به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان،«هنرعاشورایی» هنری است که رسالت آن روایتگری و نشان دادن واقعه کربلا و حماسه عاشورا باشد، از گذشته های دور شعر و سرود از جمله هنرهایی بودند که با واقعه عاشورا پیوند خوردند و در خدمت مضامین عاشورایی قرار گرفتند و دستمایه ای برای هنر آفرینی خوشنویسان و کتیبه نگاران در این عرصه شند، در دوران معاصر بویژه پس از انقلاب با محور قرار دادن گفتمان عاشورایی به عنوان محور اصلی نیز می توان نمونه های متعددی از آثار عاشورایی در قالب های هنرهای جدید و مفهومی، هنرهای آوایی و سینمایی را مشاهده کرد. درباره نقش عاشور در هنر ایران با «حجت امانی»، هنرمند نقاش و استاد دانشگاه به گفتگو نشسته ایم که در زیر می آید:
نقش عاشورا در هنر ایران چگونه بوده است؟
عاشورا نه تنها به عنوان یک واقعه تاریخی بلکه به عنوان انقلاب عظیمی در جریان تشیع به شمار می آید و در ایران قرن دهم با حیات دوباره و شور فزون تری از سوی حکومت و اهل تشیع پی گرفته شده است از این رو مسئله محوری است که بی شک بر هنر اسلامی تاثیر گذار بوده و می توان از آن به عنوان ژانر عاشورایی در هنر ایرانی اسلامی نام برد. هنرمندان رسمی یا درباری و هنرمندان مردمی ( خیالی نگاران) حوزه های مختلف هنری از جنبه های متفاوتی به این مضمون پرداخته اند. شعر و سرود از جمله هنرهایی بود که با این واقعه پیوند خورد و در خدمت مضامین عاشورایی قرار گرفت و دستمایه ای برای هنر آفرینی خوشنویسان و کتیبه نگاران در این عرصه شد.در دوران معاصر بویژه پس از انقلاب با محور قرار دادن گفتمان عاشورایی به عنوان محور اصلی نیز می توان نمونه های متعددی از آثار عاشورایی در قالب های هنرهای جدید و مفهومی ، هنرهای آوایی و سینمایی را مشاهده کرد.
آیا هنرهای تجسمی مانند نقاشی و گرافیک توانسته اند واقعه عاشورا را برای مخاطبان امروزی بازنمایی کنند؟
مکتب عاشورا یک معنی باطنی دارد و یک معنای آشکار که هنرمندان حوزه های مختلف هنری از جنبه ها و دیدگاه خود به آن پرداخته اند. توسعه و رشد گرافیک در ایران معاصر در ارایه مضامین عاشورایی موفق و کارساز بوده است همچنین در حوزه هنرهای جدید مانند چیدمان آثار فاخری تولید شده است اما در زمینه نقاشی به خصوص اخیرا سطحی نگری کاملا مشهود است. اگر چه ظاهر واقعه عاشورا با اسب، رود و شمشیر همراه بوده است اما اینها ظاهر این جریان است و مفاهیم والاتری در این تقابل است. بر این باورم عاشورا دعوت به جنگ نیست دعوت به حقیقت است. عاشقی و زیبایی است نه زاری. اما آنچه در پرده های نقاشی امروز ه در عصر رشد رسانه ها هست فاقد این معنا و کارکرد ست. کارکردی که پرده های خیالی نگاری یا همان نقاشان قهوه خانه ای در زمان فقدان رسانه ها داشته اند امروزه از دست رفته و به جنبه های دیگر آن توجه می شود بنا بر این روایت گری صرف مخاطب امروزی را اغنا نمی کند.
اثر ظهر عاشورا استاد فرشچیان که از جمله کارهای شاخص در حوزه هنر دینی و ملی ماست جوانان نگارگر آیا می توانند اثری همانند ظهر عاشورا خلق کنند؟
این اثر استاد فرشچیان به لحاظ تکرار در قالب های متنوع هنری به یک اثر جاودانه و با قدرت در اذهان مردمی جای گرفته است، اگر چه این اثر نیز معنی را فدای مقبولیت عامه کرده است و از واقعه کربلا روایتی را رقم زده است اما قلم اندازی و نگاه عاشقانه ای در اثر حاکم است که به روایت غنا بخشیده است. با این وجود گرچه نگارگران جوان به بازتولید این اثر پرداخته اند اما این نظیره سازی ها نمی تواند جایگزین اثر فرشچیان شود چرا که هر هنرمند نگارگری از زاویه دید و ادراک خود باید به مفاهیم این واقعه نگاه کند . نگاهی تازه که چشمان مخاطب امروز را متوجه معنای اثر خود کند
تجلی مضامین عاشورایی در هنر معاصر ایران چگونه بوده است؟
مفاهیم و مضامین عاشورا یی در تاریخ خود مدام باز تولید شده‌اند و به عنوان منبعی فرهنگی در هنر معاصر به شکل مفهومی و نمادگونه( سمبولیسم) تجلی پیدا کرده اند اما از آنجایی که خاصیت هنر جدید الزاما مانایی نیست بیشتر در قالب عکس ماندگار شده اند آمیختگی این مفاهیم و مضامین با فرهنگ ایرانی و بومی نیز در کاربرد آن در هنر معاصر اهمیت داشته که نمونه آثاری در این زمینه نیز تولید شده اند که در راستای هنر معاصر با رویکرد عاشورایی شده اند.
نظر شما