خبرگزاری شبستان- مشهد- مرضیه وحدت؛ برخی از بانوان بزرگ اسلام نقش موثری در پیش برد اهداف دین وحفظ آن داشته اند؛ اگرچه نقش آنها چندان بازگویی نشده است؛ نقش مادرانه و همسرانه این بانوان بزرگ که در کنار امامت به نقش آفرینی پرداخته اند بسیار برجسته بوده است که باید با گفتمان سازی برای الگو دهی، ایجاد انگیزه و تربیت نسل در میان بانوان این نقش ها با ادبیات و هنر امروزی باز تبیین شود. از جمله این بانوان ام البنین مادر فرزندان رشید و همسر امیر مومنان (ع) است، ام البنین هم همسر شهید است وهم مادر چندین جوان رشید وشهید ودلاور که مدافع حرم امام حسین (ع) بوده اند. به مناسبت سالروز وفات این بانوی بزرگ خبرگزاری شبستان گفتگویی با حجت الاسلام امیر علی حسنلو مدیر گروه تاریخ وسیره مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه های علمیه داشته که در ادامه تقدیم می شود.
ابتدا حضرت ام البنین را برای خوانندگان معرفی بفرمایید.
آنچه در باره اين بانو، هست ، نامش فاطمه است که بعد ها به «ام البنين» شهرت يافت. دختر حزام بن خالد بن ربيعه بن عامر بن کلاب بن ربيعه بن عامر بن صعصعه، نام مادرش ثمامه دختر سهيل بن عامر بن مالک بن جعفر بن کلاب است؛ لبید یکی از عموهای ام البنین است که اشعاری در توحید قبل از اسلام سروده بود وپیامبر (ص) شعر او را می خواند ؛ عمويش «لبيد» از شاعران بزرگ و قديمي که صد و چهل سال و بلکه بيشتر عمر نموده است. او دوران ظهور اسلام را درک و مسلمان شده و جزء مهاجرين است که در خلافت عمر به کوفه آمد تا اينکه در دوران معاويه وفات کرد. او از شعراء دوران جاهليت و صاحب معلقات و قصايدي است. ام البنين از قبيله کلابيه و آباء و اجدادش از پهلوانان عرب به شمار مي روند که در جنگ هاي اعراب با ايران ذکر آن ها در اذهان مانده است.
نحوه ازدواج حضرت علی (ع) با ام البنین چه چیزی را بیان می دارد؟
در سیره اهل بیت ضوابط و اصولی هست که می تواند برای جوانان الگو باشد و به طور عموم برای اصلاح سبک زندگی کار آمدی داشته باشد ؛ لذا امیر مومنان (ع) در انتخاب همسر یک اصلی دارد که بسیار درس آموز است ؛ وقتی علی (ع) از برادرش سراغ همسری با تبار و نجابت و اصالت و شجاعت در عرب را می گیرد هم به تخصص عقیل بها می دهد ، هم این درس را به جوانان که در انتخاب همسر روی معیارها دقت کنند؛ شجاعت صفت خوبی است لذا انسان در ازدواج باید سراغ خانوده ای برود که به نیکی ها معروف باشند این شناختها خوب ولازم است ؛ بهتراست در مشاوره های ازدواج این مسائل گفته شود تا شکل گیری خانواده ها بر بنیان های معرفتی گذاشته شود نه بنیانهای سستی چون ثروت و دارایی و زیبایی های فریبنده تا زندگی شان به مشکلات بر نخورد و به طلاق و فروپاشی خانواده نکشد. این درسهای تاریخی و سیره اهل بیت(ع) برای ما بسیار آموزنده است و اگر جامعه ما امروز با مشکل مواجه هست مشکل فروپاشی خانواده ها یک علت اساسی دارد و آن عدم توجه به سیره اهل بیت. در این مسائل از جمله انتخاب همسر و نوع رفتار در خانواده و مراسمات ازدواج و عروسی و پرداختن زیاده از حد به تشریفات است.
کدام ویژگی ام البنین برای بانوان ما می تواند الگو باشد؟
در قیام سید الشهداء(ع) زنان نقش برجسته ی پیشینی و پسینی داشته اند. از جمله زنان پشتیبان قیام، زنانی چون زینب کبری (س) ام کلثوم که همان زینب صغری است ،رباب همسر سیدالشهدا و ام البنین که همان فاطمه دوم و همسر امیر مومنان علیه السلام است ؛ برخی دیگر از همسران امام حسین علیه السلام و زن زهیر و مادر وهب و... بودند. الگوی این زنان قهرمان، زینب کبرا بود که از آغاز قیام تا پایداری اندیشه ی قیام حضور داشت،تا عصر کنونی نیز نقشهای اینان کم رنگ نخواهد بود و اگر نقش بانوان به خوبی تحلیل شود، مجموعه زیبایی ارائه خواهد شد. این بانوان الگو زیبا برای مادران وهمسران شهدا هستند ؛ ام البنین هم مادر شهیدان است هم همسر شهید امیر مومنان (ع) شهید بزرگ اسلام است.
نقش آفرینی حضرت ام البنین (س) در راستای حفظ دین بعنوان یک زن مسلمان وپیرو مکتب اهل بیت (ع) به چه صورت بوده است؟
ام البنین در راستای حفظ دین بعنوان یک زن مسلمان و پیرو مکتب اهل بیت (ع) جندین نقش ایفا نمود، يکي از زناني که در تاريخ اسلام، چهره درخشاني از خود به جا نهاده و نماد ايثار و فداکاري و عشق به اهل بيت عليهم السلام بوده، ام البنين سلام الله عليهاست. ام البنين يعني مادر فرزندان (پسر) کنيه زنان عرب است و هر زنی که صاحب چندین فرزند برومند می‌شد او را با کنیه ام البنین صدا می زدند.
او زني بود که فرزنداني تربيت کرد در خانه علي که در تاريخ به جهت تربیت درست و براساس موازین و اصول اسلامی ماندگار شدند و براي بشريت در وفاداري، ادب، شجاعت، سخاوت، و ايمان الگو هستند. او ضمن رسیدگی وحرمت به فرزندان فاطمه (س) برای پشتیبانی از امیر مومنان(ع) وحفظ خانواده حضرت نقش مهم داشت ؛ نقش برجسته تر دیگر او تربیت نسل و فرزندانی است که برای حفظ دین و جهاد در راه امامت و یاری امام حسین (ع) و دفاع از حرم و حریم امامت و نقش آفرینی در نهضت بزرگ کربلا نمودند ؛ توصیف نقش فرزندان ام البنین در راین راستا کاری آسان نیست.
بانویی چون ام البنین در یک سوی همه این تربیتها نقش آفرین است ؛ سرشت عباس (علیه السلام) وبرادران شهید او در کربلا که در سنین جوانی بودند از شیری که در دامن این بانوی بزرگ خورده است شکل گرفته و آنچه از ادب و بزرگی و فضیلت در اوست از چنین مادری دارد. رفتار این بانو درخانه علی (ع) و خدمتی که درباره فرزندان فاطمه (س) داشته است همه قابل ذکر و تاسی برای زنان مومن و مادران شهدا و همسران آنها سر مشق زیبایی است.
جان فشانی های حضرت ابوالفضل (ع) در حادثه کربلا برای امام حسین (ع) چه چیزی را می خواهد بازگو کند؟ آیا اینها نشان از این ندارد که تربیت یافته دامان ام البنین است؟
نقشی که عباس و برادرانش علیهم السلام در کربلا و پیش از آن مانند جنگ صفین داشت که پیشاپیش امام حسین علیه السلام ایفا کرد و خود را فدای فرزندان و حریم و حرم فاطمه می نمود درحالی که برادر دیگر از بانوی دیگر بود ؛ بنابراین نقش مادری فداکار تربیت فرزندی فداکار است تا برای روزی چون عاشورا که رفتار و شخصیت عباس برای فقها و ادبا و عرفا و سالکین الگو و اسوه باشد. عباس به منزلتی دست یافت که در قیامت همگان به آن غبطه خواهند خورد و مادری که اینگونه الگو تربیت می کند ام البنین است.
ام‌البنين مادر يگانه سقاي تاريخ است که خود با لب تشنه به دیدار معبود رفت. او عباس نام دارد، عباس که نامش دل عارفان و شب زنده داران را صفا مي‌بخشد واو باب الحوائج است ؛ نام ابوالفضل (ع) دل مومنان را از آن جهت که در کربلا ايثار نمود در پيشگاه برادر بزرگش، روشني و آکنده از عشق به خدا مي کند؛ عباس(ع) نماد ایثار با اخلاص در راه خداست ؛ وفاداری که از عباس (ع) در راه ایمان به امامت و ولایت به نمایش گذاشت بی مانند است از این رو درس وفاداری و فهم معنای وفا وعشق را باید از دلدادگی عباس(ع) به مولایش آموخت. در یک سوی همه این تربیتها بانویی چون ام البنین نقش آفرین است ؛ شخصیت و سرشت عباس و برادرانش از شیری که در دامن این بانوی بزرگ خورده است شکل گرفته وآنچه از ادب وبزرگی و فضیلت در اوست از چنین مادری دارد.
ویژگی های بارز شخصیتی حضرت ام البنین چیست؟
رفتار این بانو درخانه علی (ع) و خدمتی که در باره فرزندان فاطمه (س) داشته است همه قابل ذکر و تاسی برای زنان مومن و همسران و مادران شهدای حرم و شهدای جنگ تحمیلی است؛ نقشی که عباس و برادرانش علیهم السلام در کربلا داشتند و عباس پیش از آن در هر برهه ای مانند جنگ صفین داشت که پیشاپیش حسین (ع) ایفا کرد و خود را فدای فرزندان فاطمه (س) می نمود؛ درحالی که برادر دیگر از بانوی دیگر بود. بنابراین نقش مادری فداکار در تربیت فرزندی فداکار اینگونه است تا برای روزی چون عاشورا که رفتار و شخصیت عباس برای فقها و ادبا و عرفا و سالکین الگو و اسوه باشد.
عباس به منزلتی دست یافت که در قیامت همگان به آن غبطه خواهند خورد . مادری که اینگونه الگو تربیت می کند ام البنین است . ام البنین (ع) که الگوساز و مربی الگو است در همسرداری و حمایت از علی (ع) و امامت و ولایت ،برای همسران شهدای انقلاب اسلامی و شهدای حرم وحریم اهل بیت (ع) بهترین الگو و سر مشق است.
حضرت ام البنین چگونه در بیداری جامعه آن زمان نقش آفرینی کرد؟
نقش دیگر ام البنین در تاریخ که بسیار زیباست و می تواند الگویی برای اهل هنر و بانوان و مادران شهدا باشد این است که او پس از شهادت فرزندان فاطمه و فرزندان خود و دیگر شهدا می آمد در قبرستان بقیع قبرهایی برای یاد بود شهدا وفرزندان درست نموده و در ستایش از ایثار آنان مرثیه خوانی نموده و به دیگر بانوان روایتگری می نمود و در بیداری جامعه نقش آفرینی می کرد ؛ او از زیبایی ها فرزندان و اخلاق آنان و شجاعت عباس روایت می کرد و بدین وسیله رفتار آنان و کارشان وجهاد وایثار را به نسلهای بعدی منتقل می نمود ؛ افزون براین در مقابل روایتگری بنی امیه که قیام امام وهمراهان را خروج بر خلیفه می خواندند روایتی مدافعانه از کربلا داشت و همین کارکرد در باره حضرت زینب (س) نیز بود.
نظر شما