خبرگزاری شبستان _ خراسان شمالی؛ گردشگری مذهبی که ما آن را بیشتر با نام زیارت می شناسیم، یکی از قدیمی ترین و متداول ترین گونه های گردشگری است که سالانه میلیون ها نفر را در جهان راهی مکان های مذهبی می کند. صنعت بزرگ گردشگری شامل بخش‌های مختلفی می‌شود که یکی از مهم‌ترین آنها «گردشگری مذهبی» است، تمامی ادیان و مذاهب در سراسر جهان، اماکن، آثار، سنت‌ها و مراسم‌های مذهبی مختلفی دارند که به یکی از جاذبه‌های مهم گردشگری آنها تبدیل شده است.
سفر، امری است که افراد را با فرهنگ‌ها و مذاهب مختلف آشنا کرده و آنها را علی‌رغم وجود تفاوت‌ها و اختلاف‌ها، به یکدیگر پیوند می‌دهد. گردشگری مذهبی از قرن‌ها پیش در سراسر دنیا وجود داشته و قدمت آن به قدمت فرهنگ دینی تمامی ادیان است. در کل گردشگری مذهبی به سفرهایی اطلاق می‌شود که اصلی‌ترین هدف آنها تجربه مذهبی باشد. ممکن است گردشگران مذهبی بارها به مکانی مذهبی بروند.
استان خراسان شمالی واقع در مسیر جاده آسیایی شرق به شمال کشور علاوه بر برخورداری از جاذبه های طبیعی، تاریخی و گردشگری، از شمار قابل توجهی بقاع متبرکه سلاله ائمه اطهار علیه السلام نیز برخوردار است. این خطه ۱۶۸ بقعه متبرکه، پنج هزار و ۷۳۶ موقوفه و ۱۱هزار و ۸۶۵ رقبه دارد و می تواند به قطب گردشگری مذهبی در کنار بهره مندی از طبیعت زیبا و آب و هوای مطلوب تبدیل شود که این ظرفیت باید به گردشگران و مسافران معرفی شود.
هم اینک مسئولان مربوطه باید تلاش کنند تا گردشگری مذهبی در این خطه که از جاذبه های گردشگری زیادی برخوردار است، رونق گیرد چرا که ظرفیت و پتانسیل های آن نیز وجود دارد اما در این خصوص بی مهری شده است.
خراسان شمالی به عنوان دیار اقوام و فرهنگ ها در منطقه شمال شرق ایران قرار دارد که در شهرستان های هشت گانه آن جاذبه های تاریخی و طبیعی فراوانی وجود دارد. بر اساس گزارش دستگاه های مرتبط، خراسان شمالی در طول سال حدود ۲۰ میلیون مسافر و زائر عبوری را پذیرایی می کند که تنها در تعطیلات نوروز در سال های قبل از شیوع ویروس کرونا بیش از چهار میلیون نفر برای رساندن خود به مرقد مطهر ثامن الحجج (ع) و حضور در مناطق گردشگری شمال از مسیرهای ارتباطی این استان گذر کرده اند.
خراسان شمالی به دلیل ساختار کوهستانی رودخانه و نهرها به ویژه رود اترک در دشت ها و دره های مسیرش همواره مورد توجه گردشگران بوده و همچنین جاذبه های بکر طبیعی آن و روستاهای چشم نواز آن سبب شده که به مقصد گردشگری تبدیل و مسافران بسیاری به این مناطق سفر کنند اما در کنار همه زیبایی ها، امکان مذهبی دارد که نیاز است به گردشگران بیشتر معرفی شود. اقلیم مدیترانه ای این خطه، موجب شده تا این سامان از نظر آب و هوایی و طبیعت، تفاوت های چشمگیری با سرزمین های همجوار خود از نظر برخورداری از مواهب طبیعی داشته باشد.
بارگاه ملکوتی امامزاده سلطان سید عباس (ع) برادر امام رضا (ع) در بجنورد و مراسم هایی که همه ساله با شور و شعف در گوشه و کنار استان خراسان شمالی در این امامزاده و دیگر بقاع متبرکه برگزار می شود، از بارزترین نمودهای گردشگری مذهبی است. مراسم نخل گردانی جاجرم در هیچ کجای ایران نظیر ندارد و این میراث معنوی نه فقط تاریخ بلکه تمام شئون زندگی مردم را تحت تاثیر قرار داده است.
با توجه به وجود بقاع متبرکه ای همچون امامزاده سلطان سید عباس بن موسی بن جعفر (ع)، ایوب نبی، امامزاده کوران و بابا قدرت در اسفراین، امامزاده دلاور در مانه و سملقان، امامزاده اسماعیل بابا امان، خواجه مهزیار جاجرم، مقبره بابا و بی بی و امامزاده عبدالرحمن خرق در فاروج، امامزاده حمزه بن موسی الرضا در شیروان، شاهزاده ابراهیم دربند، امامزاده قاسم بازار قارناس، امامزاده زین العابدین سنخواست و مساجد جامعی که در استان ثبت و مرمت شده اند در کنار میراث معنوی متعددی همچون نخل گردانی و بیل گردانی بیانگر وجود ظرفیت خوبی در حوزه گردشگری مذهبی است.
امامزاده سلطان سیدعباس همچون شاهچراغ شیراز که یکی از حرم های مهم مذهبی کشور است، برادر امام رضا (ع) بوده و با توجه به قرار گرفتن در مسیر زائران آن حضرت می تواند منزلگاه و محلی برای توقف زائران باشد.
این استان از شمار قابل توجهی بقاع متبرکه سلاله ائمه اطهار(ع) نیز برخوردار است، در شهرها و روستاهای خراسان شمالی امکان مذهبی زیادی دارد. این بقاع در مناسبت های مختلف هزاران نفر از مشتاقان زیارت سلاله امامان اطهار(ع) را پذیرا هستند.
چند مورد از بقاع متبرکه این استان به دلیل نوع معماری و هنر به کار رفته در ساخت آنها در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده که بنای "امامزاده ابراهیم" جاجرم و "امامزاده بازارقارناس" در مانه وسملقان به ترتیب مربوط به دوره تیموری و دوره قاجار، از این جمله است. از میان بقاع متبرکه استان خراسان شمالی می توان گفت که بارگاه سید عباس بن موسی بن جعفر (ع) در بجنورد موسوم به «معصوم زاده» به دلیل دسترسی آسان و قرار گرفتن گلزار شهدا و گورستان قدیمی این شهر در اطراف آن، بیشترین زائر را دارد.
بارگاه امامزاده سیدعباس (ع) بر فراز تپه ای باستانی در جنوب شهر بجنورد قرار دارد و گنبد فیروزه ای آن با آیه های قرآن مزین شده است. محوطه بارگاه معصوم زاده بجنورد به همراه گلزار شهدا و گورستان قدیمی شهر در مجموع حدود ۱۰ هزار هکتار وسعت دارد که طرح تبدیل آن به مجموعه فرهنگی شامل کتابخانه، سالن اجتماعات، موزه، مرکز فروش صنایع دستی و زائرسرا در دست اجرا است.
در شهرستان بجنورد بقاع متبرکه های زیادی وجود دارد که بارگاه امامزادگان سید هادی بن موسی الکاظم (ع)، زین العابدین بن علی بن حسن (ع) و امامزادگان اسماعیل و محمدرضا از فرزندان امام موسی کاظم (ع) از این جمله اند.
شهرستان فاروج که مرکز آن به همین نام در بخش شرقی خراسان شمالی نخستین شهر پذیرای مسافران و گردشگران این استان محسوب می شود، از آستانه متبرک ۹ تن از امامزادگان فیض می برد. آرامگاه شاهزاده عبدالرحمن در روستای خرق و امامزاده سلطان جعفر سیاهدشت از جاذبه های مذهبی شهرستان فاروج محسوب می شود. بارگاه امامزاده حمزه رضا (ع) موسوم به "زیارت" در کنار روستایی به همین نام و امامزاده زکریا (ع) نیز از معروف ترین بقاع متبرکه شهرستان شیروان است و مساجد جامع جاجرم، گرمه و درق و بقعه امامزاده زین العابدین (ع) سنخواست از جمله مکان‌های معروف و مذهبی شهرستان جاجرم محسوب می شود.
بقاع متبرکه خراسان شمالی به ویژه در مناطق روستایی پناهگاه مردم محروم و دردمند این استان محسوب می شود که شمار زیادی از نیکوکاران استان به صورت افتخاری در قالب هیئت امنا، در ساماندهی این بقاع مشارکت دارند. علاوه بر این مکان‌های مذهبی، گلزارهای شهدای هشت سال دفاع مقدس نیز در خراسان شمالی، جاذبه ای برای گردشگران با علقه های مذهبی و وطن پرستانه به شمار می آیند. این استان حدود سه هزار شهید تقدیم انقلاب کرده و گلزارهای این شهدا بر اساس طرح‌های شاخص بنیاد شهید در حال ساماندهی است.
امامزاده های این استان تنوع و پراکنش قابل توجهی داشته و نشان می دهد این استان از گذشته کانون تحولات مذهبی و دینی بوده است و بر همین اساس شناخت ظرفیت های گردشگری مذهبی فرصتی برای تنوع بخشی دلایل سفر به خراسان شمالی و استفاده از این ظرفیت است.
وجود امامزاده ها یک ظرفیت فرهنگی است، گردشگری مذهبی یکی از پنج شاخه اصلی گردشگری دنیاست که روز به روز بر تعداد گردشگران مذهبی افزوده می شود و در استان خراسان شمالی هم با توجه به قرارگیری بقاع متبرکه در کنار طبیعت بکر می تواند به یک قطب گردشگری مذهبی تبدیل شود.
باید بسترها و زیرساخت های لازم برای پذیرایی از گردشگران مذهبی فراهم شود که این امر نیازمند سرمایه گذاری کلان و به کارگیری خبرگان این صنعت است. این استان با قابلیت‌های بالایی که در زمینه وجود امامزاده ها و بقاع متبرکه دارد هرساله میزبان خیل عظیم گردشگران مذهبی است و وجود امامزاده ها در شهرستان های استان یک فرصت مناسب در راستای توسعه گردشگری مذهبی است.
امامزاده سلطان سید عباس بن موسی بن جعفر (ع)؛ در دامنه تپه ماهورهای جنوب شهر بجنورد، بارگاهی با گنبد فیروزه ای رنگ به چشم می خورد که نزد اهالی این شهر به «معصوم زاده» شهرت یافته است. این بقعه در واقع مدفن امامزاده سلطان سید عباس فرزند امام موسی کاظم (ع) است که در دوره حکومت بنی عباس از مدینه وارد خراسان شمالی شده اند.
آرامگاه امامزاده حمزه بن موسی الکاظم (ع)؛ این بنای چهار ایوانی در 6 کیلومتری شهرستان شیروان و در روستای زیارت واقع شده که آن را مدفن امامزاده حمزه برادر علی بن موسی الرضا (ع) ذکر کرده اند. این بنا با تاق نماها، قوس بلند و تیزه دار ایوان، دارای دو حاشیه قابسازی و گچبری است.
بنای مذکور از جمله معدود آثار دوران غزنوی به شمار می رود و ضریح آن به شکل مکعب مستطیل و به صورت مشبک چوبی در وسط حرم واقع شده است.
این بنا به شماره ۷۰۴ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
آرامگاه شاهزاده عبدالرحمن خرق؛ این آرامگاه در فاصله ۶۲ کیلومتری جنوب غرب شهرستان فاروج و در روستای خرق قرار دارد. بنای آرامگاه پلان مستطیل شکل یک ایوانی، که ورودی آن در ضلع جنوب شرقی است. گنبد خانه پلان چلیپایی دارد و گنبد دو پوشش و مدور آن ۱۲ متر از سطح زمین ارتفاع دارد. زیر پوسته پایین گنبد و فیلگوشها با گچ، کادربندی و مقرنس کاری شده و بخشی از طاق نماهای داخل به رنگ آبی و با طرح های گیاهی مختلف و به سبک محلی نقاشی شده است. به استناد شواهد تاریخی و باستان شناسی به احتمال فراوان بنا در دوره صفوی ساخته شده و به شماره پنج هزار و ۹۴۶ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
آرامگاه بابا و بی بی؛ این آرامگاه نیز دیگر بقعه مذهبی شهرستان فاروج است که در روستای سرسبز خسرویه در بخش مرکزی این شهرستان و در ۲۶ کیلومتری مرکز شهرستان واقع شده است. این آرامگاه دارای یک سالن بزرگ و مرتفع و گنبد شیروانی پوش مخروطی و یک اتاق کوچک می باشد و همچنین دارای یک صندوق چوبی که مستطیل شکل بوده و دارای ارتفاع 1.5 متر و با طول دو متر است که بر روی آن نوشته هایی از آیات قرآنی و نقوش اسلامی حکاکی شده است. این آرامگاه به شماره پنج هزار و ۹۴۵ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
آرامگاه شیخ رشیدالدین محمد بیدوازی؛ این آرامگاه نیز که همواره علاقه مندان زیادی را به سوی خود کشانیده در روستای بیدواز در فاصله ۲۵ کیلومتری شهرستان اسفراین واقع شده است. نام این روستا به صورت بیدآواز و بندواز نیز در برخی از کتب تاریخی قید شده که مقبره شیخ رشیدالدین بیدوازی از مشهورترین عرفا و شعرای این شهرستان در این روستا قرار دارد. پلان این بقعه هشت ضلعی گنبددار است و دو ردیف کتیبه گچبری نفیس به خط ثلث به رنگ سفید و متن لاجوردی که شامل آیاتی از قرآن مجید و اسامی ائمه اطهار است در ارتفاع 2.40 متری و 5.40 متری از کف قرار دارد. این آرامگاه در دوره ایلخانی ـ تیموری به شماره دو هزار و ۱۹۲ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
نظر شما