سیره تربیتی امام صادق (ع) الگویی برای سبک زندگی اسلامی است

به گزارش خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، جعفر بن محمد بن علی بن الحسین بن علی بن ابی طالب علیهم السلام، ششمین امام شیعیان، و پنجمین امام از نسل امیر المؤمنین (ع) کنیه او ابو عبد الله و لقب مشهورش «صادق» است. لقبهای دیگری نیز دارد، از آن جمله صابر، طاهر، و فاضل. اما چون فقیهان و محدثان معاصر او که شیعه وی هم نبوده اند، حضرتش را به درستی حدیث و راستگویی در نقل روایت بدین لقب ستوده اند، لقب صادق شهرت یافته است.

ولادت او ماه ربیع الاول سال هشتاد و سوم از هجرت رسول خدا (ص)، و در هفدهم آن ماه بوده است. ولی بعض مورخان و تذکره نویسان ولادت حضرتش را در سال هشتادم از هجرت نوشته اند و در ماه شوال سال صد و چهل و هشت هجری به دیدار پروردگار شتافت. مدت زندگانی او شصت و پنج سال بوده است.

نام مادر او فاطمه یا قریبه دختر قاسم بن محمد بن ابی بکر است و ام فروه کنیت داشته است. امام صادق (علیه السلام) در سال ۱۴۸ قمری به دست عوامل منصور دوانقی مسموم شد و بر اثر آن، به شهادت رسید. بیشتر مورخان و سیره‌نگاران شیعه، تاریخ شهادت آن حضرت را ۲۵ شوال می‌دانند.

حجت الاسلام والمسلمین «اکبر ذوبین» کارشناس مذهبی با خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان درباره سبک زندگی و سیرت امام جعفر صادق (ع) گفت و گویی انجام داده است که در ادامه می خوانید.

درخصوص ویژگی های اخلاقی امام صادق (ع) توضیح بفرمایید.

امام صادق (ع) همواره به انفاق می پرداخته اند و به کسب روزی حلال اهمیت فراوان می دادند و به مردم توصیه می کردند تا با هم وحدت داشته باشند. قرآن کریم به عنوان کتاب هدایت همواره به نیازها و خواسته های فطری انسان پاسخ گفته و پیامبران، ائمه اطهار و اولیای الهی را به عنوان الگوی خوب برای زندگی فردی و اجتماعی انسان ها معرفی کرده است که یکی از این افراد امام جعفر صادق (ع)، رییس مذهب تشیع می باشد.

امام صادق (ع) همواره به عبادت و تزکیه نفس می پرداختند و برای کسب روزی حلال بسیار تلاش می کردند. امام صادق (ع) علاوه بر اینکه دیگران را به کار و تلاش دعوا می کردند، خود نیز با وجود مشغله زیاد، مدارس درس و مناظرات همواره به کار و تلاش مشغول بودند. ایشان در تجارت به رضایت خداوند تاکید داشت. بخشش مال به نیازمندان یکی از بهترین کارهایی بود که امام صادق (ع) انجام می دادند و در مواجهه با نیازمندان همواره انفاق می کردند.

سبک زندگی سیاسی، اجتماعی و فردی امام صادق (ع) چه ویژگی هایی داشت؟

راستگویی، خیرخواهی و گذشت، خوش اخلاقی با مردم و ساده زیستی، ایستادگی در برابر ظالمان از دیگر ویژگی های امام صادق (ع) است. وحدت اسلامی و مدارا با مسلمانان از دیگر ویژگی های اخلاقی امام صادق (ع) است که باید به آن توجه داشته باشیم و در زندگی فردی و اجتماعی سرلوحه فعالیت های خود قرار دهیم. امام صادق (ع) هفدهم ربیع الاول چشم به جهان گشود. پدر ایشان امام محمد باقر (ع) بودند. ایشان پس از شهادت امام سجاد (ع) در محضر پدرش به فعالیتّ و تلاش پرداخت و در سن 10 سالگی در جلسات بحث شرکت می کرد در حالی که افراد که در آن جلسات حضور داشتند همه از صاحب نظران و پیشکسوتان آن زمان محسوب می شدند.

بخشش و بزرگواری، پرداخت صداقت پنهانی، عطوفت و مهربانی و تواضع در کوشش از فضایل اخلاقی امام صادق (ع) محسوب می شود. سیره تربیتی امام جعفر صادق (ع) الگویی برای سبک زندگی اسلامی است چرا که یکی از الزامات تحقق جامعه دینی شکل گیری سبک زندگی اسلامی است. با بررسی زندگی فردی، سیاسی و اجتماعی امام صادق (ع) می توان به این نتیجه رسید که ایشان به تمام ابعاد اعتقادی، عبادی، اخلاقی، سیاسی، اقتصادی، علمی و هنری توجه ویژه داشته اند؛ بنابراین می توان ایشان را به عنوان اسوه حسنه به جامعه معرفی کرد.

خوش زبانی و پرهیز از پرخاشگری و طمع ورزی از دیگر ویژگی های امام جعفر صادق (ع) است که باید این موضوع را در جامعه گسترش دهیم. عزت نفس در برابر دشمنان و دوری از آنان از دیگر ویژگی های امام صادق (ع) است. خداوند در آیه 113 سوره هود فرموده است:«وَلَا تَرْكَنُوا إِلَى الَّذِينَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّكُمُ النَّارُ وَمَا لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ أَوْلِيَاءَ ثُمَّ لَا تُنْصَرُونَ»  و بر ظالمان تکیه ننماید که موجب می شود آتش شما را فرا گیرد و در آن حال هیچ ولی و سرپرستی جز خدا نخواهد داشت و یاری نمی شوید، این شاخص مهم دینی در روایتی از امام صادق (ع) این گونه آمده است که دست سوال به سوی دشمن ما دراز نمی کنند گرچه از گرسنگی جان دهند.

امام صادق (ع) درخصوص مهمان نوازی و کسب روزی حلال چه دیدگاهی داشتند؟

امام صادق (ع) بسیار میهمان نواز بودند و به میهمانان خویش می فرمودند مهربان ترین شما نسبت به ما کسانی هستند که بر سر سفره ما خوب غذا می خورند و حدیثی هم از ایشان نقل شده که فرموده اند اگر کسی پنج درهم به دست گیرد وارد بازار شود با آن غذایی تهیه کرده و چند نفر مسلمانان را دعوت کرده و اطعام شان کند، نزد من دوست داشتنی تر از آن است که یک برده را آغاز کند.

الگوی رفتاری دیگری که درباره امام صادق (ع) می توان به آن توجه داشت، دقت در به دست آوردن روزی حلال است. امام صادق (ع) در کار تجارت و کار ابتدا رضای خدا را در نظر می گرفت و بر کسب روزی حلال تاکید داشت.

امام صادق (ع) دارای خلق نیکو بود و با روی خوش و مهربان با مردم برخورد می کرد و در برخورد با مخالفان و فرقه های انحرافی راه روشنگری را در پیش می گرفت و در عین احترام به مخالفان از برخورد تند برای تلنگر زدن به آنها استفاده می کرد. صداقت و راستگویی ویژگی اخلاقی دیگر امام صادق (ع) است و بر این اساس ایشان را «صادق» می نامند.

در عصر حاضر چگونه می توان سبک زندگی امام صادق (ع) را ترویج و تبلیغ کرد؟ 

امروزه می توان با شیوه های مختلف سبک زندگی حضرت را برای افراد جامعه به ویژه نسل جوان تبیین کرد. تبلیغ عملی و رفتاری یکی از شیوه هایی است که می تواند در این راستا موثر باشد. روحانیون و طلاب می توانند با شیوه های رفتاری و عملی نسل جوان را به سبک زندگی ائمه اطهار (ع) تشویق کنند. برخورد نیکو، گفتگوهای چهره به چهره، ارائه شیوه های زندگی عملی و همچنین تبیین آثار و برکات ساده زیستی، کسب روزی حلال، صداقت، خوش اخلاقی و بخشش در زندگی فردی و اجتماعی می تواند روش خوبی برای ترویج سبک زندگی ائمه اطهار (ع ) باشد.