خیمه خشکسالی در خراسان جنوبی

خبرگزاری شبستان_خراسان جنوبی: وقوع خشکسالی در استان کویری خراسان جنوبی از سال 78 شروع و همچنان اثرات این پدیده شوم، بر چشمه سارها، قنات ها و درختان سایه افکنده است.

خست آسمان و تب تند خشکسالی طی دو دهه اخیر؛ قصه تکراری این روزهای خراسان جنوبی است که سبب شده 85 درصد مساحت این استان درگیر این پدیده شوم باشد. طبق گفته کارشناسان، کاهش بارندگی‌ در سال زراعی جاری در ۵۰ سال اخیر بی‌سابقه بوده است.

حکایت تراژدی خشکسالی بر خطه کویری خراسان جنوبی آنچنان فاجعه‌ای به بار آورده که علاوه بر خشک شدن سفره‌های زیرزمینی، جان دامداران را بر لب رسانده، روستاها را خالی از سکنه کرده و صنعت دامپروری و کشاورزی را با مشکلی عمیق مواجه کرده است.

تجربه تلخ 20 سال خشکسالی

این استان 2۰ سال است با خشکسالی و قهر طبیعت آسمان روبه رو است و خشکسالی و کم‌آبی از آشناترین واژه‌هایی است که در این دیار گفته و شنیده شده است، کم‌آبی مهمترین مشکل و پیامد خشکسالی در این استان مرزی و کویری است به طوری که در حال حاضر به طور میانگین به ۴۰۰ روستای خراسان جنوبی با جمعیت ۶۵ هزار نفر با تانکر آبرسانی می‌شود و با توجه به تداوم گرمای هوا این تعداد به ۴۵۰ روستا در تابستان افزایش خواهد یافت.

کاهش 62 درصدی بارندگی در خراسان جنوبی

براساس آمارهای اداره کل هواشناسی خراسان جنوبی میانگین بارندگی‌های این استان در سال آبی 99 تا 1400، 61 میلیمتر بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 62 درصد کاهش و نسبت به دوره بلندمدت 46 درصد کاهش داشته است.

«علیرضا خندان رو»، مدیرکل هواشناسی خراسان جنوبی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان اظهار کرد: هم اکنون 85 درصد مساحت استان درگیر خشکسالی است که از این مقدار 15 درصد در وضعیت نرمال، 25 درصد خشکسالی خفیف، 38 درصد خشکسالی متوسط، 9 درصد خشکسالی شدید و 12 درصد خشکسالی بسیار شدید است.

وی با بیان اینکه بیشترین بارندگی ها طی سال زارعی گذشته (تا پایان شهریور امسال) در شهرستان فردوس و کمترین بارندگی در شهرستان نهبندان بوده است، گفت: ما دچار بحران خشکسالی در استان هستیم و طی دو دهه تجربه خشکسالی در استان می توان گفت تنها دو سال (98 و 99) بارندگی ها، در حد نرمال بوده است اما این دو سال نتوانسته، کمبود بارش های سال های گذشته را جبران کند.

خندان رو تصریح کرد: از نظر مساحت شهرستان های زیرکوه و بشرویه به ترتیب با 97 و 95 درصد و از نظر شدت، شهرستان های طبس و سربیشه بیشترین خشکسالی را در استان را تجربه می کنند.

پیش بینی از دست دادن 20 درصد حیات وحش خراسان جنوبی

«حسن اکبری»، مدیرکل محیط زیست خراسان جنوبی هم در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان در بیرجند، اظهار کرد: خشکسالی اگرچه پدیده طبیعی در خراسان جنوبی است اما تغییر اقلیم، موجب خشکسالی های طولانی مدت شده و شدت این پدیده سبب شده تا پوشش گیاهی ما به شدت آسیب ببیند، هم اکنون بسیاری از جنگل های بادامشک و بادام کوهی و یا گونه های جنگلی همانند بنه شادابی خود را از دست داده اند و دچار خشکیدگی شده اند.

وی تصریح کرد: خشکیده بیش از حد گونه های جنگلی سبب کاهش شدید تولید و رویش گیاهی شده است و موجب شده حیات وحش سن بالا و پیر و یا بره های کم سن و سال که هنوز نتوانسته اند خود را با شرایط جدید وفق دهند از بین بروند، شدت خشکسالی در تمام استان خراسان جنوبی محسوس است اما در بخش هایی مانند شهرستان طبس بیشتر خود را نشان داده است.

اکبری با بیان اینکه برآورد ما این است که در همچین سال خشکی، 20 درصد جمعیت حیات وحش را از دست بدهیم، ادامه داد: طبق برآوردها در نای بندان طبس 100 راس قوچ و کل بز را به دلیل خشکسالی از دست داده ایم. در شاسکوه، درمیان و سربیشه چون مزارع کشاورزی زیاد است، خشکسالی سبب شده وحوش به سمت مزارع کشاورزی روی بیاورند و خسارت هایی را به کشاورزان بزنند.

خراسان جنوبی خطرناک ترین شرایط گردو غبار را در کشور دارد

به گفته این مقام مسئول، فرسایش بادی نسبت به گذشته افزایش محسوسی داشته است و گفت: استانی هستیم که کانون های فرسایش بادی زیادی داریم، بیش از یک سوم خاک استان پتانسیل فرسایش بادی و تولید گرد و غبار را دارد یعنی بیش از پنج میلیون هکتار از عرصه های استان استعداد غبار خیزی دارند.

وی با تأکید بر اینکه هر کاری که در طبیعت انجام می شود همانند فعالیت های توسعه ای و یا غیرتوسعه ای باید با در نظر گرفتن مسائل گرد و غبار باشد، افزود: ایجاد جاده های خاکی در طبیعت برای دسترسی به معادن و دامداری ها، دیم کاری ها، گردشگری و ایجاد سنگ فرش ها و فعالیت های معدنی می توانند کانون گرد و غبار ایجاد کنند.

مدیرکل محیط زیست خراسان جنوبی تصریح کرد: چون بارندگی در خراسان جنوبی کم است و ما در عرض خشک کره زمین قرار گرفته ایم؛ هر تخریب محیط زیست، احیای آن کار سختی است و تبدیل به کانون بحرانی فرسایش بادی می شود.

تعداد روز های ناسالم خراسان جنوبی دو برابر شد

اکبری با بیان اینکه نسبت به سال گذشته تعداد روزهای ناسالم و گردو غباری استان دو برابر شده است، افزود: در شهرستان نهبندان بر اساس آمارها 22 روز ناسالم، در سرایان 26 روز، بیرجند 13 روز ناسالم و در بشرویه، فردوس و طبس هم روزهای ناسالم بالای 20 روز است.

به همه این اوصاف خشکسالی سبب پدیده فرونشست زمین و شکاف‌هایی در دشت های سرایان، فردوس، قاین و زیرکوه هم شده و همچنان ادامه دارد، بنابر اعلام شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی از مجموع ۴۴ دشت و محدوده مطالعاتی، ۹ دشت ممنوعه بحرانی و ۲۲ دشت ممنوعه است و در دهه اخیر تعداد دشت‌های ممنوعه بحرانی استان به دلیل افت مستمر آبخوان‌ها از ۲ به ۹ دشت افزایش یافته است.

همچنین سالانه ۹۰۵ میلیون متر مکعب از منابع آب زیرزمینی استان برداشت می ‌شود که به دلیل اضافه برداشت ۱۰۱ میلیون مترمکعبی، سالانه منابع آب زیرزمینی ۲۶ سانتی متر مربع افت دارد.

خسارت 850 میلیارد تومانی/ خشکسالی تولیدات عشایر را 50 درصد کاهش داد

«مهدی عصمتی پور»، مدیرکل امور عشایر خراسان جنوبی هم در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان اظهار کرد: در سال آبی جاری نسبت به سال گذشته ۶۲ درصد و نسبت به بلندمدت ۴۶ درصد کاهش بارندگی‌ها در خراسان جنوبی اتفاق افتاده است که با توجه به کاهش شدید نزولات آسمانی، از مجموع هشت میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار مراتع خراسان جنوبی به سه میلیون و 400 هزار هکتار از مراتع استان که در اختیار عشایر است، خسارات 80 درصدی وارد شده است و مابقی مراتع، به دلیل گرد و خاک و همچنین نشست ماسه ها بر روی علوفه مرتع، کیفیت خود را از دست داده است.

وی در ادامه با اشاره به خسارت ۸۵۰ میلیارد تومانی خشکسالی به جامعه عشایری گفت: در سال‌های گذشته ۷۵ تا ۸۰ درصد علوفه دام عشایر از مراتع تامین می شد، اما در سال جاری به دلیل فقر شدید مراتع و عدم رویش علوفه، دام عشایر ۱۰۰ درصد به صورت دستی تغذیه می‌شوند که این موضوع هزینه‌های سنگینی بر روی دست عشایر گذاشته است.

عصمتی پور با بیان اینکه عشایر استان حتی در چنین شرایط سختی درحال تولید، کار و تلاش هستند، افزود: متاسفانه از ابتدای سال تاکنون به دلیل شرایط سخت اقلیمی و خشکسالی بی سابقه میزان تولیدات عشایر در زمینه گوشت قرمز، شیر و فرآورده های لبنی، تولید کرک، مو و پشم، گیاهان دارویی، تولیدات زراعی و باغی حدود 50 درصد کاهش داشته است.

افزایش دو برابری آبرسانی به عشایر به دنبال تشدید خشکسالی

وی اضافه کرد: آبرسانی سیار به جامعه عشایری خراسان جنوبی امسال به دلیل خشکسالی و گرمای هوا، افزایش دو برابری داشته است.

مدیرکل امور عشایر استان افزود: سال گذشته آبرسانی سیار به حدود چهار هزار و 500 خانوار عشایری انجام می‌شد که به دلیل خشک شدن قنوات، چاه‌های مالداری و چشمه‌ها در محلات عشایری، این تعداد در سال جاری به حدود هفت هزار و 600 خانوار افزایش یافته است.

خسارت 2470 میلیاردی خشکسالی به بخش کشاورزی خراسان جنوبی

همچنین بنابر اعلام سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی خشکسالی در مرحله نخست دو هزار و ۴۷۰ میلیارد تومان به بخش کشاورزی خراسان جنوبی خسارت وارد کرده و با ادامه این روند، خسارت‌ها در حال افزایش است.

تشدید خشکسالی و اثرات آن از جمله تنش‌های آبی و کمبود نهاده‌های دامی به دغدغه‌ اصلی مسئولان استان تبدیل شده تا جایی که استاندار خراسان جنوبی در آیین افتتاح سالن همایش و فرهنگسرای شهر بیرجند که با حضور ویدئوکنفرانسی معاون اول رییس جمهوری برگزار شد، گفت: بزرگترین بحران کم‌آبی و خشکسالی را در سال جاری در خراسان جنوبی داریم که در ۵۰ سال گذشته بی‌سابقه است.

در پایان گفت اگرچه انتقال آب از خلیج فارس به استان یکی از گزینه هایی جدی مقابله با بحران کم آبی و یا خشکسالی در استان در حال پیگیری است اما بنا بر گفته کارشناسان احداث بندهای خاکی، طرح های آبخیزداری، مرمت قنوات و یا باروری ابرها می تواند ترمیمی بر زخم دو دهه خشکسالی در استان باشد، امید است این استان در تخصیص اعتبارات خشکسالی از دیگر مناطق عقب نماند.