مهمترین دستاورد بعثت پیامبر(ص) اتحاد و همدلی مسلمانان بود

به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان، یکی از اعیاد بزرگ مسلمانان عید مبعث است، روزی که برای اولین بار نخستین آیات الهی بر رسول مهربانی پیامبر اکرم (ص) در غار حرا نازل شد«اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ »،27 رجب سال 13 پیش از هجرت، هنوز زمانی که حضرت محمد (ص) در شهر مکه سکونت داشتند، ایشان از جانب پروردگار الهی به رسالت پیامبری  مبعوث شدند. در این زمان پیامبر اکرم (ص) چهل سال سن داشتند و در راه رسیدن به سعادت، آگاهی و هدایت مردم رنج و تلاش های بسیاری را پشت سر گذاشته بودند.لذا در این خصوص با حجت الاسلام دکتر «محمد الله اکبری» عضو هیئت علمی جامعه المصطفی العالمیه گفت و گویی انجام دادیم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.

چرا بعثت، بزرگترین نعمت خداوند بر بشر است؟

خداوند در زمان آفرینش انسان یک نورافکن بزرگ به نام عقل به انسان عطا کرده است تا با این عقل بتواند راه خود را پیدا کند، اما برای اینکه انسان صاحب انتخاب و اختیار باشد به او قوه اختیار داده و برای اینکه به او اختیار دهد در درونش نیروی های متعارض و متضادی قرار داد، یعنی در برابر عقل، شهوت و در برابر نفس مطمئنه، نفس اماره را قرار داد؛ در واقع عقل انسان او را به سمت اعمال درست و عالی می کشاند ولی جسمش او را به سمت لذت های مادی، ملموس و نزدیک که به راحتی قابل دست یابی هستند، می کشاند؛ بنابراین برای اینکه مختار باشد، هم باید نیروی مطمئنه و هم نفس اماره داشته باشد و هم نیرویی که او را به شهوت و لذت های مادی بکشاند و هم نیرویی که او را به راه درست و درازمدت دعوت کند.

با توجه به اینکه لذت های مادی با چشم قابل مشاهده و با دست قابل لمس هستند لذا دست یابی به آنها راحت تر است، ولی لذت های معنوی که درازمدت می باشند، نیاز به تعقل، تفکر و تدبر دارد و دست یابی آنها برای انسان کمی سنگین تر می باشد و اغلب افراد هم به سمت کارهای راحت تر متمایل می شوند و معمولا برای اینکه خود را از قید تعقل و تفکر خلاص کنند با خرافات و جهالت به ندای طمع و شهوت خود پاسخ می دهند. در واقع انسان سعی می کند، روی نورافکن (عقل) خود را با چیزی بپوشاند و خداوند برای اینکه به انسان بگوید این پارچه را از روی نورافکن خود بردار، می فرماید: بیا تفکر کن، بیا تعقل کن، بیا خود را از بند اسارت های نفسانی رها کن؛ در واقع خداوند متعال با فرستادن پیغمبران، مددکار و یاور عقل انسان می شود در واقع خداوند با ارسال پیامبران خود یک نوع نیروی کمکی برای عقل می فرستاد تا عقل را احیا کند. بر همین اساس مکرر در قرآن کریم تذکر می دهد که اقوام پیشین (قوم موسی (ع)، قوم عیسی (ع) و قوم لوط) چنان و چنین کردند و گمراه شدند، شما این اعمال را انجام ندهید. سعی می کند با آوردن این مثال ها، نسل بشر عصر پیامبر اکرم (ص) را بیدار کند تا با دست برداشتن از خرافات و جهالت هم به سعادت دنیوی و هم به سعادت اخروی دست یابند.

لذا خداوند هم در قرآن کریم می فرماید: ما آمده ایم تا این زنجیرهای جهل، خرافات، شهوت و طمع را از گردن اندیشه شما باز کنیم؛ بنابراین از آنجا انسان به سمت لذت های مادی، محسوس و ملموس گرایش بیشتری پیدا می کند و به تعبیر قرآن کریم به گردن فکر و اندیشه اش زنجیرهای گرانی آویزان می کند؛ در واقع روی نورافکن خود را می پوشاند و فکر می کند فقط برای همین آفریده شده است و ترجیح می دهد از این لذت ها بهره مند شود. از سوی دیگر باید گفت که قرآن کریم، مانع و منکر لذت های مادی نیست اما می گوید: در کنار لذت مادی، لذت معنوی هم وجود دارد که نباید از آن غافل شد و آن جاودانه، ابدی، پایا و پایدار است.

 بنابراین خداوند به انسان می فرماید: بیا دانا، دارا، توانا، پارسا، پیروز و خردمند باش. خلاصه اینکه پیغمبران از جمله پیامبر خاتم (ص) آمده اند تا دست انسان را بگیرند و آن را به سمت هدف و مقصد نهایی هدایت کند؛ به همین دلیل است که بعثت هر کدام از پیامبران اولوالعزم (ع) یکی از بزرگترین نعمت های خداوند در آن عصر است. وقتی خداوند می فرماید: ما بزرگترین نعمت را به شما عطا کردیم، یعنی اینکه زندگی فقط به این زندگی 70 و 80 ساله این دنیا  محدود نمی شود بلکه این دنیا پل و گذرگاهی برای انتقال به مرحله دیگری از حیات است که به صورت جاودانه و ابدی ادامه خواهد داشت. در نهایت عملی که انسان در این دنیا انجام می دهد، سرنوشت او را در مرحله بعدی حیاتش تعیین می کند. خداوند می فرماید:« كُلُّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ رَهِينَةٌ» شما گروگان عمل خود خواهید بود، پس مراقب اعمال خود باشید.

کدام یک از تحولات اخلاقی و حقوقی پس از مبعث ایجاد شد؟

پیامبر فرمودند«إِنَّمَا بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ مَکَارِمَ الْأَخْلَاقِ» به راستی که من برای به کمال رساندن مکارم اخلاق مبعوث شده ام، یعنی دینی که من آورده ام، دین اخلاق است، اخلاقی که پیغمبر درونی  و پلیس درونی هر انسانی است، یعنی افرادی که شخصیت و اخلاق درستی داشته باشند و  در راه مستقیم گام بردارند، نیازی به پلیس، قاضی و دستبند ندارند. در واقع با زندانی کردن، انسان اصلاح نمی شود بلکه باید به جای زندانی کردن بر روی اصلاح اخلاق انسان ها سرمایه گذاری کرد، ضمن اینکه زندان هم در جای خود نیاز است. پیامبر اکرم (ص) قبل از پیامبری و بعثت خود به راستگویی، امانت داری و نیکوکاری شهرت داشتند، یعنی همه این ویژگی ها در مقابل دروغگویی، خیانت و عدم وفای به عهد قرار دارد؛لذا بعثت پیامبر اکرم (ص) در همه حوزه های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی تاثیرگذار بوده است.

یکی از مهمترین حوزه ها، حوزه اجتماعی بود به تعبیری تمجیح منافع حقوقی و اجتماعی بر منافع فردی است نه به این معنا که منافع فردی مد نظر نبود، خیر، بلکه حوزه اجتماعی بیشتر مورد توجه بود. وقتی پیامبر اکرم (ص) افراد را به همکاری و تعاون توصیه می کنند، نشان دهنده این است که قبل از بعثت این همکاری و تعاون بین مردم در جامعه وجود نداشته است و افراد بیشتر حقوق یکدیگر را تضییع می کردند. وقتی می فرمایند: امانت دار باشید، یعنی مردم جامعه قبل از بعثت به امانت خیانت می کردند، وقتی فرمودند از ناهنجاری ها بپرهیزید یعنی قبل از بعثت مردم گنهکار و متجاوز بودند لذا یکی از حوزه های مهمی که با بعثت پیامبر بسیار مورد توجه قرار گرفت، حوزه زنان بود. مردم قبل از بعثت، دختران خود را زنده به گور می کردند در حالی که با بعثت پیامبر اکرم (ص) زنان به حقوق و کرامت انسانی خود دست یافتند. همچنین همسایه داری در مقابل دعوا، صله ارحام و دیدار با اقوام به جای قهر با اقوام قرار گرفت که هر کدام از اینها نیازمند یک بحث مفصل و اساسی هستند.

اهداف  و پیام های بعثت برای  جهان اسلام چیست؟

بعثت پیامبر نتایج و دستاوردهای مختلفی داشت. مهمترین دستاورد بعثت پیامبر (ص) اتحاد و همدلی مسلمانان بود. پیامبر (ص) فرمودند: من آمده ام تا شما را از تفرقه، جنگ و خونریزی به اتحاد و همدلی دعوت کنم. اتحاد یکی از سنت های لایتغیر خداوند است؛ فرمودند: شما در هر دین و مذهبی که باشید در هر کجای جهان که زندگی کنید اگر اتحاد داشته باشید قدرتمند، عزت مند و ثروتمند می شوید «واعتصموا به حبل الله». زمینه و اسباب اقتدار اتحاد است اگر به دنبال ثروت هستید، اگر به دنبال قدرت سیاسی و اجتماعی هستید، اگر سعادت دنیا و آخرت را می خواهید، اتحاد داشته باشید. اگر چنگیز هم باشید و هیچ خدا و پیغمبری را هم قبول نداشته باشید ولی اگر اتحاد داشته باشید، من همه چیز به شما می دهم؛ کاری ندارم که چه دین و مذهبی دارید و در کجای دنیا زندگی می کنید.

خداوند در قرآن کریم می فرماید: «وَ أَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِهِمْ لَوْ أَنْفَقْتَ ما فِي الْأَرْضِ جَمِيعاً ما أَلَّفْتَ بَيْنَ قُلُوبِهِمْ وَ لكِنَّ اللَّهَ أَلَّفَ بَيْنَهُمْ إِنَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ »و (خداوند) ميان دلهاى آنان (مؤمنان) الفت داد، اگر تو همه‌ى آنچه را در زمين است خرج مى‌كردى، نمى‌توانستى ميان قلوبشان محبّت و الفت پديد آورى، ولى خداوند ميان آنان پيوند داد، چرا كه او شكست‌ناپذير و حكيم است.در واقع پیامبر آنها را متحد کرد. نتیجه اتحاد آنها، پیروزی بر امپراطوری رم و ایران شد اما این اتحاد آنها تا کی پابرجا ماند؟ چرا امیرالمومنین علی (ع) سکوت می کنند؟ برای اینکه این اتحاد باقی بماند، مسئولان کشور ما باید این تجربه تاریخی را سرمشق خود قرار دهند، با وجود اینکه این تجربه تاریخی پیش روی آنهاست و باید درس عبرت  برایشان باشد، می گویند :هر کس با من نیست، دشمن من است.

همه ما یک منافع ملی داریم که باید با وجود همه اختلاف سلیقه ها، ادیان و قومیت های مختلف با هم اتحاد داشته باشیم، چون در سایه این اتحاد و همدلی است که می توانیم در دنیا اقتدار، عزت و ثروت داشته باشیم این در حالی است که اکنون همه ما شمشیر از روی بستیم و داریم به بهانه های واهی ریشه هم را می زنیم.

پیام دیگر بعثت پیامبر اکرم (ص) این است که به جای خرافه پرستی و جهل به دنبال تعلق و تفکر برویم، مسئولیت اجتماعی را بپذیریم، واجب کفایی را فقط در کفن و دفن و نماز میت خلاصه نکنیم، وقتی مسلمانی فوت می کند وظیفه همه این است که او را دفن کنند. مهم تر این است که آیا وقتی این فرد در قید حیات بوده و نیازی داشته، کسی نیاز او را برطرف کرده است یا فقط در همین مراسم تدفینش شرکت کرده. جالب اینجاست وقتی مسئولیت اجتماعی ما مسلمانان فعال می شود که فردی از دنیا می رود، ولی تا زمانی که زنده است، هیچ توجهی به آن فرد نداریم در حالی که طبق فرمایش دین اسلام برطرف کردن نیاز یک مسلمان بر همه مردم واجب است و به اندازه ای که دین مبین اسلام به تعقل، تفکر، تدبر و یادگیری تاکید کرده هیچ دین، مذهب و فیلسوفی برآن توجه نکرده است.