خبرگزاری شبستان، گروه اندیشه: انسان به طور فطری همواره به دنبال آرامش و احساس خوب است چون یک حس مثبت و خوب آرامش را در زندگی تقویت می‌نماید و از طرفی یک حس منفی و بد تأثیر مستقیمی در زدودن آرامش در زندگی داشته و باعث اضطراب و افسردگی می‌شود. همان‌طور که حس خوب عوامل و زمینه‌هایی دارد طبعاً موانعی هم دارد. این موانع می‌تواند از جانب خود فرد ایجاد شود یا از جانب دیگران. ازاین‌رو در این مقاله تلاش داریم با بررسی این موانع حس خوب را در زندگی خود تقویت نماییم.
موانع و چالش‌های یک زندگی رضایتمند
1-نگاه و گفتار ترحم آمیز به دیگران
یکی از عوامل و عناصر تأثیرگذار در تخریب احساس رضایتمندی در زندگی، نگاه و گفتار ترحم آمیزی است که اطرافیان در زندگی ایجاد می‌نمایند. به‌عبارت‌دیگر برخی افراد با عملکرد ترحم‌آمیز خود به کسانی که با مشکلات مالی، جسمی و روحی، دست‌به‌گریبان هستند. زمینه‌ساز نارضایتی طرف مقابل را فراهم کرده و حس خوب را در زندگی آنها سلب می‌نمایند. با رجوع به منابع روایی متوجه می‌شویم که امام صادق (علیه‌السلام) این نگاه ترحمی و حقیرانه را نهی می‌کنند و تذکر می‌دهند که به افراد مبتلا نگاه ترحمی نکنید که آنان را محزون و افسرده می‌سازد.»[1]
2- شکر کردن در کنار افراد گرفتار
برخی افراد با دیدن صحنه‌هایی از مشکلات و گرفتاری دیگران خواسته یا ناخواسته زبان به شکرگزاری خدای متعال باز می‌کنند، شاید خیلی از این افراد از شکر کردن هیچ گونه قصد بدی نداشته باشند ولی این رفتار در طرف مقابل حس بدی را ایجاد می‌کند. در منابع روایی نقل شده است که نبی مکرم اسلام (صلی‌الله علیه و اله) فرموده‌اند:«هنگامی که افراد گرفتار را می‌بینید به خاطر سلامت خودتان از خدا سپاس گزاری کنید، ولی این سپاس نباید به گونه‌ای باشد که آنها بشنوند و متوجه شوند، که این عمل آنها را محزون و افسرده می‌سازد.[2]
3- نگاه به اموال مردم و انتظار کمک
نگاه منفی و غیر سازنده به مال و دارای دیگران مانع پیشرفت و تلاش است کما اینکه این رویه می‌تواند تأثیر مستقیمی در تشدید ناامیدی و افزایش غم و غصه و سرخوردگی در زندگی داشته باشد کما اینکه در این رابطه در منابع روایی از رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) این چنین نقل شده است: «کسی که پی‌درپی چشمش به دست مردم باشد به اندوه و افسردگی درازمدت مبتلا و افسوسش پایدار می‌گردد.»[3] و همچنین از آن حضرت نقل شده است: «کسی که چشمش به دارایی‌های دیگران باشد، اندوهش بسیار شود و ناراحتی‌اش بهبود نیابد.»[4] با این حساب چنین شخصی هیچ‌وقت حس خوب و مثبتی ندارد و چنین اخلاق و روحیه‌ای مانع حس خوب و رضایتمندی در زندگی می‌شود چون به‌جای نگاه و توکل به خدا به دست و اموال مردم دل‌بسته است و همیشه با نگاه حسرت‌آمیز زندگی می‌کند.
4- تأسف و غصه طولانی و قبول نکردن واقعیت
ماهیت و ساختار زندگی دنیوی آمیخته با مشکلات، مصیبت‌ها و گرفتاری‌های مختلف مادی و معنوی است، از طرفی کسانی که مهارت مواجه شدن با این مشکلات و گرفتاری‌ها را ندارند و پابست تأسف، غصه و اندوه شده‌اند به طور مستقیم زمینه‌ساز نابودی حس رضایتمندی خود می‌شوند در منابع روایی روایاتی وجود دارد که به‌نوعی گویای تأثیر مخرب غم و اندوه در زندگی است، کمااینکه در منابع روایی از امام علی (علیه‌السلام) این‌چنین نقل شده است: «الهَمُّ نِصْفُ الْهَرَمِ؛غم و اندوه نیمى از پیرى است.»[5]
تمام حوادث تلخ‌وشیرین، همچون پلّههایى متشکل از سنگهای سیاه و سفید، براى بالا رفتن و به کمال رسیدن است ازاین‌رو برای سعود کردن باید بدون توجّه به رنگِ پله‌ها، به‌سرعت از آن گذشت. چه زیبا امیر کلام، امیرالمومنین علی(علیه السلام) فرمودند: «از بی‌تابی كردن بپرهيز كه آن اميد را قطع مى‌كند و كار را به ضعف مى‌كشاند و اندوه به بار مى‌آورد. بدان كه دو راه نجات بيشتر نيست: يا مشكلى چاره دارد كه بايد چاره انديشى كرد و يا چاره ندارد كه در آن صورت بايد شكيبايى ورزيد.»[6].
مشکلات و تلخی‌ها را باید به عنوان یک واقعیت قبول کرد والا دچار فکر و خیال و آشفتگی روانی می‌شویم.به همین دلیل خداوند متعال از تأسف خوردن نهی کرده است.«لِكَيْلا تَأْسَوْا عَلى ما فاتَكُمْ وَ لا تَفْرَحُوا بِما آتاكُمْ وَ اللَّهُ لا يُحِبُّ كُلَّ مُخْتالٍ فَخُورٍ؛ تا بر آنچه از دست داديد، تأسف نخوريد و به آنچه به شما داده شد، (سرمستانه) شادمانى نكنيد و خداوند هيچ متكبر فخرفروشى را دوست ندارد»[7]
نتیجه: برای دستیابی به رضایتمندی و حس خوب زندگی لازم و ضروری است که موانع یک حس خوب را شناسایی و برطرف کنیم و همچنین عوامل تأثیرگذار در یک حس خوب را موردتوجه و پرورش قرار دهیم تا گام‌به‌گام به خوشبختی نزدیک شویم.
نویسنده: مصطفی پورصدوقی، کارشناس سطوح عالی حوزه علمیه قم
پی‌نوشت:
[1]. مشكاة الأنوار في غرر الأخبار، الطبرسي، ابوالفضل علي،ج:1ص: 67، ح102 «قَالَ لَا تَنْظُرُوا إِلَى أَهْلِ الْبَلَاءِ فَإِنَّ ذَلِكَ يَحْزُنُهُمْ.»
[2]. الكافي-الشيخ الكليني، ط الاسلامية ،تصحيح وتعليق : علي أكبر الغفاري الطبعة: الرابعة سنة الطبع: ١٣٦٥ ش ج : 2 ص : 98، ح 23،« عن أبيه، عن هارون بن الجهم، عن حفص بن عمر، عن أبي عبد الله (عليه السلام) قال: قال رسول الله (صلى الله عليه وآله): إذا رأيتم أهل البلاء فاحمدوا الله ولا تسمعوهم فإن ذلك يحزنهم.»
[3]. أعلام الدين في صفات المؤمنين، الديلمي، حسن بن محمد، مؤسسة آل البيت عليهم السلام لإحياء التراث ـ قم جلد : 1 صفحه : 294، «مَن نَظرَ إلى ما في أيْدي النّاسِ طالَ حُزنُهُ ، ودامَ أسَفُهُ»
[4]. تفسير القمي، القمي، علي بن ابراهيم ، الناشر : دار السرور، ج: 1 ص : 381،«ومَن رَمِى بِبَصَرِه إلى مافي يَدي غَيره كَثُرَ هَمُّه ، ولَم يَشفَ غَيظُه ...»
[5]. نهج البلاغة، السيد الشريف الرضي، ط دار الكتاب اللبناني، ج : 1 ص : 495،حکمت143،
[6].دعائم الإسلام ، مغربى، ابو حنيفه، نعمان بن محمد تميمى،ناشر: مؤسسه آل البيت عليهم السلام ، چاپ دوم، 1385ه ق، قم-ایران، ج:1 ص : 223 «إيّاكَ و الجَزَعَ ؛ فإنّهُ يَقْطَعُ الأملَ ، و يُضْعِفُ العملَ، و يُورِثُ الهَمَّ . و اعلَمْ أنَّ المَخْرَجَ في أمرَينِ : ما كانتْ فيهِ حِيلَةٌ فالاحْتِيالُ، و ما لَم تكُنْ فيهِ حِيلةٌ فالاصْطِبارُ.»
[7]. سوره حدید/23
نظر شما