خبرگزاری شبستان- مشهد- مرضیه وحدت؛ قرآن می فرماید:" انک علی خلق عظیم" ای پیامبر تو دارای اخلاق بسیار برگ و والایی هستی. علمای تاریخ اسلام بر اساس شواهد تاریخی در آیات و روایات گفته اند: غیر از عوامل معنوی، اخلاقی و اعجاز قرآن سه عامل اخلاق پیامبر اکرم (ص)، مجاهدت های حضرت علی (ع) و مال و سرمایه حضرت خدیجه (س) در پیشرفت اسلام نقش کلیدی داشته است. به مناسبت سالروز میلاد نبی مکرم اسلام حضرت محمد مصطفی (ص) حجت الاسلام «مهدی شریعتی تبار» مدیر گروه فقه و اصول بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی در خصوص سیره و اخلاق کریمانه پیامبر (ص) با ما گفتگو کرده است که در ادامه می خوانید:
نقش اخلاق و رفتار پیامبر اکرم (ص) در ترویج دین اسلام چگونه بوده است؟
از آیات قرآن، احادیث، شواهد تاریخی و اظهار نظر مورخان یکی از عوامل موثر در ترویج و گسترش اسلام اخلاق کریمانه، مهربانانه همراه با رافت و رحمت پیامبر اکرم (ص) بوده است. قرآن کریم در آیه ای اخلاق پیامبر را با عظمت توصیف کرده است و می فرماید:" انک علی خلق عظیم" ای پیامبر تو دارای اخلاق بسیار برگ و والایی هستی. و در آیات متعدد دیگری خلق عظیم را در قالب رافت، رحمت، کرامت، تلاش زیاد برای هدایت مردم و سایر اوصاف بیان شده در قرآن کریم معرفی می نماید.
علمای تاریخ اسلام بر اساس شواهد تاریخی در آیات و روایات گفته اند: غیر از عوامل معنوی، اخلاقی و اعجاز قرآن سه عامل در پیشرفت اسلام نقش کلیدی داشته است از جمله اخلاق پیامبر اکرم (ص)، مجاهدت های حضرت علی (ع) و سومی مال و سرمایه حضرت خدیجه (س).
در واقع می توان گفت از عوامل موثر در ترویج دین اسلام در کنار قرآن کریم به عنوان معجزه، اخلاق، عفو گذشت و رحمت پیامبر اکرم (ص)، حفظ اصول و موازین اسلامی و صلابت و قاطعیت پیامبر اکرم (ص) در پیشرفت اسلام تاثیر گذار بوده است.
قرآن کریم می فرماید: "پیامبر اگر شما با خشونت، تندی و سنگدلی بر خورد می کردی این جمعیت از اطراف تو پراکنده می شدند و آنچه که این مردم را گرد تو آورده است خلق عظیم تو می باشد". در تاریخ اسلام و برخی از آیات و روایات آمده است که افراد معاند زیادی از نحوه برخورد پیامبر (ص) که همراه با کرامت، مهربانی و .... بوده است رام می شدند و یا فتنه هایی که با نرمش پیامبر اکرم (ص) خاموش می شد.
بدون تردید در کنار عواملی چون اعجاز قرآن، هماهنگی تعالیم پیامبر با عقل و فطرت بشر و مجاهدت یاران پیامبر از جمله حضرت علی (ع) و حضرت خدیجه (س) یک عامل بسیار ویژه در ترویج اسلام و جذب مردم به اسلام، اخلاق کریمانه رسول خدا بود.
خدا در قرآن پیامبر (ص) را به عنوان پیامبر رحمت معرفی می نماید در این خصوص توضیح بفرمایید؟
قرآن می فرماید: "و ما ارسلناک رحمه للعالمین"، در واقع این آیه بیان می کند که فلسفه وجود پیامبر (ص) فقط و فقط رحمت است این آیه در آن یک نفی و یک استثنا قرار گرفته است و بدان معنا است که پیامبر (ص) منحصرا به عنوان رحمت در جهان فرستاده شده است. این رحمت در تعلیمات اسلامی و قرآنی نیز وجود دارد که آموزه ها، احکام و دین پیامبر (ص) به عنوان احکام اسلامی قرآنی، جلوه هایی از رحمت الهی است و در واقع همه مجموعه احکام دین تجلی رحمت خدا و باب رحمت خدا بر انسان ها است.
اگر بخواهیم رحمت را معنا کنیم یعنی یک موجودی یک نیازی را در موجود دیگر احساس کند و برای رفع نیاز او یک احسان و بخششی داشته باشد. در مورد رحمت خدا به بندگان در قرآن در قالب بسم الله الرحمن الرحیم بیان شده است و در جاهای دیگر می فرماید:" خداوند نیاز مخلوقات خود را برطرف می کند، و این نیاز، بعثت، رسالت و قرآن پیامبر (ص) به عنوان جلوه رحمت خدا در زمینه های مادی و معنوی بشر است. بنابراین پیامبر (ص) دینشان قرآن و اسلام رحمت است.
در واقع قرآن، دین، اخلاق و سیره اجتماعی پیامبر اکرم (ص) و وجود خود پیامبر (ص) منشا رحمت الهی برای همه جهانیان یعنی بشریت و سایر عوالم می باشد. اما یک عده به دلیل جهالت و لجالت از این رحمت تشریعی پیامبر استفاده نمی کنند اما همه سر سفره رحمت تکوینی پیامبر هستند.
در روایات داریم که پیامبر(ص) از جبرئیل سوال کردند:" آیا از این رحمتی که خدا در مورد من می فرماید چیزی به شما هم رسیده است"؟ جبرئیل گفت:" بله من نسبت به عاقبت امرم نگران بودم تا وقتی که خدا آیات سوره تکویر را بر شما نازل کرد و در آن آیات فرمود: این قرآن توسط فرشته کریمی آورده شده است که او دارای قوت، قدرت و دارای مکانت در عرش است و من با نزول این آیات نگرانی عاقبتم برطرف شد لذا دین، قرآن و بعثت شما ای پیامبر (ص) برای من مرحمت بود" لذا رحمت پیامبر (ص) فراگیر است و همه جوامع بشری و هم سایر عوامل از این رحمت پیامبر (ص) متنعم هستند.
اگر بخواهیم بین جامعه خودمان و اخلاق پیامبر اسلام مقایسه ای کنیم جامعه ما چه چیزهایی کم دارد؟
جامعه اسلامی ما، جامعه انقلابی و ولایی است و انتظار است که ما به این آیه قرآن «لقد کان فی رسول الله اسوه حسنه» عمل کنیم یعنی پیامبر (ص) را اسوه حسنه و الگوی شایسته خود قرار دادیم. فاصله جامعه ما با این اسوه که پیامبر اکرم (ص) و الگوی ما است بسیار زیاد است ما در تمام موضوعات و زمینه ها کمبودهایی داریم که باید تلاش کنیم و از پیامبر (ص) بخواهیم که سیره حضرت را بشناسیم و به آن عمل کنیم.
حضرت علی (ع) در نامه 45 نهج البلاغه می فرمایند: "شما نمی توانید مانند ما زندگی کنید ولی به عنوان مسلمانان، پیروان اسلام و مکتب ولایت باید راه و مکتب ما را با رفتار و عملکرد درست خودتان تقویت کنید". پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) از ما انتظار دارند که ما به وظایف و اخلاق اسلامی بیشتر آشنا شویم و عمل کنیم.
به عنوان مسلمان برای اسلام، پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) زینت باشیم و در همین عناصر کلیدی که در آیات قرآن آمده ملایمت، نرمی، رحمت، عفو و گذشت، تعاون و همکاری در کارهای خیر داشته باشیم اگر چه در همه این زمینه ها افرادی عمل کننده هستند اما در طراز اسلام و مورد نظر پیامبر (ص) نیست و فاصله دارد. عفو، گذشت، نرمی و ملایمت باید در جامعه مسلمانان بیشتر باشد.
پیامبر (ص) فرمودند:" چند کار را تا زمانی که زنده هستم ترک نمی کنم از جمله سلام کردن، عفو و گذشت و مشورت"، ما در همه زمینه ها کمبودهای زیادی داریم و اگر بخواهیم با اخلاق پیامبر (ص) مقایسه کنیم فاصله زیاد است و در این زمینه باید تلاش زیادی کرد.
از نگاه پیامبر (ص)، وحدت امت اسلامی به چه معنا است ؟
بدون تردید پیامبر (ص) و قرآن کریم بر وحدت، همدلی، نزدیک شدن و تقریب بین مسلمین تاکید داشتند و یک مقوله بسیار مهم و ارزشمند برای حضرت بوده است. به تعبیر قران: "به نعمت وجود پیامبر (ص) جامعه اسلامی برادر یکدیگر شدند" و حضرت علی (ع) فرمود: "خدا به وسیله پیامبر اکرم (ص) آتش هایی را خاموش کرد، الفت ها، برادری و اخوت اسلامی را برقرار کرد و یکی از عوامل پیروزی و موفقیت پیامبر (ص) همدلی، وحدت، یگانگی و اتحاد بین مسلمین بود که در واقع پیغمبر بین دلهای مومنین محبت و الفت برقرار کرد.
معنای وحدتی که پیامبر (ص) توصیه می کنند یعنی همه اصول مشترک اسلامی شامل اصل توحید، نبوت پیامبر و محبت به اهل بیت پیامبر است. لذا ما مسلمانان باید اعتقادات مشترک و رفتارهای اصول رفتاری مشترک را اخذ کنند و اگر در بعضی از فروع اختلاف نظر دارند بزرگ نکنند و با بحث و گفتگوی آرام، ملایم، منطقی و منصفانه موارد اختلاف نظر و اختلاف را برطرف کنند. در واقع وحدت یعنی اخذ مسائل مشترک و یعنی "واعتصمو بحبل لله جمیعا و لا تفرقو" همه ما به ریسمان محکم الهی که توحید، قرآن، نبوت پیامبر و محبت نسبت به اهل بیت پیامبر است، چنگ بزنیم.
حدیث ثقلین پیامبر (ص) نیز رمز وحدت است و اگر مسلمانان می خواهند نجات پیدا کنند و دچار ضلالت نشوند به قرآن، عترت و اهل بیت تمسک بجویند و این یک نقطه کلیدی و محوری در تحقق وحدت است. تمسک به قرآن یعنی به آموزه های قرآن عمل کردن و تمسک به اهل بیت (ع) یعنی محبت نسبت به اهل بیت (ع) ولو در حداقل خود. خدا می فرماید: محبت به اهل بیت (ع) به سود خود شما و مایه وحدت شما است. لذا اگر ما به آموزه ها و سیره عملی اهل بیت اقتدا کنیم عامل وحدت و اتحاد می شود مسلمانان باید نکات ریز و اختلافات جزئی را با گفتگوی منصفانه حل کنند در غیر این صورت نباید موجب اختلاف و تفرقه شود.
در قرآن آمده است که پیامبر (ص) بابت مهجوریت قرآن بین امت اسلامی شکایت می کنند. در این خصوص توضیح بفرمایید؟
قرآن کریم می فرماید:" پیامبر به خدا عرضه می دارد که خدایا قوم من قرآن را مهجور قرار دادند و از قرآن فاصله گرفتند" و در روایات آمده که در قیامت چند چیز از انسان شکایت می کنند از جمله قرآن، اما چه می شود قرآنی که باید شفاعت کند گاهی شکایت می کند و وای به حال کسی که آن چه که باید شفاعت کند شکایتش می کند.
مهجوریت قرآن این است که در جامعه انس با قرآن کم شود، در جامعه ما قرآن تلاوت می شود، قرائت، حفظ، تجوید، تفسیر و .. صورت می گیرد اما مهمتر از همه باید به قرآن عمل شود و در واقع همه اینها مقدمه ای برای عمل به دستورات قرآن است. ما اگر شبهای قدر قرآن به سر می گذاریم یعنی ما می خواهیم زیر سایه قرآن زندگی کنیم. قرآن در همه زمینه های اقتصادی، سیاسی، اخلاقی و رفتاری و ... آموزه هایی بیان کرده است و در زمینه اقتصادی آیات رباخواری، کم فروشی و گرانفروشی دارد اما وقتی در بازار ما رباخواری، کم فروشی و گرانفروشی باشد یعنی عملا ما این آیات را زیر پا گذاشتیم.
برخی از آیات عفاف و حجاب عملا به بازی گرفته می شود و این یعنی مهجوریت قرآن و اگر می خواهم قرآن از مهجوریت خارج شود باید قرآن وارد زندگی ما شود و در اخلاق، رفتار و در اقتصاد و سیاست مبنا قرار گیرد لذا اگر در جامعه ما مشکلاتی وجود دارد به این دلیل است گه قرآن را مهجور قرار دادیم.
نظر شما