به گزارش خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، زیارت غدیریه از زیارتنامه‌های امام علی(ع) که از طرف امام هادی(ع) صادر شده که محور این زیارت، تولی و تبری و محتوای آن بیان فضائل امام علی(ع) است.هرآنچه در باب امامت شناسی نیاز است در این زیارت نامه به آن پرداخته شده است همچنین در این زیارت بیش از ۳۰ آیه آمده است که بیان فضایل امیرالمؤمنین(ع) است. امام هادی(ع) با دو مجموعه زیارت جامعه کبیر و زیارت غدیریه حقیقت مباحث امامت و ولایت را نه تنها برای شیعه بلکه برای جهانیان بیان کرد که امروز شرح های بسیاری برای آنها توسط محققان و علمای برجسته نوشته شده است. لذا در این خصوص با حجت الاسلام والمسلمین «سعید بهمنی» عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و استاد حوزه و دانشگاه گفت و گویی انجام دادیم که مشروح آن در ادامه تقدیم حضورتان می شود.
در خصوص مضمون زیارت جامعه کبیره و زیارت غدیریه امام هادی (ع) توضیح بفرمایید؟
زیارت جامعه کبیره به نام منشور ولایت معروف است که اگر آن را اساسنامه شیعه بنامیم، گزاف نگفتیم. در این زیارت نامه تمام صفات مطلوبی که یک شیعه باید داشته باشد به زبان مناجات و زیارت بیان شده است که هر کس این صفات و فضایل را داشته باشد، شیعه بودن و اسلامیت را به تمامیت رسانده است. در واقع یکی از بهترین زیارت نامه ها که همواره مورد سفارش و توصیه بزرگان مکتب و مذهب بوده، زیارت جامعه کبیره است.
در واقع زیارت جامعه کبیره حاوی باورهای شیعه درباره امامت، مقام ائمه اطهار (ع) و وظایف شیعیان در مقابل آنها بیان شده است. به عبارتی دیگر زیارت جامعه کبیره توصیف بلند و بلیغی از جوانب گوناگون اصل امامت است که از نظر شیعه استمرار دین، منوط به اعتقاد و تمسک به این اصل است. در واقع امام هادی (ع) هم این موارد را زیارت و انشاء کردند.
زیارت غدیریه هم مضامینی مشابه زیارت جامعه کبیره دارد. زیارت غدیریه از زیارت نامه های امام علی (ع) است که از جانب امام هادی (ع) در روز غدیر صادر شده است. محتوای اصلی زیارت غدیریه بیان فضایل امام علی (ع) است. مهمترین بخش های این فضیلت ها عبارتند از فضیلت های قرآنی، فضیلت های حدیثی و فضیلت های تاریخی است که در فضیلت های تاریخی مطالبی از رشادت های تاریخی امام علی (ع) و فداکاری های آن حضرت در راه دین مبین اسلام و مواجهه با مخالفان را بیان کرده است.
لذا این مجموعه در میان معارف شیعه به این شکل متراکم، کم نظیر است و ما در بیانات دیگر کمتر شاهد هستیم که یک بسته مفهومی کامل در قالب زیارت جامعه کبیره و زیارت غدیریه شیعیان وجود داشته باشد به ویژه در زیارت غدیریه مباحثی وجود دارد که خبر از صحبت های الهی می دهد، مثلا در آنجایی که به حضرت خطاب می شود «اعتصمت بالله تعززت»، (هر کس به خدا معتصم شود عزیز می شود). این نشان از یک رابطه علی میان علی بودن و اعتصمت بالله دارد. این بیان امام هادی (ع) فقط اختصاص به امیرالمومنین (ع) ندارد بلکه به منزله یک قانون است که هر کس اعتصام اش به خداوند تبارک و تعالی باشد، عزیز می شود. عزیز یعنی اینکه نافذ و نفوذناپذیر می شود و کسی نمی تواند او را از حق بازبدارد و قول و تمایل هیچ کس هم بر وی تاثیرگذار نیست، چنین شخصی را عزیز می گویند. باز هم در ادامه امام هادی (ع) در اشاره به کلامی از امیرالمومنین می فرمایند: «و أنت القائل: لا تزیدنی کثرة الناس حولی عزة، و لا تفرقهم عنی وحشة، ...، اعتصمت بالله فعززت، و آثرت الآخرة علی الأولی فزهدت»، یا امیرالمومنین(ع) شما فرمودید: اینکه مردم در اطراف من زیاد باشند بر عزت من نمی افزاید و اگر همه من را تنها بگذارند موجب وحشت من نمی شود. من به خدای متعال چنگ زدم و عزیز شدم و آخرت را بر دنیا برگزیدم پس زاهد شدم فضیلتی که شاید در این زیارت نامه منحصر به فرد باشد، زاهد به معنای وارستگی و زآزادی از دنیا است، این است که حضرت یک رابطه علی میان برگزیدگان آخرت و زاهد بودن برقرار می کنند. در واقع این یک سنت و قانون است، یعنی اگر قرار است کسی زاهد باشد باید آخرت را انتخاب کند، یک انتخاب برتر داشته باشد و بعد از انتخاب، کمتر چشم بپوشد لذا مادامی که انتخاب برتری وجود نداشته باشد، ما نمی توانیم از انتخاب های کوچک دست بشوییم. غرض این است که این دو مجموعه مفهومی از حفظ ولایت یا به تعبیر بنده اساسنامه شیعه است، یعنی زیارت جامعه کبیره یک مجموعه استدلالی قرآنی و تاریخی همراه با برخی سنت های الهی و زیارت غدیریه دو مجموعه فوق العاده کم نظیر در میان میراث اهل بیت (ع) و جامعه اسلامی و مردم جهان است.
زیارت غدیریه فضایل ویژه ای دارد، با سلام ها و شهادت ها شروع می شود، این زیارت نامه بسیار زیبا، جذاب، عاشقانه و در عین حال مملو از معارف الهی است که هر کس این فضایل را داشته باشد، شیعه بودن و اسلامیت را به تمامیت رسانده است.
امام هادی (ع) در زمینه تربیت شاگرد در حوزه های علمی و فقهی چه اقداماتی انجام دادند؟
امام هادی (ع) بیشتر عمر خود را در حصر بودند، امامانی که در حصر به سر می بردند، ارتباط وسیعی با مردم نداشتند تا بتوانند شاگردانی تربیت کنند، لذا فرصتی که امام صادق (ع) پدر گرامی یشان برای تربیت شاگردان داشتند، امام هادی (ع) از آن برخوردار نبودند و بیشتر عمر خود را تحت الحفظ بودند و ارتباط شان با شیعیان بسیار با لطائف الحیل برگزار می شد،بر اساس نوشته شیخ طوسی تعداد دست پروردگان امام هادی (ع)و کسانی که از آن حضرت در زمینه های مختلف علوم اسلامی روایت نقل کرده اند بالغ بر ۱۸۵ نفر می شود که در میان آنان چهره های برجسته علمی و فقهی فراوانی که دارای تالیفات گوناگونی بودند دیده می شود، حسن بن راشد، ابراهیم بن داود هاشمی، ایوب بن نوح، عثمان بن سعید و عبد العظیم حسنی مهمترین شاگردان حضرت بودند.
به همین دلیل مدرسه گسترده ای را در دوران امام هادی (ع) شاهد نیستیم اما ایشان با دو مجموعه بزرگ زیارت جامعه کبیره و زیارت غدیریه مکتبی راه اندازی کردند که تا قیامت جاری و ساری است، یعنی شما هر زمانی که برای شیعه بودن خود دلتنگ شدید، می توانید زیارت جامعه کبیره را بخوانید و خود را با آن بسنجید، همچنین وقایعی که برای امیرالمومنین (ع) حادث شده را می توانید در آن بخوانید، چون زیارت غدیریه سرشار از مناجات عاشقانه است.
نظر شما