نگرش اسلامی به صلح

خبرگزاری شبستان-آران و بیدگل؛

نگرش اسلامی به صلح در مقابل نگرش ادیان دیگر به صلح نیست، اگر چه ممکن است تفاوت‌هایی در جزئیات با آنها داشته باشد، بلکه در مقابل نگرش برخی از جوامع غربی به صلح است. تفاوت جدی نگرش ما به صلح با نگرش جهان غرب، منظورمان از جهان غرب هم جهان غرب فکری و اندیشه‌ای است، جهانی که استعمارگرایانه فکر می‌کند و یکجانبه‌گرا است و صلحی را پیگیری می‌کند که واقعی و حقیقی نیست.

به‌ همین دلیل محصول این نگاه گسترش عدالت در مسیر صلح جهانی و سعادتمندی بشر نبوده است بلکه نتیجه‌اش تروریسم در ابعاد مختلف آن بوده است، حتی تروریسم رسانه‌ای و تروریسم اقتصادی. همین فشار حداکثری را که آمریکایی‌ها علیه ایران دنبال می‌کنند می‌توان مصداق تروریسم اقتصادی معرفی کرد.

تفاوت بین اندیشه صلح در غرب و اندیشه صلح در اسلام این است که آنها به صلح به عنوان یک ابزار اقتضایی نگاه می‌کنند و صلح را به معنای تسلیم، آرام‌سازی و تحمیل سکوت به ملت‌ها می‌دانند. چنانکه اگر ملتی مثل ملت فلسطین که سرزمینش اشغال شده و مردمش کشته می‌شوند بخواهد در برابر این ظلم بایستد می‌گویند این تروریست است.

ما معتقدیم در اندیشه اسلامی صلح زمانی می‌تواند تحقق پیدا کند و پایدار باشد که ریشه در عدالت داشته باشد. اندیشه صلح در اسلام ریشه در عدالت دارد، زیرا این عدالت است که ارزش پایدار است. اگر صلح با عدالت درآمیخته شود یک ارزش پایدار است. اندیشه صلح اسلامی، صلح عادلانه‌ای است که مورد اقبال خیلی از نخبگان، اندیشمندان و مردم آگاه در جوامع مختلف قرار گرفته است.

شاید یکی از دلایل اصلی پایدار نبودن صلح در کشور‌های دنیا، توجه نکردن به صلحی است که می‌تواند ناشی از عدالت، عزت و کرامت انسانی باشد و نیز توجه نکردن به این که بدون تحقق عدالت، عزت و کرامت انسان، نمی‌توان انتظار صلح پایدار را داشت و تلاش به منظور دستیابی به صلح باید قبل از هر چیز عدالت را به ارمغان بیاورد. اگر بنا باشد نظم بین‌المللی منبعث از اندیشه تنظیم‌کنندگان منشور سازمان ملل را در یک عبارت خلاصه کنیم، باید بگوییم در این نظم، عدالت همواره به مسلخ امنیت می‌رود.

از اینرو صلح تنها زمانی مستقر خواهد شد، که بی‌عدالتی، نابرابری، فقر و افراطی‌گری ریشه‌کن شده باشد. آنچه در پی این تحولات رخ خواهد داد، صلح مثبت و پایدار با تمرکز بر عدالت جهانی و عزت و کرامت انسانی است که البته امروز غایت آرزوی بشری است.

سید علی ساداتی نژاد
پژوهشگر روابط بین‌الملل