حضرت معصومه (س) با هجرت خود فرهنگ اهل بیت (ع) را معرفی کردند

خبرگزاری شبستان- مشهد- مرضیه وحدت؛ «حضرت فاطمه معصومه (س) خواهر تنی امام رضا (ع) و از بانوان گرانقدر و والامقام جهان اسلام بودند و از مقام علمی و معنوی بالایی برخوردار بودند، شخصیت فردی و کمالات این بانوی بزرگوار در میان فرزندان موسی بن جعفر پس از امام رضا (ع) در عالی ترین مرتبه بوده و شهرت ویژه ای داشتند. هر چند که حضرت موسی بن جعفر (ع) فرزندان زیادی داشتند اما بعد از امام رضا (ع) حضرت فاطمه معصومه (س) از شخصیت والایی برخوردار بودند». به مناسبت وفات حضرت فاطمه معصومه (س) این خبرگزاری با حجت الاسلام «جمال ایزدی» معاون فرهنگی اجتماعی اداره کل اوقاف و امور خیریه خراسان رضوی گفتگویی داشته که در ادامه می خوانید:

در خصوص نام و القاب حضرت فاطمه معصومه (س) برای خوانندگان ما توضیح بفرمایید؟

نام حضرت فاطمه معصومه (س) فاطمه است و از القابی که برای ایشان ذکر کرده اند می توان به معصومه، کریمه اهل بیت، محدثه، عابده، عالمه و شفیعه اشاره کرد. مشهور است که حضرت فاطمه معصومه (س) در اول ذی القعده سال 173 هجری قمری در مدینه متولد و در 10 ربیع الثانی سال 210 هجری قمری در سن 28 سالگی در قم وفات یافتند. تفاوت سنی ایشان با امام رضا (ع) 25 سال است یعنی از امام رضا (ع) 25 سال کوچکتر هستند. برای مادرشان نام های زیادی از جمله نجمه و تکتم گفته شده اما بعد از ولادت امام رضا (ع) امام کاظم نام مادر امام رضا(ع) را به طاهره تغییر دادند.

حضرت فاطمه معصومه (س) دارای چه فضائل اخلاقی بودند؟

حضرت فاطمه معصومه (س) خواهر تنی امام رضا (ع) و از بانوان گرانقدر و والامقام جهان اسلام بودند و از مقام علمی و معنوی بالایی برخوردار بودند، شخصیت فردی و کمالات این بانوی بزرگوار در میان فرزندان موسی بن جعفر پس از امام رضا (ع) در عالی ترین مرتبه بوده و شهرت ویژه ای داشتند. هر چند که حضرت موسی بن جعفر (ع) فرزندان زیادی داشتند اما بعد از امام رضا (ع) حضرت فاطمه معصومه (س) از شخصیت والایی برخوردار بودند.

حضرت فاطمه معصومه (س) ابتدا از محضر پرفیض پدر خود امام کاظم (ع) در بعد علمی و معنوی بهره مند شدند و بعد از پدر گرامی خود از محضر مبارک مادرشان که از بانوان جلیل القدر بودند و به پاکیزگی و منزلت مشهور بودند بهره مند شدند و بعد از آن بهره مندی را از محضر برادرشان امام رضا (ع) داشتند و رابطه عاطفی عجیبی بین امام رضا (ع) و خواهرشان حضرت فاطمه معصومه (س) برقرار بود و از معنویات و علوم امام رضا (ع) بهره مند می شدند.

علت بیماری و وفات حضرت فاطمه معصومه (س) چه بود؟

حضرت فاطمه معصومه (س) بسیار صبور و شکیبا بودند، بعد از اینکه مسئله ولایت عهدی امام رضا (ع) پیش می آید و حضرت مجبور به قبول ولایتعهدی می شوند و به مرو می روند، حضرت فاطمه معصومه (س) به همراه برخی از نردیکان خود راهی مرو می شوند که در بین راه در ساوه بیمار می شوند و از ادامه مسیر باز می مانند.

در خصوص علت بیماری حضرت نقل های مختلفی وجوددارد برخی گفتند رنج و سختی های سفر موجب بیماری این بانو شده است و برخی گفتند حمله ماموران خلیفه عباسی به کاروان حضرت و کشته شدن برخی از نزدیکان حضرت فاطمه معصومه (س) منجر به وفات ایشان شد و برخی ها نیز می گویند شنیدن خبر کذب وفات امام رضا(ع) به حضرت فاطمه معصومه (س) موجب بیماری و وفات آن حضرت شد اما آنچه که مسلم است این است که ایشان بیمار شدند.

اما پس از بیماری سراغ قم می گیرند و خواستار انتقال خود به قم می شوند. بعد از وارد شدن به قم مورد استقبال بزرگان قم قرار می گیرند که یکی از آنها فردی به نام «موسی بن خضرج ابن سعد اشعری» است که در منزل این فرد اقامت می کنند و بعد از اقامت در قم پس از 17 روز از دنیا می روند و در همان قم دفن می شوند.

حضرت فاطمه معصومه (س) با توجه به بهره مندی از دو امام معصوم و مادر خود یک شخصیت علمی و معنوی ویژه ای داشتند به گونه ای که سوالات افراد را پاسخ می دادند، در واقع ایشان یک شخصیتی فرهنگی و علمی در زمان خود بودند.

در مورد زیارتنامه ماثوره ای که در مورد حضرت فاطمه معصومه (س) از امام رضا (ع) نقل شده توضیح بفرمایید و در این زیارتنامه بیشتر به چه مباحثی پرداخته شده است؟

یکی از نشانه های عظمت شخصیت حضرت فاطمه معصومه (س) زیارتنامه حضرت است، تنها بانویی که پس از حضرت زهرا (س) زیارتنامه ماثوره دارد (یعنی زیاتنامه ای که از امام معصوم رسیده باشد) این بانو است. از سعد اشعری قمی روایت شده که در محضر امام رضا (ع) بودم خطاب به من فرمودند: سعد قبری از ما نزد شما است و سعد می گوید: مقصود شما قبر فاطمه دختر موسی بن جعفر است؟ امام می فرمایند: بله و توصیه می کنند که هر گاه به زیارت حضرت فاطمه معصومه (س) رفتی با معرفت به زیارت برو چرا که اگر کسی با معرفت به زیارت حضرت فاطمه معصومه (س) برود بهشت بر او واجب می شود.

و در ادامه امام رضا (ع) آداب زیارت حضرت فاطمه معصومه (س) را بیان می کنند: هر موقع به زیارت رفتی بالای سر حضرت برو و روبه قبله بایستد و 34 بار الله اکبر ، 33 بار سبحان الله و 33 بار الحمدلله بگو. بعد از آن حضرت، زیارتنامه حضرت فاطمه معصومه (س) را به او آموش می دهند.

اگر بخواهیم تدبری در مورد زیارتنامه حضرت فاطمه معصومه (س) داشته باشیم، زیارت در دو بخش است بخش اول آن سلام زائر است که بخشی به انبیا، بخشی به اهل بیت (ع) و بخشی به خود حضرت فاطمه معصومه (س) سلام می دهیم.

بخش دوم زیارت، آن دعایی است که زائر می کند حالا این دعا یک دعای جمعی است که با الفاظ جمعی هم برای آخرت و هم برای دنیا دعا می کند و هم یک دعای فردی است که خواسته هایی طلب می کند و هم در خواست تقرب به خدا و رضایت خدا و سرای آخرت و هم در خواست شفاعت و طلب سعادت و عاقبت بخیری از حضرت فاطمه معصومه (س) می کند.

و در پایان نیز یک دعای جمعی نهایی و در خواست اجابت دعا می کنند و درود تهیت بر آل پیامبر میفرستند. البته از امام جواد (ع) نیز در باره فضائل حضرت فاطمه معصومه (س) و زیارت آن حضرت بیاناتی داریم و توصیف حضرت شده است.

علت مهاجرت حضرت فاطمه معصومه (س) به قم چه بود؟

ما باید از سیره آن حضرت هم به لحاظ شخصیتی که دارای چه نوع شخصیتی بودند و هم به لحاط ارتباط حضرت با برادر از جهت برادری و از آن بالاتر ارتباطشان با امام زمان خود الگو بگیریم. حضرت فاطمه معصومه (س) اینکه رنج سفر را تحمل می کنند،  یک دلیل آن دیدار با برادر خود بوده است اما از آن مهمتر ارتباط با امام خود و ولی خدا است.

نقش حضرت فاطمه معصومه (س) در تثبیت امامت امام رضا (ع) و ترویج فرهنگ اهل بیت(ع) چگونه بود؟

حضرت فاطمه معصومه (س) در هجرت از مدینه به مرو برای تثبیت امامت امام رضا (ع) تبلیغاتی را انجام می دهند و یک کاروان تبلیغی بودند و فرهنگ اهل بیت (ع) را تبلیغ و ترویج می کنند و این یک پیام برای ما به ویژه خانم ها دارد که همه انسان ها نقش موثری به لحاظ اجتماعی در ترویج فرهنگ قران و عترت در جامعه می توانند داشته باشند و هر کجا لازم شد در اجتماع حضور و نقش آفرینی کنند.

لذا می توان گفت هجرت ایشان یک سفر معمولی نبوده که فقط به دلیل دیدار برادر باشد بلکه یک هجرت تبلیغی بوده که توانستند فرهنگ اهل بیت (ع) را معرفی کنند.