پاسخ درست به سوالات و شبهات نسل جدید نقش مهمی در فرهنگ سازی نماز دارد

به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، آیه 45 سوره عنکبوت به فلسفه بزرگ نماز پرداخته مى گوید: (نماز انسان را از زشتیها و منکرات بازمى دارد» (ان الصلوة تنهى عن الفحشاء والمنکر».طبیعت نماز از آنجا که انسان را به یاد نیرومندترین عامل بازدارنده یعنى اعتقاد به مبداء و معاد مى اندازد داراى اثر باز دارندگى از فحشاء و منکر است.انسانى که به نماز مى ایستد، تکبیر مى گوید، خدا را از همه چیز برتر و بالاتر مى شمرد، به یاد نعمتهاى او مى افتد، حمد و سپاس او مى گوید، او را به رحمانیت و رحیمیت مى ستاید، به یاد روز جزاى او مى افتد، اعتراف به بندگى او مى کند، از او یارى مى جوید صراط مستقیم از او مى طلبد، و از راه کسانى که غضب بر آنها شده و گمراهان به خدا پناه مى برد بدون شک در قلب و روح چنین انسانى جنبشى به سوى حق و حرکتى به سوى پاکى و جهشى به سوى تقوا پیدا مى شود.لذا در این خصوص با حجت الاسلام والمسلمین «محمد جواد چراغی»، رییس ستاد اقامه نماز استان لرستان گفت و گویی انجام دادیم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.

به نظر می رسد نسل جوان تا حدودی به نماز آن طور که در گذشته توجه میشد امروز ندارند، به نظر شما چرا چنین اتفاقی رخ داده است؟  

وقتی یک پدیده یا اتفاقی در جامعه رخ می دهد، تنها یک عامل در پدید آمدن آن تاثیرگذار نیست بلکه چندین عامل دخیل بوده است. اگر بگوییم در حوزه نماز کار نشده، اشتباه است،کار شده اما کاری که بلندمدت باشد و انتظارات ما را برآورده کند، صورت نگرفته است. ستاد اقامه نماز متولی این امر است و به تنهایی نمی تواند کاری از پیش ببرد. برای نمازخوان، کردن جامعه نیازمند یک فرآیند هستیم تا از طریق آن و اتخاذ تصمیمات و تدابیر لازم توسط تمام دستگاه های مربوطه این امر مهم محقق شود.

منظور شما از این فرایند ها چیست؟

منظور از فرآیندها خانواده، مدرسه و جامعه است. هر کدام از این نهادهای مهم وظایفی دارند که در صورت عمل به آنها قطعا آن انتظاری که ستاد اقامه نماز و حتی خداوند سبحان از یک جامعه برای اقامه نماز دارد، محقق خواهد شد در غیر این صورت این هدف یا محقق نمی شود یا اگر هم شود، ضعیف و در سطح پایینی برآورده می شود، همانند امروز که نتیجه کم کاری این سه نهاد مهم (خانواده، مدرسه و جامعه) موجب کاهش توجه نسل جدید به نماز شده است.

والدین چه نقشی در تربیت دینی فرزندان خود دارند؟

با توجه به اینکه پدر و مادر نقش الگویی مهم و اساسی در خانواده ایفا می کنند لذا نیاز است که ابتدا خود، عامل باشند و با رفتارها و عملکردهای خوب و مثبت خودشان در تربیت صحیح فرزندان تاثیر بسزایی داشته باشند، چون اگر والدین خود اهل اقامه نماز نباشند، قطعا خواندن نماز برای فرزندان هم اهمیتی ندارد. وقتی فرزندان ببینند در هنگام اذان پدر یا مادر خود در حال انجام کار مهمی هستند ولی با شنیدن صدای اذان آن را رها می کنند و برای اقامه نماز می روند برای بچه ها هم این گونه القا می شود که حتما یک اتفاق مهمی در حال رخ دادن است که من از آن غافل ام لذا این کار باعث نهادینه شدن فرهنگ نماز در خانواده ها می شود؛ بنابراین اگر والدین به نقش الگویی خود و تربیت دینی فرزندان توجه داشته باشند و آن راهکارهای سازنده ای که توسط اساتید، سخنرانان و کارشناسان ارایه شده مطالعه و عملی شود در آن صورت می توانیم، بگوییم به آن هدفی که در حوزه نماز به دنبالش هستیم تا حدودی نزدیک شدیم.

عرض کردم مدرسه نیز در تربیت دینی فرزندان نقش مهمی ایفا می کند. در هفت سال دوم که بچه ها وارد مدرسه می شوند، نقش مدارس بیشتر نمایان می شود. ناگفته نماند که باز هم در اینجا مدارس به تنهایی نمی توانند کاری بکنند بلکه باید مراکزی را که با مدرسه در ارتباط هستند، کمک کنند. ابتدا باید کادر آموزش (معلمان و مدیران) آگاه به اهمیت نماز باشند و بدانند مدرسه و جامعه ای که نمازخوان است، چقدر در موفقیت افکار افراد ، تحصیلات، آموزش ها و سایر موارد در جامعه تاثیرگذار هستند و این امر را به دانش آموزان انتقال دهند. اگر مدیر مدرسه به اقامه نماز اهمیت ندهید قطعا نمازخانه آن مدرسه هم بی فروغ خواهد بود و دانش آموزان هم علاقه ای به نماز نشان نخواهند داد لذا کادر آموزشی مدارس هم باید تحت آموزش قرار بگیرند و مدیر مدرسه هم با مراکز تخصصی در ارتباط باشند، همان طوری که در حال حاضر اداره کل آموزش و پرورش بخشی به نام آسیب های اجتماعی دارد که مسایل مربوط به اعتیاد، انحرافات اخلاقی و سایر آسیب های اجتماعی دانش آموزان را بررسی و برطرف می کنند.

بر همین اساس آموزش و پرورش باید با مراکز تخصصی مربوط به مسایل دینی در ارتباط باشد تا بتواند به سوالات و شبهاتی که در این خصوص برای نوجوانان و جوانان پیش می آید، پاسخ دهد، چون یکی از دلایل کاهش توجه جوانان و نوجوانان به نماز سوالات پر تکرار و شبهاتی است که ذهن آنها را درگیر کرده است و باید پاسخ داده شود، چون بارها دیده شده وقتی پاسخ خوب و مناسب به سوالات و شبهات آنها داده می شود، می پذیرند و تمایل به نماز نیز در آنها بیشتر می شود، ضمن اینکه امام جماعت مدارس هم نقش مهم و بسزایی در این زمینه دارد و باید یک فرد متخصص و توانمند برای این امر در مدارس انتخاب شود؛ پس خانواده، مدرسه و جامعه سه عامل مهم در نهادینه سازی فرهنگ نماز در جامعه هستند. وقتی می گوییم جامعه، مسئولان را هم شامل می شود، آنها هم وظایفی دارند،به عنوان مثال نقش شهرداری ها در بحث مبلمان شهری، دیوارنویسی ها و فضاسازی شهری بسیار مهم و اساسی است. ادارات باید مجهز به نمازخانه های مدرن و با امکانات خوب شوند.

گاهی مواقع سوالات مخاطبان سوالات واقعی نیست بلکه به دلیل سنگینی یک عمل است؛ به عنوان مثال چون بلند شدن برای نماز صبح سخت است، می گوید برای چی باید نماز بخوانیم اصلا فلسفه نماز چیست لذا چون عمل سخت است با سوال آن را توجیه می کند تا یک راه فراری برای خود پیدا کند. به قدری نماز در نزد پروردگار اهمیت دارد که حدود 800 الی 900 آیه از آیات قرآن کریم در خصوص نماز است و حدود 88 آیه مستقیم به صراحت و حدود 500 الی 600 آیه به طور غیر مستقیم به اهمیت نماز اشاره کرده است.

بارها دانشجویان عنوان می کنند، این نماز برای ما مسلمانان است، ادیان و مذاهب دیگر نماز ندارند در حالی که این گونه نیست، نماز فقط اختصاص به اسلام ندارد بلکه در همه ادیان، مذاهب الهی و حتی فرقه ها هم که دارای کتاب الهی از سوی خداوند نیستند، نماز می خوانند؛ بنابراین این وظیفه همه مردم و دستگاه های فرهنگی است که تلاش کنند تا این فریضه الهی را در جامعه نهادینه کنند. متاسفانه خانواده ها و حتی دستگاه های مربوطه هم توجه زیادی به نماز در جامعه ندارند به عنوان مثال چقدر در فیلم ها و سریال های صدا و سیما به امر نماز پرداخته شده است؟ رسانه ملی در سریال های خود حتی به اتاق خصوصی افراد هم ورود می کند اما به اهمیت نماز توجه ای نمی کند و فقط رکعت آخر نماز را که به پایان می رسد به تصویر می کشد لذا نیاز است همه دستگاه های فرهنگی پای کار بیایند.

چرا ما هنوز نتوانسته ایم اهمیت نماز را برای نسل نو تبیین کنیم؟

بله درست است ما هنوز نتوانستیم آن طور که شایسته و بایسته جامعه است، فریضه نماز را در جامعه نهادینه کنیم، همه ما در این نقیصه مقصر هستیم. در همین فرامین و مناسک مهم دینی (نماز) به چند نمونه از امورات دینی ما بسیار تاکید شده است، یکی ولایت ائمه است که حتی تاکید شده، نماز بی ولایت مورد قبول نیست، دیگری خود نماز است، یعنی بعد از «ولایت» نماز هم جایگاه ویژه ای دارد به گونه ای که حضرت ابراهیم در قرآن کریم از خداوند طلب می کند که خدایا من و ذریه من را جزو اقامه کنندگان نماز قرار بده؛ پس این امر بیانگر اهمیت فریضه نماز است. شاخصه های نماز هم اهمیت زیادی دارد، اولین سوالی که در قیامت از ما می پرسند در خصوص نماز است که اگر نماز پذیرفته شود، سایر اعمال هم پذیرفته می شود در غیر این صورت هیچ کدام از اعمال ما مورد قبول خداوند واقع نمی شود.

نماز نقش بسیار مهمی در آرامش روحی و روانی افراد دارد. طبق تحقیقات و بررسی هایی که بر روی افسردگی افراد صورت گرفته است، مشخص شد که این افراد از خلأ خداباوری و معنویت رنج می برند. «جان کندی»، رییس جمهور اسبق آمریکا می گوید: آمریکا به زودی به دو دلیل فرو خواهد پاشید، یکی اینکه جوامع آمریکا غرق در شهوات شدند، دیگر اینکه به عبادت و بندگی خداوند نمی پردازند. هرچند ما ادیان یک سری اختلافات داریم اما مشترکاتی هم با هم داریم. جان کندی دقیقا به آیه قرآن اشاره می کند، ولی خود نمی داند. 1400 سال پیش پیامبر گرامی اسلام (ص) در سوره مریم، آیه 59 می فرماید:« فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضاعُوا الصَّلاةَ وَ اتَّبَعُوا الشَّهَواتِ فَسَوْفَ يَلْقَوْنَ غَيًّا» ( آنگاه پس از آنان، جانشينان بد و ناشايسته‌اى آمدند كه نماز را ضايع كردند و هوسها را پيروى كردند. پس به زودى (كيفر) گمراهى خود را خواهند ديد.) لذا ما باید بحث اهمیت نماز را مورد توجه قرار دهیم.