به گزارش خبرگزاری شبستان از زاهدان، منطقه سیستان از مناطق پایه گذار هنر تعزیه در کشور محسوب ميشود و این آیین خاص و ویژه در این منطقه از شبهای اول ماه محرم آغاز ميشود، محمد علی ابراهیمی کارشناس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان سیستان و بلوچستان در این زمینه بیشتر توضیح می دهد.
*در زمینه تعزیه و پیشینه آن در سیستان بفرمایید؟
کارشناس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان سیستان و بلوچستان گفت: تعزیه، شبیه خواني و یا به تصویر و تجسم کشیدن ماجرای عاشورای 61 هجری و شهادت امام حسین و یاوران او در دشت نینوا یا کربلا مربوط ميشود و برای اولین بار در دوران دیلمیان و به ویژه در زمان حكومت عضدالدوله دیلمي در محله کرخ بغداد عزاداری امام حسین (ع) و واقعه کربلا به نمایش و به تصویر کشیده شد.
تعزیه در سیستان به صورت روزشمار اجرا ميشود به این صورت که شبیه خوانان هر روز ماه محرم را به یكي از یاران امام حسین(ع) اختصاص ميدهند؛ مثلا روز چهارم محرم به نام عزاداران حر، روز پنجم به نام فرزندان حضرت زینب(س)، روز ششم تا هشتم به یاد حضرت قاسم و حضرت علي اکبر(ع) ،روز نهم به نام حضرت ابوالفضل العباس(ع) و روز دهم به نام و یاد سالار شهیدان حضرت ابا عبدالله الحسین(ع) تعزیه برپا ميشود.
*نحوه برگزاری تعزیه یا شووی خوانی در سیستان چگونه است؟
ابراهمی در ادامه افزود: از آیینهای خاص و ویژه محرم در این منطقه که از شبهای اول ماه آغاز ميشود، تعزیه خواني است که ریشه در تمدن این خطه دارد در تعزیه خواني یک نفر از گروه تعزیه خواني با صدای طبل، آغاز شدن تعزیه را به اطلاع مردم مي رساند، بعد از این که مردم جمع شدند در صحني که به این منظور تهیه شده است تعزیه خوانها مرثیه‌های خود را اجرا ميکنند.
در سیستان غالبا لوازم و تجهیزات مورد نیاز تعزیه خواني از نذورات مردم تهیه ميشود، در شووی خواني منطقه سیستان افراد بر اساس مراتب عرفاني و جایگاه اجتماعي نقشهای مختلف تعزیه را بر عهده ميگیرند طوری که نقش امام حسین(ع) متعلق به مومنترین فرد است.
*جوانان در تعزیه سیستان چه نقشی دارند؟
کارشناس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان سیستان و بلوچستان می گوید: دلیل زنده و پویا بودن واقعه عاشورا و محرم نقل سینه به سینه آن در بین مردم از طریق تعزیه یا شووی خواني بوده است، در شووی خوانيهای سیستان افراد کم سن و سالي حضور دارند که نشان دهنده عشق دروني آنان به قیام امام حسین(ع) است، تعزیه در سیستان با توجه به شیعه بودن مردم و علاقمندی خاص که به علي و خاندانش داشتند در هر دوره تاریخي که فرصتي یافتهاند به کار تعزیه پرداختند.
در مدت 10 روز یعني از اول تا دهم محرم تغذیه و خورد و خوراک شبیه خوان ها بر عهده کدخدا بزرگ همان ده بود و در منزل آنها صورت مي گرفت و همین که صبحانه مي خوردند تمرین و مقابله آنها آغاز ميشد و تا ناهار ظهر ادامه مي یافت، کساني که تجربه بیشتری داشتند به تازه کارها کمک ميکردند و بعد از نماز و صرف نهار ظهر و اندکي استراحت دوباره لباس مي پوشیدند و به کار تعزیه خواني ميپرداختند.
* شیوه برپایی تعزیه در سیستان چگونه است؟
ابراهیمی بیان کرد: شیوه برپا کردن مراسم شوی سیستان چنین است که با پایان گرفتن هر مجلس سوگواری یا دسته روی و یا حتي به صورتي جداگانه عده ای شویخوان در هر جایي که مناسب تشخیص دهند، مي ایستند و بعضا نوازندگاني که از قبل همراه آنانند به زدن طبل یا شیپور آغاز مي کنند و در همان میان نیز زمینه را برای برپا کردن تعزیه آماده مي سازند.
*نقش زنان در تعزیه چه بوده است؟
کارشناس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان سیستان و بلوچستان خاطرنشان کرد: نقش زنان را هم در این نمایش، به واسطه ممنوعیتهایي که شرع اسلام بر نقش آفریني زنان بر صحنه ای در ملاء عام بسته است، مردان بازی مي کنند که در این حالت به آنها «زن خوان» مي گویند، طبیعي است که چنین بازیگراني برای بهتر آفریدن نقش زنان باید صدایي خوش و دلاویز داشته باشند و ترجیحا نقاب بر چهره پوشند. گاه نیز برای بهتر در آمدن بازی نقش زنان، از پسران نوباوه کارآموخته استفاده مي شود.
نظر شما