن گفت: با گسترش حوزه عمومی و تنوع بخشی خدمات شامل زیرساخت ها، تنوع بخشی به مشاغل، گسترش حوزه عمومی از جهت افزایش تعاملات اجتماعی، با ایجاد مسائل مشترک بین شهروندان این امکان پذیر است .

کارشناس حوزه شهری افزود: ما کنار هم زندگی می کنیم اما هنوز شهروندان یک شهر نشدیم. ما باید به نیازهای روز افزون تحول شهر پاسخ دهیم و برای این پاسخ دهی باید فضا تولید کنیم یعنی باید در شهر دائم فضا تولید شود.

وی افزود: فضا، بن آن روی زمین است اما امکان چند بار استفاده از زمین با تکنولوژی فراهم شده است. شهر در واقع باید یک انرژی داشته باشد که آن را شهرتر کند، آن انرژی مقدار معینی از دانش، جمعیت ، سرمایه، گفتگو و تعاملات است.

طباطبایی بیان کرد: اگر شما این انرژی را روی ده هزار هکتار صرف کنید چه مقدار می تواند این ده هزار هکتار را شهرتر کند تا این که همان مقدار انرژی را روی 30 هزار هکتار به اضافه 70 هکتار صرف کنیم؟ اگر نگوییم به صورت مجزور کاهش پیدا می کند، اثر آن یک سوم می شود و حداقل این است که سرعت شهر شدن ما را سه برابر کاهش می دهد. لذا این موجب می شود دانش، جمعیت و تعاملات اجتماعی ما و حتی انرژی هم کاهش پیدا می کند.

وی اظهار داشت: وقتی سرعت شهر شدن ما کاهش پیدا کرد از آن طرف سرعت تعداد جمعیت غیر شهری که درون شهر قرار می گیرند، روستاهایی که با گسترش شهر بلعیده می شوند، زمین های بزرگی که در درون شهر قرار می گیرند و جمعیت هایی که در مناطق غیر شهری و یا غیر رسمی پیرامون شهر ساکن می شوند و از شهر ارتزاق می کنند، افزایش پیدا می کند.

کارشناس حوزه شهری گفت: بنابراین اگر دو موضوع شهرسازی و افزایش شهرنشینی یا بهره گیری از شهر را در نظر بگیریم که با یکدیگر مسابقه می دهند یقینا شهرنشینی با سرعت زیادی جلو می افتد و ما به جای اینکه از ده سال پیش شهرتر باشیم کمتر شهریم و نتیجه آن این می شود که ما درباره شهر حرف زیاد می زنیم اما مدام با سرعت کمتری نسبت به دیگری که ما را مورد مخاطره قرار می دهد جلو می رویم و کمتر شهریم.

وی تصریح کرد: ما زمانی با یک مسئله مواجه هستیم که از آن بالاتر هستیم لذا آن مسئله را حل می کنیم اما یک زمانی هم رتبه هستیم لذا با کمی تلاش آن مسئله را حل می کنیم و یک زمانی مسئله از شما جلو زده و بر شما فائق است که بحران و غیر قابل حل است مانند حاشیه شهر مشهد که هیچ راه حلی ندارد.

طباطبایی در خصوص علت اینکه چگونه این اتفاق رخ داده گفت: با طرح های توسعه شهری و طرح هایی که مربوط به مشهد نیست و روش امانی که توسط اشخاص تهیه شده مخصوصا در دوره اخیر، دیدگاههای غیر شهری و روستایی وار حاکم شده بر آن و افرادی به دنبال منافع شخصی خود در آن بودند، این اتفاق افتاده است.

وی افزود: در نتیجه اگر این روند ادامه پیدا کند مشهد منفجر خواهد شد و آن روزی است که حاشیه شهر تحمل حاشیه بودن را نکند ضمن اینکه ما یک حاشیه شهری، در متن داریم و آن اجاره نشنیی است که سالانه با کمبود فضا مهاجرت های بین محله ای و بین منطقه ای غیر اختیاری رخ داده؛ همچنین از هم پاشیدن سبک زندگی خانواری به دلایل توسعه، اجتناب ناپذیر بوده است و علاوه بر آن شهر نیز با آن هم سو نشده است.

کارشناس حوزه شهری گفت: پاسخ ندادن شهر به این نیازها منجر به این شده که شهر دچار بحران شود و دلیل حساسیت این دوره شوراها استفاده از این فرصت اورژانسی است که برای این مشکل چاره اندیشی کند.

وی افزود: از نظر بنده طرح جامع نداریم و چون طرح های تفصیلی ما نیز بر پایه طرح جامع بنا شده است برای شهر اعلان خطر است.