خبرگزاری شبستان-آران و بیدگل، بدون شک با توسعه گردشگری طبیعت‌گردی در طی یک دهه گذشته، منطقه گردشگری کویر مرنجاب جزو مناطق کویری کشور است که بیشترین رشد کمی را در گونه گردشگری مبتنی بر طبیعت در تمامی مناطق کشور تجربه کرده، با این‌حال رشد کیفی این منطقه پا به پای رشد کمی تاثیرات مبتنی بر ساختار اجتماعی و اقتصادی مردم این منطقه را ایفا خواهد کرد.
شهرستان آران و بیدگل شمالی‌ترین نقطه استان اصفهان به‌شمار می‌رود. این شهرستان در حاشیه جنوب غربی کویر مرکزی ایران و در پنج کیلومتری شمال کاشان واقع شده است.
منطقه طبیعی مرنجاب در محور شمال شهرستان آران و بیدگل و در ۵ کیلومتری این شهرستان واقع شده و از شمال به دریاچه نمک، از غرب به کویر بزرگ مرکزی ایران و از شرق به پارک ملی کویر محدود شده و بخشی از منطقه کویرات شهرستان آران و بیدگل بشمار می‌رود.
یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های طبیعی منطقه کویری مرنجاب، دریاچه نمک است که در منابع تاریخی با نام‌های مختلفی از جمله دریاچه نمک‌قم و دریاچه چاله‌نمک خوانده شده و از شمال به دشت ورامین، از جنوب به شهرستان آران و بیدگل از شرق به کوه سیاه و از غرب به استان قم محدود می‌شود.
یکی دیگر از معروف‌ترین جاذبه‌های گردشگری کویر مرنجاب، کاروانسرای زیبای مرنجاب است که در حاشیه جنوبی دریاچه نمک واقع شده است.
منطقه مرنجاب در عصر صفوی یکی از مسیرهای اصلی ارتباطی اصفهان به شمال و شمال شرق کشور و به ویژه محور ارتباطی با مشهد مقدس به‌شمار می‌رفته، لذا با توجه به اهمیت این منطقه، این کاروانسرا در اوایل سده یازدهم هجری قمری و پس از انتخاب اصفهان به عنوان تخت‌گاه شهریاران صفوی، به دستور شاه عباس اول بنا شد. مساحت کاروانسرا در حدود ۱۰۰۰ متر مربع بوده و در پیرامون آن یک قنات، آبگیر و پارکی طبیعی وجود دارد که زیبائی‌های این محدوده را در دل کویر دو صد چندان می‌کند.
محور گردشگری کویر مرنجاب
در طی کمتر از یک دهه گذشته و با رشد کمی و کیفی گونه‌های مختلف سفر، توجه به این منطقه کویری با توجه به قرار گرفتن در میانه مسیر اصفهان به تهران (که بخشی از راه‌های باستانی ارتباطی شمال به جنوب کشور به‌شمار می‌رود)، مورد استقبال گردشگران و دوستداران طبیعت قرار گرفته است.
با این وصف، رشد کمی و سریع گردشگری در منطقه مرنجاب باعث شده تا مسئولان ابتدا غافلگیر شده و کمبود امکانات و زیرساخت‌های گردشگری در این محور کویری باعث بروز مشکلات و حتی جان دادن برخی گردشگران هنگام کویرنوردی به‌صورت غیر حرفه‌ای در منطقه شد.
با این وصف در طی یک دهه گذشته با توجه به رشد روز افزون حضور گردشگران در کویر مرنجاب از یک‌سو و لزوم ایجاد زیرساخت‌های مناسب گردشگری به‌منظور بهبود خدمات‌رسانی به گردشگران از سوی‌دیگر و همچنین نیاز به رعایت خرده فرهنگ‌های جامعه میزبان به‌ویژه در محدوده شهر آران و بیدگل، کار گروه‌های متعددی در سطح ملی، استانی و منطقه‌ای با هماهنگی مسئولان سازمان وقت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کشور، استانداری اصفهان، اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان و مسئولان محلی برگزار و با توجه به رشد گردشگری و رشد فزآینده تقاضای گردشگری مقرر شد تا با هماهنگی تمامی نهادهای ذی‌مدخل در روند توسعه گردشگری اقدام‌های مناسب در راستای توسعه این محور زیبای گردشگری صورت پذیرد. برخی از این اقدام‌ها عبارتند از:
-تلاش در راستای هماهنگی با وزارت راه و شهرسازی در خصوص به‌سازی جاده اصلی و پاکوب دسترسی به کویر مرنجاب و کاروانسرای مرنجاب به طول بیش از ۴۰ کیلومتر از مبدا شهرستان آران و بیدگل.
-تلاش در راستای تشویق و حمایت از سرمایه‌گذاران بخش خصوصی ویژه حضور در منطقه و سرمایه‌گذاری در راستای ایجاد تاسیسات گردشگری مناسب و همچنین حفاظت از بنای تاریخی کاروانسرا.
-تدوین استانداردهای مناسب حضور گردشگران در کویر مرنجاب در راستای حفاظت از محیط زیست منطقه و حفاظت از کاروانسرای مرنجاب.
-ثبت ملی محدوده کویر مرنجاب و به‌ویژه دریاچه نمک و همچنین ثبت ملی بناهای تاریخی موجود در محدوده کویر مرنجاب همچون جاده باستانی پیرامون دریاچه نمک، کاروانسرای مرنجاب، کاروانسرای قصر بهرام و سایر مجموعه‌های تاریخی با مشارکت استان‌های همجوار.
-تلاش در راستای ایجاد زیرساخت‌های مناسب در مسیرهای دسترسی به کویر مرنجاب با مرکزیت کاروانسرای مرنجاب از جمله: ایجاد ایستگاه‌های امنیت و سلامت با مشارکت نیروی انتظامی، بهداشت و درمان و اورژانس و همچنین تقویت سیستم ارتباطی تلفن همراه در منطقه با مشارکت مخابرات استان.
-تلاش در راستای آشناسازی گردشگران با فرهنگ‌های مردم بومی شهرستان به ویژه خرده فرهنگ‌های مردم آران و بیدگل و مناطق کویری در راستای لزوم احترام گردشگران به فرهنگ مردم جوامع میزبان.
-تربیت راهنمایان محلی و لزوم تشکیل تورهای حرفه‌ای کویرنور دی و جلوگیری از تشکیل تورهای غیرحرفه‌ای به دلیل بروز خطرات پیش بینی نشده در محور کویر مرنجاب.
-آشنائی گردشگران با قواعد و قوانین حفاظت از محیط زیست، در راستای بهره‌مندی درست از کویر و حفاظت از مناطق کویری به ویژه گونه‌های گیاهی و جانوری و حفاظت از دریاچه زیبای نمک کویر مرنجاب و خودداری از آسیب‌رسانی به طبیعت.
-جلب همکاری فعالان اقتصادی به‌ویژه مالکان معادن پیرامون کویر مرنجاب در راستای همکاری در توسعه گردشگری منطقه.
بدون شک یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های یک سفر استاندارد و ضابطه‌مند به ویژه به مناطق طبیعی، لزوم انتخاب گونه مناسب سفر از یک‌سو و برگزاری سفرهای حرفه‌ای و به ویژه همراه با تور است، لذا با توجه به حضور خیل گسترده گردشگران به‌صورت بی‌ضابطه در این محور زیبای کویری، در راستای حفاظت از محیط زیست و فرهنگ‌های بومی منطقه از یک‌سو و لزوم حفاظت از جان گردشگران در طبیعت کویری تلاش شده تا در طی سه سال گذشته فرهنگ سفر استاندارد به مناطق طبیعی، به گردشگران آموزش داده شده و در بسیاری از موارد و در راستای مقابله با رخدادهای منفی صنعت گردشگری از ورود تورهای غیر مجاز به منطقه جلوگیری شده است.
با این وصف در سال‌های گذشته گردشگری در این منطقه زیبا و بکر طبیعی که پیوندی مناسب میان گونه‌های گردشگری فرهنگی و طبیعت را فراهم آورده با تمهیدات اندیشیده شده از سفرهای بدون ضابطه و بعضا خطرناک به سفرهای ضابطه‌مند تغییر مسیر داده، با این‌حال امید می‌رود تا با ادامه این تلاش‌های ارزشمند شاهد رشد سفر به ویژه سفرهای هموطنان به این مناطق در ایام پسا کرونا بوده و از سوی دیگر با برنامه ریزی مناسب، محیطی ارزشمند را برای گردشگران خارجی فراهم آوریم. به ویژه این‌که عمده گردشگران خارجی که به استان اصفهان سفر می‌کنند از کشورهای اروپایی به ویژه اروپای مرکزی بوده و با توجه به نبود کویر در این منطقه از جهان، گردشگران اروپایی که بیشتر از گونه گردشگری فرهنگی، تحصیل‌کرده و آداب‌دان هستند، علاقمند به سفر به مناطق کویری و بهره‌مندی از تجربه‌ای لذت بخش از سفر خود هستند.
شهرام امیری - کارشناس ارشد میراث‌فرهنگی و گردشگری استان اصفهان
نظر شما