خبرگزاری شبستان- مشهد- مرضیه وحدت؛ جایگاه بعثت و مبعث را وقتی می توان به خوبی دریافت که آموزه های دینی و فرهنگ دینی و آداب و سنن مترقی جوامع انسانی را از جوامع بشری گرفت از جمله آنها بهداشت و پاکیزگی و آداب وسنن و مترقی و آموزه های تمدنی قرآن است که به خوبی تبیین و تشریح باید شود. متن بالا برشی از سخنان حجت الاسلام امیر علی حسنلو استاد حوزه ی علمیه قم و مدیر گروه تاریخ و سیره مرکز مطاعات و پاسخ گویی به شبهات حوزه های علمیه در گفتگو با خبرگزاری شبستان است که در ادامه می خوانید:
درباره جایگاه عید مبعث در اسلام توضیح بفرمایید؟
امیر مومنان (ع) درباره جایگاه بعثت در فرهنگ همه بشریت سخن گفته است ؛ بنابراین باید بعثت حضرت خاتم را از این افق دید و بررسی کرد ، دراین موضوع بنده در نهج البلاغه کار زیاد وتحقیق پژوهش نموده ام که در کتابی با عنوان «قرآن و معصومان در آینه علوی» چاپ و منتشر شده است ؛ یکی از سر فصلهای این کتاب همین موضوع است که آثار وجایگاه بعثت را حضرت طی چندین خطبه تبیین فرموده است که بسیار زیبا، علمی ودقیق است ؛ حضرت درباره وضع فرهنگی همه ملتها و فرهنگ عرب وحجاز توضیحاتی بسیار زیبا ارائه فرموده است ؛ افزون برآن در خطبه حضرت زهرا (س) نیز جایگاه بعثت و تاثیر آن در فرهنگ بشری به زیبایی توصیف شده است ؛ جایگاه بعثت و مبعث را وقتی می توان به خوبی دریافت که آموزه های دینی و فرهنگ دینی و آداب و سنن مترقی جوامع انسانی را از جوامع بشری گرفت ؛ از جمله آنها بهداشت و پاکیزگی است و آداب وسنن و مترقی و آموزه های تمدنی قرآن است که به خوبی تبیین و تشریح باید شود.
هدف از بعثت پیامبر اکرم (ص) چه بود؟
چنانکه در قرآن ونهج البلاغه که حاوی سخنان امیر مومنان(ع) است تبیین شده است ؛ هدف سعادت و هدایت و تعالی انسان در بستر تمدن وجامعه ای که ارزشهای الهی و با بینش توحیدی شکل گرفته می باشد. در قرآن هدف از نزول کتابهای آسمانی که یکی از ثمرات بعثت است اقامه قسط وعدل برشمرده شده است ؛ لذا می توان گفت اقامه قسط وعدل در جوامع بشری مربوط به تشکیل حکومت وایجاد ساختار سیاسی گسترده در جهان است که برخی از انبیای بزرگ در این راستا کوشش نموده اند و در قرآن و کتابهای تاریخی از آن سخن گفته شده است ؛مبارزه ابراهیم با نمرود و موسی با فرعون از نمونه های بارز ومصداق این حقیقت است که حکومت جهانی براساس وحی باید تشکیل شود.
پیامبر خاتم(ص) نیز مقدمات تشکیل چنین حکومت فراگیر جهانی را از حجاز شروع نمود ودلیل وبرهان و نشانه جهانی بودن آن ، علاوه بر آیات قرآن وخطابات قرآنی ؛ ارسال نامه های دعوت به همه حاکمان و پادشاهان آن روزگار است که تحت قلمر حاکمیت دو امپراطور بزرگ دنیا یعنی ایران و روم بودند و پادشان دیگر که حضرت همه را به سعادت و ترقی و تعالی دعوت نمود و این یکی از ماموریتهای بزرگ رسول الله (ص) بود.
لذا جهانی بودن حکومت که در ادیان دیگر به آن اشاره شده و بشریت در انتظار آن است در استمرار همین دعوت رسول الله است. حکومت جهانی حضرت مهدی (عج) هدف دیگر بعثت بر اساس رهنمود قرآن و تشریح امیر مومنان (ع) به استناد گزارش نهج البلاغه ؛ تعلیم و تزکیه است. آموزش و تربیت دو مقوله و مولفه و دو عنصر اصلی ساختار تمدن وتمدن ساز، تربیت نیرو و آموزش او، تربیت و تزکیه مقدم بر تعلیم وآموزش است ؛ از این مولفه و رهنمود قرآن می توان فهمید که تربیت انسان از آغاز وجودش باید شروع شود و از قبل تولد باید برنامه ریزی داشته باشد ؛ آموزش او نیز پس از تولد شروع می شود ؛ مربی اول انسان مادر و پدر و محیط رشد او خانواده است که بایسته است به آن توجه بیشتر وبهای بیشتر داده شود که متاسفانه امروز مورد غفلت است.
تشکیل خانواده یکی از اساسی ترین مولفه و بستر تعلیم وتربیت است ؛ خانواده ای با معیارها وشاخصه های قرآن و آموزه های رسول الله (ص) که مهمترین منشور حضرت همین قرآن ونسخه تشریخ قرآن ، رهنمودهای اهل بیت (ع) آن حضرت است و مهمترین شاخصه و مصادیق اهل بیت (ع) که در منابع فریقین اهل سنت و شیعه به اتفاق آمده است ؛ علی ، فاطمه وحسنین ؛ هستند ؛ مصداق بعدی این شاخصه ، ائمه فرزندان امام حسین (ع) وبویژه مهدی موعود (عج) که باز این مورد اتفاق فریقین در نصوص دینی فریقین می باشد که آموزه ها و آثارشان باید در فرایند تشکیل خانواده وتعلیم تربیت مورد استفاده قرار قرار گیرد.
اگر همین دو هدف بعثت امروز مورد توجه شود بسیاری از مشکلات فراروی جوامع انسان رفع و هموار خواهد شد ؛ با وجود اینکه مکاتب غیر وحیانی امروز جز خشونت و یاس و جنگ و استعمار حاصلی نداشته است ؛ بشر امروز با ابزارهایی که در فراهم است امکان دسترسی به این معارف برایش میسر است.
از پیامدهای مهم بعثت را چه چیزی می توان عنوان کرد؟
پیامد بعثت و آثار آن گسترده و فراوان است، رسیدن به این آثار نیازمند تحقیق و تامل و نگاه خاص با این بینش در قرآن کریم و سیره و سنت پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) و یاران صالح و اصحاب مومن آن حضرت است، از جمله آثار و پیامدهای بعثت ارائه مبانی یک تمدن با سیما و محتوای الهی بوده است ؛ چنانکه در ژرف نگری به قرآن ارکان مهم وساختار تمدن الهی را می توان به وضوح دید ، دراین مختصر به نمونه هایی از این مولفه ها وعناصر اشاره می گردد.
علم و فرهنگ: روشن شد که علم، اساسی ترین رکن و لایه تمدن، از مهمترین دستاورد انبیای الهی، و فرهنگ نیز در ابعاد مختلف آن، فرآیند بعثت انبیای الهی بوده است. علم در عرصه ی تمدن از ریشه ی وحی آغاز می شود. تمام انبیای الهی از آدم، نوح، ابراهیم، موسی، عیسی، یوسف، داود، سلیمان، ادریس و محمد(صلی الله علیه وآله) دستاوردی مهم و زیربنایی به نام علم وحی و علم الهی برای بشریت داشته و به تناسب درک و کشش انسانها و مقتضای زمان خود، به ترویجِ انواع علوم در عصر خویش پرداختهاند و اصولاً یکی از ابزارهای کاربردی آنها تعلیم بوده است.
نظم: یعنی آراستگی و قرار گرفتن هر چیزی در جای مناسب خود، به طوری که پیوستگی و هماهنگی ایجاد شده مجموعه ای را به سوی هدف مشترک سوق میدهد، یا عنصری است که به وسیله ی آن حرکت به سوی کمال مقدور می گرددد، روشنترین چیزی که در کالبد هستی تمام موجودات، اعم از جمادات و حیوانات، به وضوح درک میشود، نظم است که نیازی به برهان ندارد. حال باید دستاورد انبیا را در مورد نظم بررسی کنیم. اولین حرکت انبیا برای ایجاد نظم، وضع قانون است که اساس نظم محسوب میگردد. چنان که قرآن برنامه ی حرکت انبیای الهی را داشتن قانون مدون و متقن معرفی میکند. وجود قانون در هر جامعه از ضروریات بقای آن جامعه است. کوچکترین جوامع بشری از این عامل مهم انتظام دهنده برخوردارند.
پیامبران الهی بر اساس نیاز فطری انسان مجهز به کاملترین قوانین مربوط به زمان خود بوده اند. تمام پیامبران و رسول الله از آغاز تا خاتم انبیا برای ایجاد نظم اجتماعی، تمام قوانین مربوط به وظایف فردی و اجتماعی را بیان نموده اند. این قوانین دقیق و ریز و ظریف، وظایف افراد انسانی را در قبال خود و خانواده و جامعه و همنوعان و محیط زندگی و حاکمان بیان کرده است. انبیا، برای تشریح این قوانین و تضمین بقای آنها، همواره جانشینان و مجریانی داشتهاند. در شریعت اسلام وجود حجتهای الهی و ائمهی معصومین(علیهم السلام) و در دوره ی غیبت، جانشینان امام معصوم، فقهای عظام، مجریان قوانین الهی اند و ضمانت اجرایی قوانین الهی را بر عهده دارند.
امنیت: به معنای آرامش و احساس راحتی است که در سایه ی حکومت و دولت و قانون و نظم حاصل میشود و دارای شئون متعددی از قبیل امنیت اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و... است. انبیای الهی وپیامبر اسلام ومنشور جاوید آن حضرت (قرآن) برای ایجاد امنیت و رفاه و آسایش، که از ارکان تمدن است، دستورات و قوانینی ارائه نموده و اصولاً گسترش کارکرد بعثت ، که اجرای فرمانها و قوانین الهی است، و دعوت آنها، در گرو امنیت امکانپذیر است.
جنگ و گریز و هرج و مرج که به تخریب تمدنها می انجامد، هرگز در برنامه ی انبیای الهی و پیامبر اسلام (ص) نبوده است. پیامبر اسلام وبرخی دیگر از انبیا به اقتضای زمان خود به برقراری حکومت پرداخته اند و ریشه ی امنیت در گرو ایمان به پیامبران نهاده شده است; بنابراین، از نظر فرهنگ ادیان الهی و قرآن، هر کس به سوی پیامبران گرویده به امنیت و آسایش نایل شده است. آنها برای برقراری امنیت، به دفاع از حریم حکومت و دولت خویش در برابر متجاوزین پرداخته اند؛ در حالی که، پادشاهان که تمام هنرشان در جنگ و فتوحات و خونریزی و وحشی گری جنایت و قتل و غارت نمایان گشته، صفحات تاریخ را مملو از ناامنی کرده اند.
بدون استثنا تمام پیامبران با منطق دعوت حرکت کرده اند. حضرت محمد(صلی الله علیه وآله)دعوت را در چند مرحله انجام داد و تمام زمینه های تشکیل حکومت را مساعد نمود و بعد از استقرار حکومتش در مدینة النبی، امنیت اجتماعی، سیاسی و اقتصادی و زمینه های همکاری و وحدت را متناسب با اجتماع خود برقرار و برای دفاع از امنیت حکومت خود را با ارتش دفاعی مجهز کرد. آیات قرآنی درباره ی حدود و دیات و قصاص و رفتار و سیره ی پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) در مدینه مانند عقد اخوت بین مسلمانان و انعقاد پیمانهای صلح بین مسلمانان و یهود و.. » همه نشان از دستاورد امنیتی دین اسلام و پیامبر خاتم(صلی الله علیه وآله)است که در هیچ حکومتی نظیر آن وجود نداشته و ندارد. آیات قرآن درباره ی امنیت اقتصادی و مالی و جانی، نظیر آیه ی قصاص و سرقت و آیات مربوط به حفظ عرض و آبرو و ناموس مؤمنین، قوانین محکمی هستند که ضمانت کنندهی امنیت اجتماعیاند.
تعاون و همکاری : پیامبر الهی جز مسیری که منتهی به وحدت و یکدستی جامعه و همکاری انسانها باشد نپیموده اند. همکاری، همفکری و تعاون در سرلوحه ی دعوت پیامبر اسلام و دیگر پیامبران بوده است. این عنصر در پیشرفت تمدنها نقش عظیمی را ایفا کرده است، به طوری که اگر همکاری انسانها را منتفی بدانیم، جوامع از هم گسیخته و به بدویت منتهی خواهند شد. مدنیت و تمدن در سایه ی اجتماع و جمعیتِ پایبند به قانون محقق می شود و تفرقه از عناصر بدویت است. قرآن به صراحت به وحدت و یکدلی و اطاعت از حاکمان الهی فرا میخواند و در سایه ی آن مردم را از پراکندگی نهی می کند تا به پیشرفت و تعالی برسند.
آزادی: قوانینی که قرآن و بعثت برای بشریت اعلام و اجرا کرده اند، زمینه ی مناسب و امنیت لازم را برای آزادی انسانها فراهم می نماید. عدم تعرض بر اموال و اعراض و نفوس و برقراری انواع مجازات برای مجرمین، تضمین کننده ی آزادی لازم برای تمام انسانهاست که در گرو اجرای دقیق قوانین انبیای الهی است و در هیچ یک از اصول و قوانین قرآن وآموزه های رسول الله اسارت و بردگی و سلب آزادی افراد وجود ندارد و اصولاً با اسارت و بردگی و استثمار فکری و مادی به مبارزه برخاسته اند. انبیای الهی با تعالیم انسان ساز خود مفهوم متعادل و مناسب از آزادی را برای بشریت به ارمغان آورده اند; موسی و ابراهیم و نوح و عیسی و محمد(صلی الله علیه وآله) همه برای تحقق آزادی انسان از یوغ طغیان و سرکشی و بردگی و ذلت تلاش نموده اند.
آزادی در ادیان الهی تضمین کننده ی بقای اصول و ارزشهای انسانی و نظم اجتماعی است. دین اسلام و تعالیم رسول خدا و اهل بیتش با برخورداری از اصول محکمی چون عدالت و برادری و مساوات، تضمین کننده ی آزادی مقبول و معقول اند در حالی که آزادیِ ارائه شده در مکاتب غرب و دیگران مانند کمونیسم و سرمایه داری که بر پایه ی الحاد واستثمار و استعمار وظلم به ملل دیگر بنیان نهاده شده، بوالهوسی و عیاشی و افسارگسیختگی و خوشگذرانی و محو کرامت زن بعنوان انسان و از بین بردن عزت نفس و آزادگی را به بشریت نتیجه ای نداشته است در حالی که قوانین موضوعه در اسلام مدنیت را به انسان تعلیم می دهد.
بسیاری دانشمندان غرب، بعد از مطالعه ی تعالیم اسلامی به این حقیقت اعتراف کرده اند؛ گوستاو لوبون می نویسد بعد از سیاحت در شرق و آشنایی با دین اسلام و کتاب آسمانی مسلمانان به این نتیجه رسیدیم که باید برخی از عقاید خود را عوض کنیم، زیرا افکار و خیالات ما راجع به مدنیت و مساواتِ مطلقه، بسیار سست و بی بنیاد است. زمانی فرا می رسد که مقدرات غرب مربوط به شرق خواهد شد. این خود اعترافی است که یک مستشرق در تاثیر گسترده قرآن در تمدن بشری و آداب وسنن همه ملتها دارد.
بزرگترین وظیفه مستمر هر یک از ما و سپاس حقیقی از این موهبت الهی چیست؟
وظیفه اول شناخت کافی و به دست آوردن معرفت و مبانی معرفتی وشناختی است، شناخت در هر موضوعی گام اول است، یافتن راه پس از شناخت وشناخت راهنما و تابلوها ونشانه ها نیز مقصد دوم مسیر تعالی و رشد است که صعود وترقی و طی طریق را سهل وآسان می نماید.
تاکید می نمایم مهمترین منبع شناخت، چنانکه بزرگترین مبعوث الهی و مبشر بعثت (رسول الله صلی الله علیه وآله)فرموده است «انی تارک فیکم الثقلین : کتاب الله وعترتی اهل بیتی »قرآن واهل بیت (ع) است که نباید بین این دو فاصله افتد ؛ همین فاصله است که سبب نفوذ و رخنه ی استعمارگران در میان ملت و امت اسلام گردیده و بحرانهای بزرگی برای امت اسلام ایجاد نموده و مولفه های تمدنی که بر شمردم از جمله امنیت واعتصام به حبل الهی را دشوار نموده است که مهمترین عنصر و مانع شکل گیری مجدد تمدن اسلامی و رشد و ترقی آن می باشد ؛ نبود امنیت و وحدت امت، مسیر نیل به غایت مبعث را که تشکیل حکومت جهانی مهدوی(ع) است را دشوار و به تاخیر خواهد انداخت.
بنابراین نخبگان جوامع اسلامی وبزرگان و رهبران مذاهب اسلامی همه باید به این سو و به این مقصد در حرکت باشند و موانع راه را رفع نموده و در این راستا با تمام توان سرمایه گذاری و ابزارهای لازم رسیدن آموزه های قرآن و میراث اهل بیت (ع) را به همه دنیا فراهم نمایند ؛ یکی از ابزارها که بارها در مقالات و مصاحبه ها و یادداشتها که با رسانه ها در طول این 20 سال واندی تاکید نموده ام ، اهتمام به یادگیری زبان های دنیا و زبان ملتهای مستضعفی است که تحت استعمار مکاتب غربی از تمدن و کاروان تمدن بشری باز مانده اند تا پیام آزادی بخش قرآن و اهل بیت به آنها رسانده شود .
وظیفه دیگر اجتناب از تفرقه و توهین به همدیگر و دوری از تنش درونی و از بین بردن عوامل تنش زا در میان امت اسلام است ؛ امت اسلام در قلمرو بزرگ اسلام قرنها با برادری زیسته و از سفره وسیع نعمتهای بی شمار قرآن و اهل بیت واصحاب پاک رسول الله (ص) بهره مند بوده و ترقیات علمی بی نظیر و آثار تمدنی بی مانند در بعد سخت و نرم آن بوجود آورده اند که همه در سایه صلح و آرامش و برادری بوده است. تفرقه دستآورد مکتب صهیونیست و غرب برای جدا نمودن امت اسلامی بوده تا قلمرو بزرگ را از هم جدا و تجزیه نمود و غده ای بنام اسرائیل در قلب قلمرو اسلام بنا نهاد که همواره مشکلات بی شمار برای امت داشته وتراشیده و خواهد تنراشید.
لذا وظیه دیگر دشمن شناسی و مقابله با توطئه های آنان است، نخبگان علمی و فرهنگی امت باید به این سویه ها توجه نموده و امت را از افتادن در دام دشمن دور نمایند.
نظر شما