بهترین محصول مسجد تربیت جوانان مومن و انقلابی است

خبرگزاری شبستان- مشهد- مرضیه وحدت؛ جایگاه مسجد در اسلام بسیار عظیم ، بی بدیل، پایگاهی برای اجتماع مسلمانان و دارای آثار و برکات فراوان است و هیچ جایگزینی برای آن وجود ندارد، مسجد در اسلام به قدری اهمیت دارد که پیامبر گرامی اسلام (ص) در هجرت از مکه به مدینه، ابتدا مسجد ساختند.  حجت الاسلام «مهدی عدالتیان» رئیس موسسه فرهنگی راه روشن ، کارشناس مذهبی و مشاور خانواده در خصوص مسجد و آسیب های آن با خبرگزاری شبستان گفتگویی داشته است که در ادامه تقدیم می شود:

کارکرد مسجد چیست و با گذشته چه تفاوتی دارد؟ این نهاد صرفا یک نهاد عبادی است یا ابعاد دیگری هم دارد؟

از نگاه اسلام مسجد برکات، فوائد و آثار بسیار زیادی دارد. در روایتی از امام حسن مجتبی (ع) که در جلد 83 بحار الانوار صفحه 351 نقل شده، امام مجتبی 8 فایده و اثر مهم برای رفت و آمد به مسجد بیان می کنند: دوست خوبی در راه خدا می یابد، علم و دانشی نو و تازه به دست می آورد، فهم و درک آیه از قرآن نصیب او می شود ، جذب رحمت الهی می شود، ضعف های اخلاقی و رفتاری در او از بین می رود ، ارزش ها تقویت می شود، خوف از خداوند در او زیاد می شود و موجب ترک گناه می شود و در نهایت موجب تقویت حیا در فرد می شود.

این نشان می دهد مسجد پایگاهی است که آثار زیادی برای فرد و جامعه دارد و تحقق این اهداف با برنامه ریزی توسط امام جماعت و متولیان مسجد خواهد بود. از اینرو مسجد می تواند مدرسه ای برای درک معارف، شناخت ارزش ها، باورها، اعتقادات،  احکام شرعی،  اخلاق اسلامی و سایر نیازها باشد و هم می تواند محلی برای دیدار مومنین با یکدیگر، مرکزی برای آگاهی از توطئه های دشمنان ، رسیدگی به محرومین و نیازمندان در محل و منطقه و هم پایگاهی برای رفع اختلافات خانوادگی و شغلی و مرکزی برای رشد و تربیت نوجوانان  و جوانان باشد . لذا مسجد کارکردهای فراوانی دارد که اگر مسئولین، فعال آگاه و کوشایی داشته باشد همه این برکات در مسجد محقق می شود.

بعضی کارکرد مسجد را صرفا عبادی می دانند و معتقدند مسجد نباید فعالیت دیگری داشته باشد پاسخ شما به این افراد چیست؟

اگر منظور از عبادت عبادت اصطلاحی نماز و تلاوت قران باشد باید گفت این کافی نیست چون ما در روایات داریم وقتی انسان به مسجد می رود علم و دانشی نو پیدا می کند این نشان می دهد که در مسجد باید کلاس ها و دوره های آموزشی از جمله آموزش اعتقادات ، احکام، اخلاق، خانواده ، تربیت فرزند باشد چرا که اینها علم و دانش نو را ایجاد می کند. همچنین در روایت داریم در مسجد ارزش ها تقویت می شود پس باید مسجد پایگاهی برای تقویت ارزش ها یعنی رحم، نودوستی خدمت به نیازمندان، یتیم نوازی و ... باشد.

کرونا خیلی ها را گرفتار کرده است لذا مسجد می تواند پایگاهی برای جمع آوری، توزیع کمک ها و رسیدگی به این امور باشد بنابراین با توجه به روایات ، مسجد نمی تواند مسجد منحصر به عبادات اصطلاحی باشد بلکه بسیاری از کارهای ارزشمند که رشد را جامعه را در بردارد و خیرخواهی برای جامعه است باید در مسجد انجام شود .

جایگاه مسجد در اسلام کجاست و رابطه شیعیان با این نهاد چگونه است؟

جایگاه مسجد در اسلام جایگاه بسیار عظیم و بی بدیلی است که هیچ جایگزینی برای آن وجود ندارد ، در اهمیت مسجد همان بس که پیامبر گرامی اسلامی در اولین اقدام خود در هجرت  از مکه به مدینه مسجد ساختند. مسجد پایگاهی برای اجتماع مسلمانان به همراه آثار و برکات فراوان است. در حدیث 83  کتاب بحار الانوار  صفحه 383 نقل شده که پیامبر فرمودند: «در تورات این چنین نوشته شد، خدا فرموده است همانا خانه های من در زمین مساجد هستند پس خوشا به حال بنده ای که در خانه خود تطهیر کند و سپس من را در خانه خودم زیارت کند». « بشارت بده ای پیامبر کسانی که  در تاریکی قبل از اذان صبح به مسجد می ورند، خداوند روز قیامت نور روشنگری برای آنها خواهد بود». « خانه من در زمین مسجد است، به کسانی که اهل مسجد هستند بشارت بده و بگو خوشا به حالتان و هر کس به خانه من بیاید لازم است به او اکرام کنم». این فرمایش پیامبر (ص) نشان از اهمیت مسجد دارد و اینکه  مسجد مخصوص اسلام نیست و در زمان انبیای گذشته مسجد بوده و اهمیت ویژه ای داشته است.

نگاه به مسجد از چشم انداز بین المللی چه لوازمی دارد؟

نگاه به مسجد  از چشم انداز بین المللی لوازمی دارد به این معنا که اگر متولیان مسجد، امام جماعت و هیئت مدیره دست به دست یکدیگر دهند می توانند مسجد را یک پایگاه بین المللی کنند، این هدف ارزشمند چند پیش نیاز دارد و آثار مهمی در آن مرتب است ، با توجه به اینکه امروزه فضای مچازی سرمایه بزرگی برای ارتباطات بین المللی است مساجد برنامه های خود را از طریق فضای مجازی منتشر کنند. وقتی مسجدی فعال باشد و مباحثی در سطح بین المللی در خصوص جوانان برای اقشار مختلف پزشکان، مهندسان، خانواده و ... در فضاهای مجازی  منتشر کند همه دنیا می توانند از آن استفاده کنند.

از طرف دیگر مسجد با برپایی نمایشگاهی از جلوه های قرآن، نهج البلاغه و عظمت معصومین و تهیه کتاب هایی با چند زبان برای توریست های کشورهای دیگر نقش موثری می تواند ایفا کند؛ همچنین مسجد می تواند آثار دینی و سرمایه فرهنگی دین ما را در معرض دید توریست به نمایش بگذارد از اینرو اگر مسجدی فعال باشد می تواند هم به کشورهای دیگر پیام ارسال کند و هم از برنامه های آنها استفاده کند و مسجد موفق می تواند با مساجدی در خارج از کشور ارتباط داشته باشد و دادو ستد نسبت به مباحث فرهنگی داشته باشد.

آیا ورود غیر مسلمان به مسجد اشکال شرعی ندارد؟

ورود غیر مسلمانان به مسجد جهت آشنایی آنها با مسجد، با افکار و فرهنگ اسلام و مسلمانان هیچ اشکالی دارد البته عموم فقهای ما معتقد هستند اهل کتاب پاک هستند و غالبا توریست هایی که به ایران سفر می کنند مسیحی و یهودی هستند که ریشه دین آنها الهی بوده و اهل کتاب هستند لذا این ها پاک هستند و ورود آنها به مسجد اشکال ندارد ، حتی فرد منکر خدا که در فقه ما پاک نیست فقها فرمودند: بردن عین نجس در مسجد اگر بی احترامی به مسجد باشد حرام است.

از اینرو وقتی فردی غیر مسلمان به منظور آشنایی با مسجد و فرهنگ، دین و اطلاع رسانی وارد مسجد می شود اشکالی ندارد و چه بسا زمینه هدایت او و یا دیگران باشد و مسجد می تواند با برپایی نمایشگاهی از جلوه های زیبای فرهنگ دینی، محلی برای بازدید غیر مسلمانان باشد.

کارکردهای اجتماعی مسجد کدام است؟

کارکردهای اجتماعی مسجد متعدد است وقتی از مصالح اجتماعی می گوییم یک بعد اصلی آن فرهنگ جامعه است که مسجد اصلی ترین پایگاه فرهنگی است ، بنابراین کلاس های آموزشی در مسجد بعد از مباحث اعتقادی نسبت به بحث های خانواده، ازدواج، کسب و کار موفق به سلامت جامعه و بهبود روابط انسان ها در جامعه کمک می کند

دومین کاربرد و کارکرد اجتماعی مسجد بحث رسیدگی به نیازمندان است ، مساجد همیشه پایگاهی برای جلب کمک های مردمی خصوصا در حوادثی مثل سیل و زلزله و همین بیماری کرونا بوده اند، سومین کارکرد اجتماعی مسجد رفع اختلافات است در روایات داریم پیامبر (ص) و حضرت علی (ع) در مسجد می نشستند و مسائل مردم را حل می کردند . لذا مسجد می تواند بهترین پایگاه برای رفع اختلافات باشد و اگر در در مسجد تیمی برای رفع اختلافات محل وجود داشته باشد بسیاری از اختلافات به دادگاه کشیده نشود . دوستانه حل و فصل می شود.

نقش زنان در اداره مسجد چگونه می تواند باشد؟

نقش زنان در مسجد بسیار کلیدی و اساسی است و حداقل نیمی از زنان را مسلمانان تشکیل می دهند ، مسجد پایگاهی برای اعتلای فرهنگ دین، سلامت جامعه، محل و منطقه است و با توجه به اینکه نیمی از ساکنین محل شهر و کشور زنان هستند نقش آنها بسیار ارزشمند است.

در مساجد همه بخش ها به دو قسمت خانم ها وآقایان تقسیم شده  است مثلا اگر کتابخانه و جلساتی وجود دارد و اگر خیررسانی، خیریه ، کارهایی گره گشایی از کار نیازمندان و کمک به بیماران و زلزله زدگان و سیل زدگان است بانوان نقش فعالی داشتند . در برنامه های مشترک هم مانند برگزاری مناسبت ها، ولادت ها شهادت ها، دعاهای هفتگی مانند دعای ندبه و کمیل مردان و زنان به طور مساوری شرکت دارند. بنابراین نقش زنان در مسجد بسیار مهم است و باید مورد توجه قرار  گیرد و اگر در مناطقی ضعیف است حتما باید تقویت شود.

آسیب های مسجد کدامند؟

مسجد نیز مانند هر برنامه و نهال ارزشمندی در معرض آسیب است اصولا آسیب به چیزهای ارزشمند خسارت بزرگتر ی در بر دارد، مسجد به عنوان ارزشمندترین بخش های جامعه باید متولیان مراقب باشند تا از آسیب ها بدور باشد. برخی از آسیب های مسجد نداشتن امام جماعت فعال و جذاب است، مسجد چون پایگاه اجتماعی و عمومی است باید امام جماعت از جهت علمی، بیان، ظاهر، ارتباط موثر و مدیریت قوی باشد و نبود این یک آسیب برای مسجد است.

اختلاف بین مسئولین مسجد از دیگر آسیب های مسجد است، وقتی اختلاف نظر حاکم باشد این اختلاف سبب می شود انرژی ها و توان ها تحلیل و ضعیف شود آن گاه مسجد نمی تواند رسالت خود را به درستی انجام دهد، سومین آفت برای مسجد دور شدن از اهداف اصلی مسجد است، اینکه مسجد برای رشد و پیشرفت معنوی و فرهنگی تبدیل به فعالیت های غیر فرهنگی و رشد غیر معنوی شود خطرناک است. آسیب دیگری که مسجد را تهدید می کند بی برنامگی است، اگر متولیان مسجد برنامه نداشته باشند و مردم بهره نبرند و فقط محلی برای نماز خواندن باشد استقبال از این مساجد کم خواهد شد.

چه کنیم نوجوان و جوان ما جذب مسجد شوند ؟

جوانان می توانند بهترین محصول مسجد باشند و عالی ترین بهره از مسجد رشد و تربیت جوانان مومن، صالح و انقلابی است .اگر مساجد در جذب جوانان موفق نباشند رسالت آنها ناتمام است. برای جذب جوانان باید متولیان مسجد به چند نکته توجه داشته باشند اول زیبایی و پاکیزیگی مسجد، جوان در سنی است که برای او زیبایی ها و آراستگی ها موضوعیت دارد و اگر مسجدی از این جهت ضعیف باشد نمی تواند در جذب جوانان موفق باشد. دوم امام جماعت در جذب جوانان بسیار موثر است وقتی امام جماعتی از جهت ظاهری آراسته،  از جهت علمی مجهز ، از جهت اخلاق و ارتباط عمومی موفق باشد می تواند جوانان را جذب کند اما اگر امام جماعتی نسبت به این مسائل توجهی نکند در جذب جوانان موفق نخواهد بود.

برنامه های زیبا ، جذاب و رشد دهنده از جمله پرسش و پاسخ های علمی و جذاب در جذب جوانان موثر است، جوان تشنه مطلب و رشد است و اگر در مسجد چیز خاصی نصیبش نشود به مسجد نخواهد آمد.

در حال حاضر نماز خوان در مسجد کم شده یا نه؟

پاسخ این سوال بستگی به مساجد دارد ، ما هر دو نوع مسجد را داریم مساجدی که نمازخوان های آن کم شده اند و حتی از نظر سن و سال همه شرکت کننده ها بزرگسال هستند و خلوت است ولی مساجدی در همه شهرها داریم که پایگاه جوانان است . کم یا زیاد شدن افراد در مسجد به عملکرد امام جماعت و متولیان مسجد بستگی دارد ، اگر امام جماعت عالم ، آگاه،  آراسته، خوش بیان و دارای ارتباط موثر قوی برنامه های جوان پسند و مورد نیاز جوانان داشته باشد البته که جوانان استقبال می کنند . پس به طور کلی نمی توان گفت مساجد خلوت شده و یا مثل قبل است .