به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان از البرز، « مهدی آهنگری» از فعالان کانون های فرهنگی هنری مساجد استان البرز در یادداشتی به این خبرگزاری آورده است: هرساله به مناسبت هفته کتاب و کتابخوانی مراسم هایی در کشور برگزار میگردد. امروز فقدان کتابخانه عمومی در طالقان که در همه جای دنیا به‌عنوان یکی از شاخص‌های توسعه‌یافتگی هر جامعه‌ای محسوب می‌شود، جای تأمل ودل نگرانی دارد.
طالقان با قدمت و پیشینه تاریخی و فرهنگی کهن و 86 روستا با عرض تأسف تنها شهرستانی است که در کل کشور فاقد کتابخانه عمومی است و باز هم متأسفانه شهری به قدمت طالقان هنوز زیر سایه محرومیت به سر میبرد.
شهرستان طالقان که مهد بزرگانی چون آیت‌الله طالقانی، جلال آل احمد، تیمسار فلاحی، استاد غلامحسین امیرخانی و بسیاری از بزرگان دیگر بوده، امروز تنها شهرستان ایران است که از داشتن حتی یک کتابخانه عمومی محروم است.
با وجود تأکیدات مستمر مسئولان و مدیران فرهنگی استان البرز و شهرستان طالقان، مبنی بر ضرورت ایجاد کتابخانه در این دیار فرهنگی، اما همچنان جمعیت 27 هزار نفری این منطقه سال‌ها است که در حسرت داشتن فضایی عمومی برای مطالعه و فعالیت‌های فرهنگی - اجتماعی به‌سر می‌برند. حالا با این تفاسیر به بررسی تاسیس اولین کتابخانه عمومی جهان اسلام که توسط یک طالقانی پی ریزی شده است می پردازیم.
صاحب بن عباد طالقانی، از بزرگترین وزرای دانشمند حکومت آل بویه است.
حسب سوابق تاریخی، با تشکیل حکومت های مستقل ایرانی از حکومت مرکزی عباسی (عربی)، حفظ و حراست از میراث قدیمی ایرانی، زبان فارسی و نوروز و ... مورد توجه مجدد قرار میگیرد و به همراه آن و به خصوص در دوره آل بویه، گسترش و پذیرش مذهب تشیع در ایران، فراگیر می گردد.
صاحب بن عباد طالقانی، در حکومت آل بویه، جایگاه ویژه ای دارد که علاوه بر ارتقاء سطح فرهنگی جامعه، در مناطق تحت تسلط دیلمیان، به ترویج مذهب تشیع و توسعه فرهنگ اسلامی و هم چنین، توجه به نمادهای ایرانی نوروز و غیره، پرداخته است.
برخی اعلام کرده اند صاحب بن عباد، اهل طالقونچه اصفهان بوده است و لکن شواهد و دلایل انتساب ایشان به طالقان دیلم (طالقان فعلی استان البرز) بسیار بیشتر و قوی تر می باشد.
صاحب روابط ادبی خوبی با شیخ صدوق ره داشته است و سلسله اقدامات فرهنگی وی، از جمله ایجاد کتابخانه عمومی در جهان اسلام و تألیفات و آثار ادبی صاحب بن عباد موجب رونق فرهنگی حکومت دیلمیان بوده است.
کرم و جوانمردی از بارزترین صفات اخلاقی صاحب بود، از تواضع و فروتنی بهره فراوان داشت و به ویژه سادات و دانشمندان را گرامی می‌داشت.
به هر تقدیر، صاحب بن عباد، از قدیمترین و به خصوص، مشهور ترین دولت مرد طالقانی می باشد که در این یادداشت، بر اساس منابع موجود در اینترنت، به نقل از آثار مکتوب، برخی خصوصیات و اطلاعات تاریخی صاحب بن عباد طالقانی در خصوص ایجاد اولین کتابخانه عمومی جهان اسلام مورد توجه قرار می گیرد.
صاحب بن عباد، جهت ترویج و گسترش تشیع و اعتلای فرهنگی ملی و اسلامی، اولین کتابخانه عمومی جهان اسلام را ایجاد و با وقف آن، امکان استفاده عامه اهل علم از آنرا فراهم ساخت.
گفته شده که بیشتر آثاره زمانه، در كتابخانه صاحب بن عباد وجود داشته است. در آنجا كتاب هاى زیاد گردآورى و فراهم آمده بود كه فقط از طریق دستنویس کردن، تهیه شده بود، كه كارى بس دشوار و مستلزم صرف وقت و هزينه زيادى بود.
در کتاب معجم الادباء جلد 6، و روضات الجنات، جلد 2 و بسيارى از منابع ديگر، شكوه و عظمت اين كتابخانه را ذكر كرده اند، آمار مختلفى براى تعداد كتاب هاى آن چون 206 هزار،140 هزار، 117 هزار، 114 هزار است و 100 هزار گفته اند.
همگى آمار فوق مى تواند صحيح باشد و اين به علت دوره هاى مختلف زندگانى صاحب است كه با گذشت زمان بر تعداد كتاب هاى آن افزوده شده است. منابع فوق، فهرست كتاب هاى کتابخانه صاحب را مشتمل بر 10 جلد دانسته اند كه براى حمل خود كتاب هاى آن به 400 شتر و به گفته اى به حدود 700 شتر نياز بوده است.
ثعالبى مى گويد كه ابوالحسن محمد بن الحسين الفارسى النحوى از صاحب نقل كرده است كه «از طرف ابو العباس تاش نامه اى ازنوح بن منصور پادشاه خراسان، كه به خط خود آن را نگاشته بود، به من رسانيد نوح در آن نامه مرا به خراسان فرا خواند و گفت، اگر به خراسان روم مرا وزارت داده و در اداره كشور بر من اعتماد نموده، گنجينه اموال را در اختيارم نهاده و دست مرا در تمام امور كشور و تصميمات باز مى گذارد.
من در پاسخ او عذرهاى گوناگون آوردم ازجمله گفتم: دستگاه وزارت من بزرگى و عظمت بسيار دارد و تنها براى انتقال كتابخانه ام چهارصد شتر لازم است تا چه رسد به اسباب و ادوات ديگر»
مؤلف تاريخ قمى نويسد: «پيش از صاحب، رسم پادشاهان و وزراء آن بود كه كتب خود را همانند جواهرات و زر و سيم در گنجينه اى نهان مى كردند و دانش طلبان و شيفتگان كتابخانه را از مطالعه و خواندن محروم مى نمودند
و سرانجام آن كتب ارزشمند طعمه خاك گشته، از بين مى رفت امّا صاحب بن عباد دفاتر و كتاب هاى گوناگون مربوط به دانش هاى مختلف و فنون متفاوت را در اختيار مشتاقان قرار داد و وقف آنان نمود تا مورد استفاده قرار دهند و از آنها بهره فراوان بردند»
بعدها همين كتابخانه پايه و اساس كتابخانه عمومى شهر رى شد و نام دارالكتب رى گرفت. كتابخانه صاحب مقارن قرن دهم ميلادى يعنى قرون وسطى تأسيس شد، دورانى كه در اروپا و دنياى غرب عصر تاريك خوانده مى شد و اختناق فكرى در اين جوامع حاكم بود.
كتابخانه صاحب تا حمله سلطان محمود غزنوى سال ها بهترين مرجع محققان و دانش پژوهان ايران بود. از آنجايى كه سلطان محمود غزنوى، مردى متعصب و قشرى بود، به سبب وجودكتاب هاى شيعى، معتزلى و رافضى در اين كتابخانه پس از تصرف، دستور سوزاندن آنها را داد، بقیه كتاب ها (غير مذهبى) تا زمان ابوالحسن على بن زيد بيهقى نيز قابل توجه بوده است،
زيرا بيهقى مى نويسد: کتابخانه صاحب را ديدم و مى توانم صعوبت حمل و نقل آن را از رى به بخارا و صحت نظر صاحب بن عباد را گواهى بدهم اين كتابخانه چنان عظيم بود كه فهرست آن شامل 10 مجلد كتاب مى شد».
نظر شما