به گزارش خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، «دَحو» به معنای گسترش است و برخی نیز آن را به معنای تکان دادن چیزی از محلِ اصلی اش تفسیر کرده اند. منظور از دحوالارض (گسترده شدن زمین) این است که در آغاز، تمام سطح زمین را آب های حاصل از باران های سیلابیِ نخستین فراگرفته بود. این آب ها، به تدریج در گودال های زمین جای گرفتند و خشکی ها از زیر آب سر برآوردند و روز به روز گسترده تر شدند.
از سوی دیگر، زمین در آغاز به صورت پستی ها و بلندی ها یا شیب های تند و غیرقابل سکونت بود. بعدها باران های سیلابی مداوم باریدند، ارتفاعات زمین را شستند و دره ها گستردند. اندک اندک زمین هایِ مسطح و قابل استفاده برای زندگی انسان و کشت و زرع پدید آمد. مجموع این گسترده شدن، «دَحو الارض» نام گذاری می شود.
با توجه به اهمیت موضوع خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، گفتگویی با حجت الاسلام و الاسلام «سیدعلی مقدم قوچانی» مولف و نویسنده انجام داده است که در ادامه می خوانید:
دحوالارض چه روزی است؟ چه معنایی دارد؟
دحو الارض یکی از روزهای پربرکتی است که طبق برخی روایات زمین کعبه و حرم الهی در این روز ظاهر شده است و نخستین رحمت و نعمت الهی در این روز از آسمان نازل شده است. 25 ذی القعده مصادف است با دحو الارض که خشکی های زمین گسترده شده و زمین کعبه از زیر آب بیرون می آید، این روز و شب از روزهای مهم عبادی محسوب می شود. امام علی (ع) فرموده اند نخستین رحمتی که از آسمان به زمین نازل شد در 25 ذی القعده بود، کسی که در این روز روزه بگیرد و شبش را به عبادت بایستد، عبادت 100 سال را روزش را روزه و شبش را عبادت کرده است. دحو به معنی گسترش است و منظور از دحو الارض یعنی گسترده تر شدن زمین که در آغاز تمام سطح زمین را آب فرا گرفته بود و این آب ها به تدریج در گودال ها و خشکی ها سرازیر می شوند و زمین به شکل مسطح روز به روز گسترده می شود.
چه اعمالی برای دحوالارض توصیه شده است؟
با توجه به اینکه دحو الارض روز گسترش زمین روزی است که نخستین رحمت و نعمت الهی بر زمین نازل شده است، آداب و اعمال ویژه ای برای آن تعریف شده است که از جمله می توان به روزه، احیا و شب زنده داری، ذکر و دعا، انجام غسل به نیت روز دحو الارض و اقامه نماز مخصوص دحو الارض می توان اشاره کرد.
چه نکات مهمی در دعای دحوالارض بیان شده است؟ درباره آنها توضیح می دهید؟
در دعای دحوالارض از خداوند به عنوان گستراننده کعبه و شکافنده دانه و برگیرنده سختی و برطرف کننده هر گرفتاری،خواسته شده است تا در این روز از روزهایت، که حقّش را بزرگ گرداندی، و سبقتش را پیش انداختی و آن را نزد اهل ایمان امانت و و به سوی خود وسیله قرار دادی، و به رحمت گسترده‌ات که بر محمّد درود فرستی آن بنده برگزیده‌ات در پیمان نزدیک، روز دیدار، شکافنده هر امر بسته، و دعوت کننده به حق، و بر اهل بیت پاکش آن راهنمایان، و روشن‌کنندگان راه حق، ستونهای جبّار، و متولّیان بهشت و دوزخ، و عطا کن به ما از عطای در خزانه‌ات که نه بریده شود، و نه منع گردد، تا به وسیله آن توبه، و بازگشت خوبی برای ما فراهم نمایی.
در فراز دیگری از این دعا همچنین گفته شده است: ای بهترین خوانده شده و کریم‌ترین امید شده، ای کفایت کننده، ای وفادار، ای آن‌که لطفش پنهانی است، به لطفت به من لطف کن، و به عفونت خوشبختم نما، و به یاری‌ات تأییدم فرما، و از ذکر کریمانه‌ات فراموشم مکن به حق متولیان امرت و نگهبانان رازت و از گرفتاری‌های روزگار تا روز قیامت و برانگیخته‌شدن حفظم کن هنگام بیرون آمدن جانم، و فرو رفتن در قبرم، و تمام شدن کارم، و سپری شدن عمرم، اولیایت را به بالینم حاضر کن، خدایا یادم کن، بر طول پوسیدگی، زمانی‌که در میان توده‌های خاک فرود آیم، و فراموش‌کنندگان از مردم فراموشم کنند، و در خانه اقامت فرودم آر، و در منزل کرامت جایم ده، و از دوستان اولیایت، و برگزیدگان و خاصان درگاهت قرارم ده، و دیدارت را بر من مبارک گردان، و پیش از فرا رسیدن پایان عمرم حسن عمل روزی‌ام فرما، درحالی‌که پاک از لغزشها و گفتار بی‌پایه و منطق تباه باشم. خدایا مرا به حوض پیامبرت محمّد (درود خدا بر او و خاندانش) وارد کن، و از آن به من بنوشان، نوشاندنی سیراب کننده، روان و گوارا، که پس از آن هرگز تشنه نشوم، و از ورود به آن طرد نگردم، و از آن منع نشوم، و آن را قرار ده برایم بهترین توشه، و کامل‌ترین وعده‌گاه، روزی که گواهان بپا می‌خیزند. خدایا لعنت کن گردنکشان گذشته و آینده را، هم آنان‌که حقوق اولیایت را به ناحق به خود اختصاص دادند. خدایا پایه‌هایشان را بشکن، و پیروان و عمّالشان را نابود ساز، زمیه‌های هلاکتشان را به زودی فراهم فرما، و کشورهایشان را از دستشان بگیر، و کارهایشان را بر آنان تنگ کن، و بر آنان‌که با آنان سهیم و شریکند لعنت فرست.
در پایان دعای دحوالارض نیز درخواست هایی از خداوند مطرح می شود و گفته می شود: خدایا در فرج دوستانت شتاب کن و حقوق تاراج‌رفته آنان را به آنان بازگردان و قائم آنان را به حق آشکار کن، و او را یاری‌رسان دینت بدار، و درباره دشمنانت فرمانده به فرمانت قرار ده. خدایا فرشتگان پیروزی را گرداگرد او همواره بدار، و به آن دستوری که در شب قدر به او القا کردی او را انتقام‌گیرنده خویش قرار ده، تا جایی‌که خشنود شوی، و دینت به وسیله او، و به دست او به گونه‌ای نو و تازه بازگردد، و حق به طور کامل ناب شود، و باطل به صورت همه جانبه به دور افکنده شود. خدایا بر او و همه پدرانش درود فرست، و ما را از همنشینان و خاندانش قرار بده، و در زمان بازگشتش ما را برانگیز، تا در دوران او در شمار یارانش باشیم. خدایا درک قیامش را روزی ما کن، و در روزگارش ما را حاضر کن، و بر او درود فرست، و سلام او را به ما باز رسان، درود و رحمت خدا و برکاتش بر او باد.»
درخصوص فضیلت دحوالارض توضیح بفرمایید؟ در آیات و روایات چگونه به موضوع دحوالارض پرداخته شده است؟
در کتاب شریف المراقبات روایت است که امام رضا (ع) فرموده اند در شب 25 ذی القعده حضرت ابراهیم (ع) و حضرت عیسی (ع) متولد شده اند. شب و روز دحو الارض نمازها و ادعیه مخصوصی دارد که کیفیت آن در کتاب مفاتیح الجنان مرحوم شیخ عباس قمی آمده است. در قرآن کریم به دحو الارض اشاره شده است و خداوند در آیه 30 سوره نازعات می فرماید و زمین را پس از آن (آفرینش آسمان و زمین) گسترش داد.
اهمیت ویژه دحو الارض به روزه این روز باز می گردد چرا که معادل 70 سال و در روایات دیگر کفاره 70 سال گناه است و هرکه این روز را روزه گرفته باشد و شبش را به عبادت بگذراند برای او عبادت 100 ساله نوشته می شود.
ذی القعده اولین ماه از ماه های حرام است که در آن جنگ ممنوع بوده است و احکام ویژه ای نیز از جهت شرعی و فقهی داریم اما استفاده اخلاقی و تربیتی که از این احکام می توان انجام داد، این است که اگر جنگ و نزاع بین مردم در این ماه حرام بوده است، حتما منازعه و محاربه با خدا باید بیشتر مورد نفرت باشد؛ بنابراین انسان مومن در این ماه ها باید بیشتر به اعمال و رفتار خود فکر کند و از انجام گناه پرهیز داشته باشد.
نظر شما