۴۱- خبرگزاری شبستان-خراسان جنوبی؛ ۲۷ رجب نقطه آغازین اسلام است روزی که خداوند متعال بر بشریت منت گذاشت و حضرت محمد مصطفی (ص) را به عنوان پیام آور حق و هدایت گر بشر به جهانیان معرفی نمود.
بعثت رسول خدا(ص)، حکایت پایان یافته ای نیست، حکایت امروز و فردای ماست؛ همه انسان های دیروز و امروز و فردا مخاطب اویند که فرمود: «قولوا لا اله الا الله تفلحوا» آری! رستگاری، نتیجه حتمی توحید است.
*بعثت؛ نقطه تحول انسان
بعثت رسول خدا(ص) از نظر تاریخی، فقط یک بار و در چهارده قرن پیش رخ داده است ولی این حادثه، برخلاف دیگر حوادث تاریخی و دیگر بعثت ها، یک حادثه تمام شده نیست، بلکه فرآیندی است که همواره دوام و جریان دارد.
سلام بر بعثت، روز برانگیخته شدن خاتم رسولان و نقطه تحول انسان؛ درود بی پایان خداوند بر مردی که از تبار ابراهیم بود؛ آن سان که بت و بت خانه را شکست، هستی ما نثار تو، ای پیام آور رحمت و صاحب خُلق عظیم!
بعثت محمد(ص) باران ناگهان رحمت بود که با قطره های خود این بوستان غمناک را نمناک کرد و شکوفه های لب فروبسته را شکوفا ساخت و زمین و اهل آن که بر اثر جهل و خرافات پیر شده بود، شاد شد و جوانی یافت و کاینات، وجودی تازه یافت.
بعثت نور و تابش فروغ شمع الهی، جان ها را روشن و تن ها را بهاری کرد و شاخه شاخه گل پرورید و گلستان پدید آورد و بهار آفرینش آغاز شد. در ۲۷ رجب سال چهلم عام الفیل به فرمان خداوند، حضرت محمد(ص) مأمور شد مردم را به سوی پروردگار خویش بخواند، پروردگاری که جهان و انسان را آفرید و آنچه را نمی دانست، به او آموخت.
*اهداف بعثت پیامبران
نخستین و اساسی ترین هدف بعثت پیامبران، دعوت به توحید و یکتاپرستی و نفی هرگونه شرک و طاغوت است. قرآن کریم می فرماید: «ما در هر امتی رسولی برانگیختیم که خدای یکتا را بپرستید و از طاغوت اجتناب کنید».
هدف دیگر بعثت پیامبران، اصلاح فرد و جامعه در تمام جنبه هاست؛ در زمینه اصلاح اجتماعی، مهم ترین کار پیامبران الهی را می توان در از میان بردن ارزش های جاهلی و کاذب و معیارهای نادرست و جایگزینی ارزش های الهی دانست.
یکی دیگر از مهم ترین هدف های بعثت پیامبران، اقامه قسط و عدل در جامعه است؛ پیامبران مبعوث شدند تا با اجرای احکام الهی و سیراب کردن تشنگان عدالت از منبع فیض الهی، زندگی بشری را رنگ الهی بزنند.
*بعثت در کلام بزرگان اسلام
امام علی(ع) فرمود: «خداوند او را در زمانی فرستاد که روزگاری بود پیامبری برانگیخته نشده بود. مردم در خوابی طولانی به سر می بردند. فتنه ها بالا گرفته و کارها پریشان شده بود. آتش جنگ ها شعله می کشید، دنیا بی فروغ و پر از مکر و فریب گشته، برگ های درخت زندگی به زردی گراییده و از به بار نشستن آن قطع امید شده بود.»
حضرت مهدی (عج) در خصوص مبعث پیامبر اکرم(ص) برمودند: «خداوند، محمد(ص) را برانگیخت تا رحمتی برای جهانیان باشد و نعمت خود را تمام کند.»
امام خمینی(ره) در خصوص اهمیت بعثت پیامبر گرامی اسلام(ص) فرمودند: انگیزه بعثت، نزول وحی و نزول قرآن است و انگیزه تلاوت قرآن، تزکیه است که دل مصفا گردد و قابلیت فهم کلام خدا را پیدا کند.
مقام معظم رهبری نیز در این خصوص می فرمایند: هر انسان مسلمانی وظیفه دارد که بعثت نبوی را در زندگی شخصی و دنیای خود تحقق ببخشد و با ایمان و عمل و حرکت به سمت هدف هایی که در بعثت نبی اکرم(ص) وجود داشته است، خود را به بهشت سعادت الهی و معنوی واصل و نائل کند.
استاد شهید مطهری در خصوص این روز بزرگ در یادداشت خود گفته است؛ روز بعثت روز توحید و رستاخیز انسانیت و روز عید فکر و عقل است.
*بعثت نقطه پیوند مادّی با ماوراء طبیعت
فرارسیدن سالروز بعثت پیامبر گرامی اسلام (ص) بهانه ای شد تا به سراغ یکی از کارشناسان مذهبی برویم. حجت الاسلام «هابیل خسروی» مدیر حوزه علمیه خراسان جنوبی در گفتگو با خبرنگار شبستان اظهار داشت: بعثت یک اتفاق نیست بلکه یک جریان و یک مسیر برای اتصال انسان به خداست.
وی با بیان اینکه بعثت نقطه پیوند مادّی با ماوراء طبیعت است، گفت: بعثت کانون ارتباط بین عالم دنیا با ملکوت است؛ بعثت یعنی تبیین جریان حق در برابر مسیر باطل و همان طور که در آیه شریفه هم بیان شده بعثت برای جدا کردن خط عبودیت خدای تعالی از مسیر تبعیت از طاغوت است.
۱- بعثت به چه معناست و در خصوص وقایع بعثت پیامبر گرامی اسلام(ص) توضیح بفرمایید؟ بعثت در زبان عربی به معنای برگزیدن و ارسال یا روانه کردن است و در کاربردهای گوناگون این ریشه، مفهومی مرکب از برگزیدن و فرستادن لحاظ شده که از آن به «برانگیختن» تعبیر می‌شود.
مفهوم بعثت برگرفته از آیات قرآن کریم مانند «وَ لَقَدْ بَعَثْنا فی کُلِّ اُمَّةٍ رَسُولاً اَنِ اعْبُدُوا اللهَ وَ اجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ» (نحل/۳۶) است و به بر انگیخته شدن هر پیامبری گفته می‌شود ولی به دلیل برتری پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و خاتمیت ایشان و نیز کاربرد بیشتر این اصطلاح در فرهنگ اسلامی، دامنه معنایی این اصطلاح در عرف عامیانه، تنها به بعثت آن بزرگوار محدود شده است.
وقتی از بعثت پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله صحبت می‌کنیم سخن از یک حادثه تاریخی است که در روز مشخصی و در مکان مشخصی یعنی در غار حرا اتفاق افتاده است اما یادآوری بعثت فقط به معنای یادآوری این حادثه تاریخی نیست بلکه در حقیقت تکرار و مرور یک درس فراموش‌نشدنی است هم برای امت اسلامی و هم برای تمام بشریت.
۲- در خصوص اهمیت پرداختن به مبعث بفرمایید و اینکه بعثت رسول اکرم (ص) چه تاثیری در جهان گذاشت؟ همان طور که عرض کردم اهمیت بحث بعثت به خاطر همین درسی است که اشاره کردم و باید از بعثت فرا بگیریم.
اگر چه خدای تعالی ابزارهای زیادی برای شناخت در اختیار انسان قرار داده است، هم به او حواس پنجگانه داده تا از این طریق به شناخت حقایق اطراف خویش بپردازد و هم به او قدرت تعقل داده تا درباره حقایق این عالم بیاندیشد و مسیر زندگی خویش را پیدا کند اما به دلیل محدودیت‌های جهان مادّی این ابزارها نمی‌تواند همه حقایق عالم را برای انسان کشف کند لذا خدای تعالی یک نقطه اتصال مطمئن به کانون علم و معرفت خودش برای انسان قرار داده و آن فرستادن انسان‌های کامل به عنوان پیامبر در بین مردم است که از این حقیقت به بعثت تعبیر می‌کنیم.
در طول تاریخ هر زمان انسان‌ها از این محور اتصال به حق غافل شده‌اند و خواسته‌اند با سایر ابزارهای شناخت به کشف حقایق بپردازند دچار اشتباه شده‌اند و در دام طواغیت افتاده‌اند؛ به عنوان مثال اگر دوران قبل از بعثت پیامبر گرامی اسلام را بررسی کنیم می‌بینیم ادیان بزرگی مانند یهود و مسیحیت که اتفاقا از ادیان الهی هم بودند به‌خاطر قطع اتصال با منبع لایزال علم الهی به خرافات و انحرافات و تیرگی‌ها کشیده شدند.
گرفتاری مردم به جهل و ظلم، آشوب‌ها و فتنه‌ها، و نیرنگ و تزویر و وجود قوانین ظالمانه، اختلافات عمیق طبقاتی، جنگ‌های قبیله‌ای، تعصب‌های ناروا، عادات و آداب غلط، رفتار ناپسند با زنان از جمله این تیرگی‌ها بوده است که امیر‌المؤمنین علیه‌السلام در بخشی از خطبه دوم نهج‌البلاغه درباره این دوران می‌فرماید: «خداوند پیامبرش را در زمانى فرستاد که مردم در فتنه‌های شیاطین و وسوسه‌هاى هواپرستان گرفتار بودند؛ فتنه‌هایى که رشته‌هاى ایمان و اعتقاد و معارف دینى را پاره کرده بود و ستون‌هاى ایمان و یقین متزلزل شده بود، اصول اساسى فطرت و ارزش‌ها دگرگون گشته بود و آتش اختلافات از هر سو زبانه مى کشید؛ و از همه بدتر این که در چنین شرایطى نه راه فرارى وجود داشت و نه پناهگاهى، و مردم مجبور بودند در آن محیط آلوده به انواع انحراف و گناه بمانند و در آن لجنزار متعفّن دست و پا بزنند. در چنین محیطى هدایت فراموش شده و گمراهى و نابینایى، همه را فرا گرفته بود و درست به همین دلیل از خداوند رحمان نافرمانی مى‌شد و مردم در لشکریان شیطان درآمده و ایمان بدون یار و یاور مانده بود، در این شرایط نابسامان، ارکان ایمان فرو ریخته و نشانه‌هاى آن ناشناخته مانده و طرق آن ویران و شاهراه‌هایش ناپیدا بود».
۳- مسئله بعثت پیامبر اسلام از چه زمانی مطرح بوده است؟ همان طور که اشاره کردم مسئله پیامبر اختصاص به پیامبر گرامی اسلام ندارد و خدای تعالی از همان ابتدای خلقت بشریت این مسیر را برای هدایت بشر قرار داده است.
پیامبران زیادی را خداوند متعال برای این کار مبعوث کرده است که بر اساس تعالیم اسلام خاتم این پیامبران وجود نازنین حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله است و دلایل عقلی و نقلی فراوانی بر خاتمیت وجود دارد که در این مجال نمی‌توانیم به آن بپردازیم.
۴- پیام مهم بعثت چیست؟ هدف از بعثت پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله همانند همه پیامبران قبلی در درجه اول، دعوت به توحید است و توحید هم صرفاً یک اعتقاد و باور نیست بلکه یک روش زندگی برای انسان‌هاست؛ توحید یعنی خدا را در زندگی خود حاکم کردن و دست قدرت‌های گوناگون را از زندگی بشر کوتاه نمودن.
همان مفهومی که در آیه شریفه به خوبی تبیین شده بود «اَنِ اعْبُدُوا اللهَ وَ اجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ» پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله در ابتدای بعثت مکرر می‌فرمود: «قولوا لا اله الا الله تفلحوا» اگر توحید به معنای واقعی آن یعنی عبودیت خداوند و اجتناب از طاغوت که همه پیغمبران، حامل آن پیام بودند، در زندگی جامعه مسلمان و بشری تحقق پیدا کند، قطعاً بشر به سعادت حقیقی و رستگاری دنیوی و اخروی خواهد رسید و هم دنیای بشر آباد خواهد شد و هم آخرت او تضمین خواهد شد.
اسلام دنیا و بهره‌مندی از امکانات دنیایی را نفی نمی‌کند بلکه انسان را با همه استعدادها و غرایز در صحنه‌ی زندگی، فعال می‌کند تا در خدمت تعالی و رفعت روح و بهجت معنوی انسانی قرار گیرد و در چنین دنیایی که آرمان همه انبیای الهی بوده، ظلم و جهل و درنده‌خویی نیست و این کار دشواری است و به مجاهدت احتیاج دارد اما مسیر آن روشن است، در مسیر زندگی انسان و در انتخاب روش‌های زندگی، باید سخن خدای تعالی ملاک عمل باشد و قدرت‌های طاغوتی و شیطان‌ها نباید دخالت کنند و زندگی انسان‌ها را دستخوش هوس‌ها و تمایلات خود قرار دهند.
۵- آیا پیروی از سنت پیامبر(ص) از علل انحطاط و عقب ماندگی مسلمانان است؟ این سخن قطعاً اشتباه است اما اگر بخواهیم مفصل به این موضوع بپردازیم زمان زیادی لازم دارد و من توصیه می‌کنم عزیزان مقدمه کتاب انسان و سرنوشت شهید مطهری رحمه الله تعالی را در این خصوص مطالعه بفرمایند مباحث خیلی خوب و مفصلی در آنجا بیان شده است اما در عین حال به یک نکته کوتاه و اساسی در پاسخ به این سؤال اشاره می‌کنم.
وقتی تاریخ بیش از ۱۴۰۰ ساله اسلام را بررسی می‌کنیم می‌بینیم اتفاقاً در دوره‌‌ای نسبتاً طولانی یعنی چندین قرن مسلمانان در اوج عظمت بوده‌اند هم از نظر قدرت و هم از نظر علم و فناوری و هم از سایر جهات به گونه‌ای که در تاریخ علوم می‌بینیم مسلمانان نقش بسیار تأثیرگذاری در پیشرفت بسیاری از علوم داشته‌اند. البته در برهه‌ای از زمان هم مسلمانان دچار عقب‌ماندگی و انحطاط شده‌اند. نکته‌ای که بسیار مهم است این است که دوران عظمت مسلمانان به صدر اسلام نزدیک‌تر است و دوران انحطاط بعد از آن اتفاق افتاده است.
با این مقدمه می‌خواهم بگویم آیا نمی‌شود این‌گونه گفت که مسلمانان در ابتدا از سنت پیامبر صلی الله علیه و آله پیروی می‌کردند و این باعث عظمت و قدرت آنها شده بود اما کم‌کم برخی تفسیرهای نادرست از برخی مفاهیم اسلامی ایجاد شد و باعث کاهش میزان پایبندی به احکام اسلامی گشت و این باعث انحطاط و عقب‌ماندگی مسلمانان شد.
امروز برای اثبات این تحلیل نشانه‌هایی هم وجود دارد؛ بعد از انقلاب عظیم اسلامی در ایران اتفاقات زیادی رقم خورده و دستاوردهای عظیمی با تمسک به اسلام ناب محمدی و پیروی از سنت واقعی پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله به دست آمده که چشم جهانیان را خیره کرده و خیلی از آنها اعتراف کرده‌اند که این انقلاب می‌تواند مسلمانان را به دوران عظمتشان برگرداند، این‌ها نشان می‌دهد که اتفاقاً دلیل انحطاط مسلمانان دوری آنها از معارف ناب اسلام و سنت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله بوده است.
۶- برای انتقال پیام های بعثت چه اقداماتی باید در جامعه صورت گیرد؟ برای پاسخ به این سؤال باید به شیوه خود پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله نگاه کنیم. آن بزرگوار برای انتقال پیام بعثت چه کردند؟ ما هم باید همان کار را انجام دهیم.
پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله در طول دوران رسالت خود برای گسترش دین اسلام و رساندن پیام توحیدی به همه ملت‌ها از هیچ کوششی فروگذاری نکرد و آن‌قدر برای هدایت انسان‌ها دلسوزی می‌کرد که خدای متعال به ایشان می‌فرماید: «لَعَلَّک باخِعٌ نَفْسَک أَلاَّ یکونُوا مُؤْمِنینَ»(شعراء/۳) گویا می‌خواهی خودت را هلاک کنی که آنها ایمان نمی‌آورند. این نشان می‌دهد که دلسوزی یک اصل اساسی برای تحقق هدف بعثت است زیرا ابتدا باید انقلابی درونی در وجود انسان شکل بگیرد و در درون الهی شود آنگاه آثار آن در بیرون هم خود را نشان می‌دهد و زندگی او هم رنگ و بوی الهی می‌گیرد و انسانی که به دنبال هدایت‌گری است برای ایجاد انقلاب درونی در دیگران حریص است: «لَقَدْ جاءَکمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِکمْ عَزیزٌ عَلَیهِ ما عَنِتُّمْ حَریصٌ عَلَیکمْ بِالْمُؤْمِنینَ رَؤُفٌ رَحیمٌ» (توبه/۱۲۸)
اصل دومی که در انتقال پیام بعثت از شیوه عملی ایشان استخراج می‌شود عمل بر مبنای اخلاق، مهربانی و تواضع است و خداوند متعال در این خصوص می‌فرماید: «فَبِما رَحمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنتَ لَهُم وَ لَو كُنتَ فَظًّا غَليظَ القَلبِ لَانفَضّوا مِن حَولِكَ فَاعفُ عَنهُم وَ استَغفِر لَهُم وَ شاوِرهُم فِي الأَمرِ فَإِذا عَزَمتَ فَتَوَكَّل عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ المُتَوَكِّلينَ»(آل عمران/۱۵۹) به برکت رحمت الهی، در برابر مردم نرم و مهربان شدی! و اگر خشن و سنگدل بودی، از اطراف تو، پراکنده می‌شدند. پس آنها را ببخش و برای آنها آمرزش بطلب! و در کارها، با آنان مشورت کن! اما هنگامی که تصمیم گرفتی، قاطع باش! و بر خدا توکل کن! زیرا خداوند متوکلان را دوست دارد.
اصل سوم تبیین است پیامبر گرامی اسلام در تمام دوران رسالت خویش بر اساس دستور قرآن کریم مردم را به تعقل و تفکر توصیه می‌کرد و بر این اساس به تبیین معارف اسلامی می‌پرداخت و سعی می‌کرد ابعاد و زوایای مختلف احکام و معارف الهی را برای افراد بیان کند تا آنها با بصیرت و آگاهی کامل این معارف را بپذیرند و در عمق جان آنها اثر بگذارد.
دستوری که امروز مقام معظم رهبری به عنوان جهاد تبیین مطرح کرده‌اند هم دقیقاً برخاسته از همین شیوه پیامبر گرامی اسلام است و می‌تواند به بصیرت‌افزایی جامعه کمک کند و مسیر الهی در زندگی انسان‌ها را روشن نماید.
نظر شما