حجت الاسلام دکتر هادی اسلامی،دانش آموخته سطح چهار مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآن، استاد معارف دانشگاه تهران در گفتگو با خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان؛ با اشاره به سیره زندگی امام کاظم علیه السلام گفت: تاریخ زندگانی امامان معصوم (علیهم‌السّلام) بیانگر این واقعیت است که هیچکدام در برابر ظلم ساکت ننشسته و بر اساس مسئولیت الهی که داشتند در برابر ظلم ایستاده و با آن مبارزه کرده اند. اما با توجه به شرایط اجتماعی و امکانات زمان خود، در هر دوره ای متناسب با شرایط آن زمان بوده است.
وی افزود: امام موسی بن جعفر علیه السلام در هفتم صفر سال 128 یا 129 هجری قمری در «ابواء» - محلی میان مکه و مدینه - زاده شد و شهادت آن حضرت بنا بر قول مشهور در 25 رجب سال 183 ه.ق در بغداد در زندان هارون الرشید و به دستور وی بوده است.
حجت الاسلام اسلامی تصریح کرد: شرایط زمان امام کاظم علیه‌السّلام مانند شرایط زمان امام باقر و امام صادق علیهما السلام نبود، زیرا دستگاه حاکم یعنی خلفای عباسی ظلم به امام کاظم علیه السّلام و شیعیان را افزایش داده بودند. به گونه ای که شیعیان تحت نظارت شدید بودند و بیشتر دوران امامت امام کاظم علیه السّلام در زندان سپری شد. هارون الرشید از خلفای عباسی سوگند خورده بود خاندان علی(ع) و پیروان آنان را از ریشه برکند. کارگزاران او در راستای مبارزه با تشیع، مرقد امام حسین (ع) را تخریب و زمین کربلا را شخم زدند.
وی افزود: دوران 35 ساله امامت امام کاظم علیه السّلام مصادف با خلافت حاکمان ظالمی مانند منصور دوانیقی، محمد معروف به مهدی، هادی عباسی و هارون الرشید بود که هر کدام از این خلفا برنامه خاصی برای سرکوبی شیعه داشتند.
حجت الاسلام اسلامی تصریح کرد: امام کاظم علیه السّلام با توجه به خفگان موجود در چنان جامعه ای سکوت اختیار نکردند و اقداماتی را بر علیه حاکمان ظالم داشته است. از جمله مهمترین شیوه های مبارزه امام کاظم علیه السّلام با دستگاه ظلم عبارت بودند از بحث و مناظره با علمای درباری و توبیخ آنها، زیر سؤال بردن مشروعیت حکومت حاکمان و غاصب بودن آنان، فعالیت های فرهنگی و علمی گسترده و تربیت شاگردان خاص و تلاش برای احقاق حق امامت و تبیین جایگاه امامت، تبیین و تشریح معارف و احکام الهی در قالب احادیث بلند و کوتاه و پاسخ به سوالات شفاهی و کتبی شیعیان و مسلمانان.
وی افزود: امروز اگر مقام معظم رهبری دعوت به جهاد تبیین می نمایند در راستای پیروی از همین سیره و روش امام کاظم علیه السّلام است. یکی از مؤثرترین شیوه ها برای مبارزه و برخورد با مفاسد و ظلم چه در عرصه مسائل داخلی و چه در عرصه بین الملل همین آگاهی بخشی به مردم است تا در جریان امور باشند و برای تحقق عدالت و از بین بردن مفاسد قیام کنند.
حجت الاسلام اسلامی افزود: یکی از تلاش های امام كاظم(ع) این بود که مردم متوجه عدم مشروعیّت حكومت خلفای عباسی باشند؛ به عنوان نمونه امام(ع) از اجاره شتران صفوان به هارون براي سفر حج گلايه كردند و صفوان نيز همه شترانش را يك جا فروخت تا اجاره دادن شتر به هارون موجب تایید و تقویت دستگاه ظلم نباشد. و در اقدامی دیگر در همین راستا حضرت به یکی دیگر از شیعیان به نام «علی بن یقطین» اجازه دادند تا در دستگاه عباسي بماند و از این طریق به حل مشكلات شیعیان بپردازد.
تربیت شاگردانی عالم و با بصیرت
وی افزود: امام کاظم (ع) با تمام مشکلات و سختی هایی که در آن جامعه داشت، اما می دانست که هدایت شیعیان و مبارزه با حکومت طاغوت، نیاز به انسان‌های متدیّن و عالم دارد تا بتوانند در مردم جامعه به با تبیین حقایق مردم را آگاه کنند و یک همبستگی عمومی برای مبارزه با فساد شکل بگیرد. به همین منظور شاگردانی تربیت کرد که عالمانه با بیان حقیقت در برابر حکومت ظلمانه هارون و گروه های انحرافی می‌ایستادند و مباررزه می کردند، و در زمینه های مختلف عرصه علمی و اجتماعی با وثاقت بالایی که داشتند پاسخگوی سؤالات دینی مردم بودند.
این استاد دانشگاه عنوان کرد: شاگردان آن حضرت با بیان اینکه حکومت و امامت، حق خاندان پیامبر (ص) است، با حکومت خلفای عباسی مبارزه می کردند. بعضی از آنها همانند یونس بن عبدالرحمان، صفوان بن یحیی، محمد بن ابی عمیر، عبدالله بن مغیره، حسن بن محبوب سراد و احمد بن محمد بن ابی نصر بزنطی، از اصحاب اجماع شمرده شده اند. آنان تألیفات فراوانی داشتند و برخی از آنها سال های بسیاری را در زندان گذرانده بودند.
وی افزود: امامت ايشان با حکومت چهار خليفه عباسي (منصور، هادي، مهدي و هارون عباسي) هم زمان بوده است؛ اما یک تفاوتی که حکومت عباسي از ساير حکومت هاي قبل داشت، اين بود که حکومت عباسي با فريب افکار عمومي و برگزاري جلسات مناظره، قصد خراب کردن چهره ائمه اطهار (عليهم السلام) را داشتند. در مقابل امام کاظم(ع) با شیوه هایی که عرض شد از طريق تأسيس تشکيلات مخفي، داشتن ياران نفوذي در دستگاه حکومت، رسوا ساختن حکومت نامشروع عباسيان، تربيت شاگردان، و حتی مطالبه فدک به مبارزه با حکومت خلفای عباسی اقدام نمودند. یکی از نشانه های آشکار مبارزه ايشان با خلفاي عباسي، بارها زندانی شدن آن حضرت، شکنجه و تبعيدهاي متوالي است، زیرا اگر آن حضرت سکوت اختیار می کردند به زندان نمی افتادند و اين قدر مورد آزار قرار نمي گرفتند.
حجت الاسلام اسلامی تصریح کرد: رفتار حضرت در زندان نیز به گونه ای بود که باعث تغییر و تحوّل و انقلاب روحی زندان بانان می شد، تا اینکه هارون نهایتاً دستور داد سندی بن شاهک، امام علیه السلام را در بیست و پنجم رجب سال ۱۸۳ هجری قمری در ۵۵ سالگی با خرمای زهرآلوده به شهادت برساند.
گوشه‌ای از صفات امام کاظم علیه السلام
حجت الاسلام اسلامی گفت: آن حضرت، صابر، صالح، امین و کاظم لقب یافته بود و به عبد صالح شناخته می‌شد، و به خاطر تسلّط بر نفس و فروبردن خشم، به کاظم مشهور گردید. همچنین آن حضرت در میان شیعیان به «باب الحوائج» معروف است.
وی افزود: شیخ مفید درباره آن حضرت می‌گوید: او عابدترین، فقیه‌ترین، بخشنده‌ترین و بزرگ‌منش‌ترین مردم زمان خود بود، زیاد تضرع و ابتهال به درگاه خداوند متعال داشت. این جمله را زیاد تکرار می‌کرد: « اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ الرَّاحَةَ عِنْدَ الْمَوْتِ وَ الْعَفْوَ عِنْدَ الْحِسَابِ » یعنی خدايا از تو در خواست مي كنم راحتى هنگام مرگ و عفو و گذشت هنگام حساب را. و يك جمله از دعايش اين بود: « عَظُمَ الذَّنْبُ مِنْ عَبْدِكَ فَلْيَحْسُنِ الْعَفْوُ مِنْ عِنْدِك » بطورى از خوف خدا گريه مي كرد كه محاسنش از اشك چشم تر مىشد از همه مردم بيشتر به خانواده و خويشاوندانش رسيدگى مي كرد.
حجت الاسلام اسلامی عنوان کرد: امام موسی بن جعفر (ع) بسیار به سراغ فقرا می‌رفت. شب‌ها در ظرفی پول و آرد و خرما می‌ریخت و به وسایلی به فقرای مدینه می‌رساند، در حالی که آنها نمی‌دانستند از ناحیه چه کسی است. هیچ کس مثل او حافظ قرآن نبود، با آواز خوشی قرآن می‌خواند، قرآن خواندنش حزن و اندوه مطبوعی به دل می‌داد، شنوندگان از شنیدن قرآنش می‌گریستند، مردم مدینه به او لقب ” زین‌المجتهدین ” داده بودند. مردم مدینه روزی که از رفتن امام خود به عراق آگاه شدند، شور و ولوله و غوغایی عجیب کردند. آن روزها فقرای مدینه دانستند چه کسی شب‌ها و روزها برای دلجویی به خانه آنها می‌آمده است.
وی افزود: امروز جامعه ما بیش از هر روزی به این خصوصیات اخلاقی نیاز دارد، صبر و حلم و بردباری آن حضرت برای ما درس است، توجه ایشان به مشکلات اجتماعی و رسیدگی به مستمندان درس است، تربیت شاگردانی با بصیرت و کار فرهنگی در سخت ترین شرایط جامعه برای ما درس است، مبارزه با ظلم با آگاهی بخشی و روشنگری به مردم برای ما درس است، توجه ایشان به دعا و مناجات با خدا، عبودیت و توکل به خداوند در تمام سختی ها برای ما درس است، نا امید نشدن و تلاش برای ریشه کنی ظلم و فساد از جامعه و امیدوار بودن به آینده ای بهتر از امروز برای ما درس است.
حجت الاسلام اسلامی خاطرنشان کرد: ان شاء الله خداوند به برکت ماه مبارک رجب به همه ما توفیق دهد تا با دعا و مناجات با خداوند مهربان و پیروی از آموزه های امام کاظم علیه السّلام در رسیدگی به مستمندان و توجه به فقرا و مبارزه با ظلم در تمام ابعاد آن کوشا باشیم و خداوند ما را به عنوان منتظران واقعی ظهور امام زمان علیه السّلام بپذیرد.
نظر شما