معیار کاندیدای اصلح در قرآن کریم

خبرگزاری شبستان؛ گروه اندیشه: حجت‌الاسلام والمسلمین محمدملک زاده، عضو هیأت علمی گروه سیاست پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در آستانه سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در یادداشتی به تشریح معیار کاندیدای اصلح در قرآن کریم پرداخته است که در ادامه می خوانید.

با خاتمه یافتن مناظرات انتخاباتی کاندیداهای ریاست جمهوری و افزایش بداخلاقی‌ها، تهمت‌ها و دروغ‌ها به جای تشریح برنامه‌ها و سیاستهای مربوط به اداره کشور از سوی برخی افراد، گرچه مردم متعهد و انقلابی شاید تاکنون توانسته باشند از میان گزینه‌های موجود کاندیدای اصلح را انتخاب نمایند، اما تمسک به منابع دینی در این رابطه بیشتر می‌تواند برای شناخت کاندیدای اصلح از میان افراد موجود راهگشا باشد. با مطالعه و بررسی متون دینی بویژه قرآن کریم، برخی معیارها برای احراز صلاحیت افراد جهت پذیرش مسئولیت می‌توان یافت که به برخی از مهمترین آنها اشاره می‌شود:

اخلاق نیک

خداوند پس آنکه حضرت محمد (ص) را به رسالت برگزید در وصف او بر اخلاق نیک پیامبر (ص) تاکید فرمود: «وانک لعلی خلق عظیم» (قلم، ۴) و در آیه ۱۵۹ آل عمران خطاب به پیامبر می‌فرماید «اگر تو دارای خلق نیک نبودی قطعا مردم از گرد تو پراکنده می‌شدند». بر اساس این آیات نخستین ویژگی حاکم یا فرد مسئول، برخورداری از اخلاق نیک است…

مناظرات انتخاباتی ریاست جمهوری به قضاوت دوست و دشمن، مسابقه اخلاق توصیف شد. در این میان برخی نشان دادند برای تصاحب قدرت به هیچ معیار اخلاقی پایبند نیستند. آنان به جای پاسخ به سوالات و تشریح برنامه‌های خود، با بداخلاقی سخیف‌ترین دروغ‌ها و تهمتها را به کاندیداهای رقیب روانه نمودند.

صداقت

در آیه ۸۸ سوره هود، آن حضرت به قومش می‌فرماید: «من از جانب خداوند برگزیده شدم تا شما را اصلاح کنم و قصدی جز اصلاح شما ندارم تا آنجا که بتوانم» از این جمله حضرت هود که به قومش می‌فرماید «ما ارید الا الاصلاح مااستطعت» یعنی در حد توانم اصلاح خواهم کرد، می‌توان اهمیت صداقت را دریافت. فرد مسئول یا کسی که قرار است مسئولیتی را بپذیرد نباید قول و وعده‌های بیهوده و خارج از توان خود به مردم بدهد. دروغ گفتن برای رسیدن به یک منصب، شایسته یک انسان مومن نیست. خداوند در آیات ۲ و ۳ سوره مبارکه «صف» با عتاب خطاب به کسانی که وعده‌های بیهوده می‌دهند می‌فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آَمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ؛ اى کسانى که ایمان آورده‏اید چرا چیزى مى‏گویید که انجام نمى‏دهید» و «کَبُرَ مَقْتًا عِندَ اللَّهِ أَن تَقُولُوا مَا لَا تَفْعَلُونَ؛ نزد خدا سخت ناپسند است که چیزى را بگویید و انجام ندهید». متاسفانه وعده‌های بیهوده دادن برای جمع آوری آرای مردم به عادت انتخاباتی برخی تبدیل شده است!

امانتداری و توانمندی

خداوند در آیه ۵۸ سوره مبارکه «نساء» می‌فرماید: «إِنَّ اللّهَ یَأْمُرُکُمْ أَن تُؤدُّواْ الأَمَانَاتِ إِلَى أَهْلِهَا؛ «خدا به شما فرمان مى‏دهد که امانت‏ها را به صاحبان آنها رد کنید» منصب و مقام یکی از مهمترین امانتهاست که باید به اهلش واگذار شود. حضرت علی علیه‌السَّلام در عهدنامه مالک می‌فرمایند: «اخْتَبِرْهُمْ بِمَا وُلُّوا لِلصَّالِحِینَ قَبْلَکَ فَاعْمِدْ لِأَحْسَنِهِمْ کَانَ فِی الْعَامَّهِ أَثَراً وَ أَعْرَفِهِمْ بِالْأَمَانَه»؛ «آنان را بیازمای به خدمتی که برای والیانِ نیکوکار پیش از تو، عهده‌دار بوده‌اند و بر آن کس اعتماد کن که میان همگان، اثری نیکو نهاده و به امانت از همه شناخته‌تر است و امتحان خود را پس داده.(نهج‌البلاغه، نامه، ۵۳) امروز کسانی مدعی پست ریاست جمهوری هستند که عملکردشان در طول سالهای گذشته پیش روی ملت است. کسانی که به وعده‌های خود عمل نکردند؛ امام علی علیه‌السَّلام در نامه‌ی ۲۶ نهج‌البلاغه می‌فرمایند: «وَ اِنَّ اَعْظَمَ الْخِیانَهِ، خِیانَهُ الاُمَّهِ»؛ و قطعاً بزرگ‌ترین خیانت، خیانت به ملّت است. این که به مردم قولی داده شود، ولی به آن عمل نشود، خود نوعی خیانت به ملت است. کسانی که در مدیریت ضعیف و ناتوان بودند امروز چشم به منصب مهم ریاست جمهوری دوخته‌اند! در آیه ۵۵ سوره یوسف آن حضرت به خداوند عرضه می‌دارد: «اجعلنی علی خزائن الارض انی حفیظ علیم» خدایا مرا بر خزانه‌ها و ثروتهای این سرزمین بگمار که من نگهبانی دانا و عالم هستم». روایت پیامبر مکرم اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله در این رابطه بسیار گویاست که می‌فرماید کسی که به کاری گماشته می‌شود، در حالی‌ که می‌داند در میان مسلمانان فردی وجود دارد که برای آن مسئولیت شایسته‌تر، و به قرآن و سنت آگاه‌تر است، در این صورت، قطعاً به خدا و رسول خدا و همه‌ مؤمنان خیانت کرده است.

از جنس مردم بودن

ملاک کاندیدای اصلح از جنس مردم بودن و دلسوز و مهربان بودن است. کاندیدایی که مردمی نباشد، دلسوز و مهربان نسبت به اقشار مستضعف و محروم هم نخواهد بود. در آیه ۱۲۸سوره «توبه» خداوند می‌فرماید؛«لَقَدْ جَاءکُمْ رَسُولٌ مِّنْ أَنفُسِکُمْ عَزِیزٌ عَلَیْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِیصٌ عَلَیْکُم بِالْمُؤْمِنِینَ رَؤُوفٌ رَّحِیمٌ؛ قطعاً براى شما پیامبرى از خودتان آمد که بر او دشوار است‏ شما در رنج بیفتید او به هدایت شما حریص و نسبت به مؤمنان دلسوز مهربان است» فرد مسئول باید مردمی باشد تا بتواند خدمت کند و نسبت به حل مشکلات آنها دغدغه داشته باشد. به تعبیر مقام معظم رهبری: «انتخابات در کشور ما باید مسابقه‌ای برای خدمت باشد، نه مسابقه‌ای برای کسب قدرت. انتخابات اسلامی این‌گونه است. آن‌جایی که دعوا بر سر قدرت است، آن‌طوری می‌شود که شما در بعضی از انتخابات دنیا مشاهده می‌کنید؛ یعنی شخصی که کاندیدا می‌شود، برای خدمت بیاید؛ نه این که برای داشتن رأی فلان گروه، هر کاری بکند. گاهی اوقات، انسان برای این که بخواهد رأی بعضی گروه‌ها را برای خود داشته باشد، ممکن است پایش را جای خطرناکی بگذارد».

عدم دوستی با دشمنان

در سوره نساء خداوند تمایل به دوستی با بیگانگان و دشمنان اسلام را از خصلت منافقان دانسته است. امروز از مهمترین ویژگی کاندیدای اصلح عدم دوستی با دشمنان نظام اسلامی است. دشمنانی که از هر فرصتی برای ضربه زدن به نظام  و انقلاب استفاده می‌کنند. دوستی با دشمنان ملت مسلمان ایران خیانت به ملت و آرمان‌ها و ارزش‌های مردم ایران است و تجربه نیز ثابت نموده که این کار نتیجه‌ای جز افزایش فشارها و تهدیدها نداشته است.