ضرورت نظارت مردم بر حکومت/ تلاش ائمه(ع) پذیرش حکومت دینی بود

خبرگزاری شبستان_ گیلان، نوشین کریمی؛ به رفتار، گفتار و عملکرد اهل بیت(ع) باید نگاه کاربردی داشت و این کاملا شدنی است. اینکه داستان امام حسین(ع) و امام علی(ع) و اهل بیت(ع) نقل شود که فقط نقل شده باشد، هدفی نیست که اهل بیت(ع) به دنبال آن بوده باشند و قطعا قصد کاربردی کردن دستورات الهی مدنظرشان بوده است. وقتی ادعای پیروی از اهل بیت(ع) داریم در حقیقت ادعای کشف اراده و آن چه آنها درست می‌دانند و عمل می‌کنند را داریم که به دین درست و متعاقب آن به نزدیک‌ترین قانون و دستورالعمل به دستورات الهی برسیم و به آنها ملتزم باشیم. برای این امر نیاز به تشکیل حکومت مبتنی بر دستورات الهی بود و به همین دلیل در صورتی که شرایط برای تشکیل حکومت فراهم می‌بود، ائمه اقدام به تشکیل حکومت می‌کردند اما این شرایط عمدتا فراهم نبود چون رشد و همراهی مردم نقش مهمی در تصمیم به اقدام به تشکیل حکومت از سوی اهل بیت داشت. کسانی که این امر را زیر سوال می برند فراموش کرده اند که ما منتظر ظهور امام زمان برای تشکیل حکومت جهانی هستیم.

با این نگاه کاربردی، گفتار و عملکرد اهل بیت(ع) در چارچوب حقوق عمومی هم کاملا قابل ارزیابی است چرا که حقوق عمومی به روابط درون حکومت و روابط مردم با حکومت می‌پردازد و زندگی اهل بیت(ع) مشحون از کنش‌های سیاسی اعم از تشکیل حکومت، اقدام به تشکیل حکومت و یا انحای مختلف تعامل با حکومت است و به دلیل اهمیت و تاثیر عمیق این کنشگری‌ها، حکومت‌ها، تک تک آنها را به شهادت رساندند.

این مطالب مقدمه صحبت های «سید موسی حسینی» در گفت و گوی اختصاصی با خبرنگار خبرگزاری شبستان است. این کارشناس حقوق عمومی در ادامه اظهار کرد: در کنار وجوب و اهمیت بی کران اشک ریختن بر مصیبت اهل بیت(ع) که حتی همین اشک هم سیاسی و معطوف به حکومت است باید دید که امام حسین(ع) اگر به حکومت می رسید چه می کرد.

*تلاش ائمه(ع) معطوف به رشد دادن مردم برای پذیرش حکومت دینی بود

وی بیان کرد: فراموش نکنیم که برخی از پیامبران و تمام ائمه در صورتی که شرایط مهیا می بود تشکیل حکومت می دادند و تلاش آنها معطوف به رشد دادن مردم برای پذیرش حکومت دینی و برآمده از دستورات الهی برای پیاده کردن دستورات خداوند بود. پیامبر اسلام هم که نمونه انسان کامل است با هجرت به مدینه و فراهم شدن شرایط در اولین فرصت مبادرت به تشکیل حکومت کرد.

وی افزود: لذا نگاه به این که اگر امام حسین(ع) به حکومت می رسید، دست کم در محدوده ای که بر آن مسلط می شد چه می کرد و هدفش چه بود اهمیت دارد.

حسینی اذعان کرد: وقتی هزاران نفر از مردم کوفه، در محمل ده‌ها نامه و طومار به امام حسین(ع)، اراده عمومی خودشان را بر تشکیل حکومت به زعامت امام حسین(ع) نشان دادند، ایشان هم علی‌رغم اینکه می‌دانستند با مردمی سر و کار دارند که بخش زیادی از آنها قابل اعتماد نیستند و حتی برخی افراد غیر بینش‌مند، در مقام نصیحت امام متصل به علم الهی برآمدند اما گویی حجت بر امام تمام شده بود و امام به فرموده آیت الله خامنه‌ای، گام در مسیری نهاد که حتی اگر نمی‌خواست هم یا به شهادت ختم می‌شد و یا به حکومت.

*یزید بر خلاف پدرش حتی به ظواهر اسلام هم حمله می کرد

وی با اشاره به اینکه امام هم با توجه به پیمان شکنی معاویه در جایگزینی یزید، فساد علنی و تجاهر یزید به انواع فسق، فجور، جنایت و اصرار او به گرفتن بیعت و تایید پاد‌شاهی خود از امام حسین(ع) که با تهدید به قتل همراه بود، ادامه داد: معاویه که او هم علی رغم این که دهها هزار نفر را در جنگ با امام علی(ع) به کام مرگ برد و لعن حضرت علی(ع)، وصی و دروازه علم پیامبر و مصداق ذی القربی که در قرآن به مودت به آنها دستور داده شده را بر فراز هفتاد هزار منبر باب کرد، اما سعی می کرد که برای اقدامات خود ظاهرسازی شرعی کند و خود را خال المومنین می نامید و به برخی ظواهر اهمیت می داد.

حسینی اضافه کرد: اما یزید به همان میزان هم ملتزم نبود و حتی به ظواهر اسلام هم حمله می کرد، نهادینه شدن و به رسمیت شناخته شدن پادشاهی‌ یزید که از هر نوع فساد اعم از شرب خمر و بوزینه بازی بر فراز منبر و در ماه های بعد، قتل عام و هتک ناموس اهالی حرمین امن الهی(مدینه و مکه) و به آتش کشیدن کعبه و حتی زنا و چشم داشتن به زنان پدرش و...، نمونه کامل و افراطی آن بود، به کلی اسلام را با خطر نابودی مواجه می کرد.

*هدف تشکیل حکومت از سوی امام حسین(ع) قطعا احیای حکومت علوی با همان شاخصه ها بود

حسینی تصریح کرد: امام حسین(ع) از سویی با اصرار مردم مواجه بود و از سویی دیگر با طلب بیعت یزید همراه با تهدید به قتل که این بیعت یک فاجعه برای اسلام بود. لذا اساسا راهی جز حرکت به سمت شهادت یا تشکیل حکومت پیش روی ایشان باقی نمانده بود. حال با تشکیل حکومت از سوی امام حسین(ع) قطعا احیای حکومت علوی با همان شاخصه‌ها موضوعیت می‌یافت. شاخصه‌هایی که علی‌رغم گذشت صدها سال متضمن قاعده‌های کلی و اصولی است که هنوز از نقاط ضعف و نقصان عمده جوامع و حکومت‌های امروزی از جمله کشور خودمان محسوب می‌شود، فلذا کاملا قابل الگوگیری و کاربردی است.

وی اظهار کرد: اما یکی از نکات اعجاب برانگیز حکومت علوی که قطعا امام حسین(ع) با تشکیل حکومت قصد احیای آن را داشت، بحث مشهور امر به معروف و نهی از منکر بود که علی رغم تشهیر روایت توسط شهید مطهری، حتی اگر علما، سند آن روایت خاص را ضعیف بدانند اما به لحاظ عقلی و با وحدت ملاک از حکومت علوی کاملا مشخص است که قطعا یکی از پرنگ ترین اهداف امام حسین(ع) همین امر الهی احیای امر به معروف و نهی از منکر بر حکومت و نظارت گری مردم بر حکومت می بود.

*بحث امر به معروف و نظارت مردم بر حکومت از پر رنگ ترین مصادیق در حاکمیت امام علی(ع) بود

حسینی خاطرنشان کرد: امر به معروف و نهی از منکر به قدری در جامعه ما محدود تصویر شده که متاسفانه ذهن را منحصرا به سمت موضوع حجاب می‌برد در حالی که در حکومت علوی، تلاش امیرالمومنین(ع) برای آموزش مردم در جهت امر به معروف و نظارت مردم بر حکومت بسیار پررنگ است. یعنی شما در حکومت اهل بیت(ع) با حاکمانی مواجهید که برخلاف دنیای آن روز و بسیاری از حکومت های امروز، اصرار می کنند مردم بر حکومتشان نظارت کنند در حالی که خود را معصوم می دانند.

*نگاه به حکومت علوی در خصوص نظارت‌گری مردم بر حکومت بسیار اعجاب برانگیز به نظر می‌رسد

وی همچنین تاکید کرد: نگاه به حکومت علوی در خصوص امر به معروف و نهی از منکر مردم به حکومت، یا در واقع به بیان دیگر نظارت گری و بازرسی مردم بر حکومت، برای بنده به عنوان یک کارشناس حقوق عمومی و فرد دغدغه مند در زمینه حکومت و کشورداری، اعجاب برانگیز به نظر می رسد و در نسبت با امکانات عصر امام علی(ع) و حسنین(ع) که قصد تداوم و احیای همین را داشتند، جلوتر از زمان کنونی در ایران امروز ما به نظر می‌آید.

حسینی گفت: امام حسین(ع) درصدد احیای حکومت علوی بود که فقط شعار امر به معروف و نهی از منکر و نظارت گری مردم بر حکومت نمی داد بلکه، به دنبال رفع موانع و تسهیل نظارت گری مردم بود.

وی اضافه کرد: امام علی(ع) به بیان امروزی، شفافیت و آزادی اطلاعات را حق مردم اعلام می کند و می‌گوید حق شما بر حکومت این است که از هر چیزی غیر از اسرار جنگی مطلع باشید و این دقیقا سخنی است که امام خامنه ای به عنوان حاکم اسلامی ایران، به آن تاکید کرده و از دانشجویان و مردم می خواهد آن را مطالبه کنند، البته این امر نیز در کنار بسیاری از سیاست‌های کلی نظام، به دلیل فقدان ضمانت اجرای موثر در اجرای بند یک و دو اصل 110 قانون اساسی، مقامات بدون اینکه با هزینه و نگرانیی  مواجه شوند از زیر بار آنها شانه خالی می کنند.

*بی خبری مردم از قانونی که 13 سال از تصویبش می گذرد

این کارشناس حقوق عمومی اذعان داشت: اصل هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی به موضوع احیای امر به معروف و نهی از منکر می پردازد و همچنین در قانون مبارزه با فساد اداری هم بحث شفافیت مطرح است و حتی به موضوع آموزش مردم هم اشاره می شود و بخصوص ما قانون مترقی با عنوان قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات داریم که به دلیل عدم آموزش، مردم اساسا از وجود آن که ١٣سال از تصویبش می گذرد خبر ندارند که بخواهند یا نخواهند اعمالش کنند.

وی بیان کرد: لذا امر به معروف و نهی از منکر به صرف وجود شعار و قانون، اعم از اساسی و عادی، هیچ اثری نداشته و گویی که اصلا وجود ندارد تا زمانی که به شیوه امام علی(ع) و با ابزار و امکانات سنتی و جدید مردم آموزش ببینند و شفافیت و آزادی اطلاعات در جامعه به همان وسعتی که امام ذکر می کند جریان داشته باشد و این به تسهیل نظارت گری و بازرسی مردمی منتهی شود و دستگاه ها به نظارت گری مردم ملتزم باشند و به آن ترتیب اثر بدهند تا جامعه سامان پیدا کند.

حسینی در ادامه با بیان اینکه اگر امام حسین(ع) موفق به تشکیل حکومت می شد در خصوص احیای امر به معروف بر حکومت و نظارت گری مردمی چه می کرد؟ گفت: آیا جز این بود که به فکر آموزش مردم برای اعمال این چنین امر حیاتی برای سامان مندی اداره جامعه می بود؟ آیا جز این بود که هر مانعی را بر سر احیای نظارت گری مردمی، نابود می کرد؟آیا جز این بود که مقامات و عناصری که در برابر شفافیت و آزادی اطلاعات که دستور امام علی(ع) است، مقاومت می کنند را از جهل خارج کرده و با کسانی که به هر بهانه ای برای نظارت گری مردم و احیای امر به معروف سنگ اندازی می کنند برخورد می کرد؟

*مدیر یا نماینده مجلسی که با شفافیت و آزادی اطلاعات مخالفت می کند برخلاف ادعای پیروی از امیرالمومنین و امام حسین(ع) عمل می کند

وی تصریح کرد: جامعه برای پیشرفت نیازمند نظم است و نظم نیازمند نظارت عمومی و امر به معروف، و امر به معروف و نظارت مردمی نیازمند شفافیت و آزادی اطلاعات است که تمامی مولفه هایی که بیان شد مورد تاکید اهل بیت(ع) است، لذا اگر مدیر یا نماینده مجلسی با شفافیت و آزادی اطلاعات مخالفت و بهانه جویی می‌کند در حقیقت سد راه احیای نظارت‌گری مردمی و احیای امر به معروف مردم نسبت به حکومت می‌شود و در واقع برخلاف ادعای پیروی از اهل بیت و امام حسین(ع) عمل می‌کند.

*میراث حکومت علوی و قیام حسینی باید در جامعه امروزی محقق شود

حسینی گفت: بنابراین فراتر از اینکه هفته نخست محرم هر سال، هفته امر به معروف و نهی از منکر نامیده می شود و این روزها هم ایام اربعین حسینی است، می بایست در کنار عزاداری ها و شور برآمده از شعور حسینی، به الگوگیری از این برگزیدگان الهی در بحث حکومت و رویکرد نظارت مردم بر حکومت و امر به معروف و نهی از منکر مسئولین در میان مردم توجه و فرهنگ سازی شود که این منوط به آموزش است که با تلاش اهل تحقیق و مطالبه، امید وجود دارد که راهی به حاکمیت نشان داده شود و مورد حمایت حاکمیت قرار بگیرد تا میراث حکومت علوی و قیام حسینی در جامعه امروزی محقق شود.
 

وی ادامه داد: این امری است که تحققش نیاز به بودجه خاصی هم ندارد و فقط با عمل به آموزشی که امام علی(ع) به آن ملتزم بود و حداقل به شکلی که حتی در ماده ٣١قانون مبارزه با فساد اداری کشور به تمام دستگاه های فرهنگی اعم از رسانه ملی و وزارت ارشاد تاکید شده، توجه شده و توجه داده شود.

حسینی اظهار کرد: فراموش نکنیم که اهل بیت(ع) اهل حکومت بودند لذا به نظرم امروز اگر امام حسین(ع) می‌بود برای سامان دادن به اوضاع، آموزش نظارت گری و مصادیق بسیار زیاد امر به معروف را احیا می کرد و برای تحقق این امر، شفافیت و آزادی اطلاعات را برای به مشارکت طلبیدن مردم مبنا قرار می دادند.

وی با تاکید بر اینکه امروز با شفافیت مبارزه می شود در حالی که امام علی(ع) دایره فراخی را برای آزادی اطلاعات تعیین کرده بودند افزود: از این رو این رفتار به نظرم بر خلاف دستورات وحی منزل گونه امام علی(ع) و اراده امام حسین(ع) محسوب می شود. این کژروی مسئولین باید با حساسیت و مطالبه هیئت های مذهبی که متوجه غلظت سیاست در حرکت امام حسین(ع) هستند مواجه شود و ان شاء الله با سیاسی تر شدن هیئت های مذهبی و فهم کاملا سیاسی بودن اشک بر امام حسین(ع) توسط محبان اهل بیت، می توان به آینده، بسیار امیدوار بود.