نگارش تاریخ انتقادی رسانه های اجتماعی مستلزم ماجرایی بی پایان و پویاست

خبرگزاری شبستان، سرویس فرهنگی، مریم داوری: کتاب «فرهنگ اتصال؛ تاریخ انتقادی رسانه های اجتماعی» نوشته یوزه فن دایک با ترجمه حسین حسنی مشتمل بر 328 صفحه در شمارگان 1100 نسخه با قیمت 50000 تومان از سوی انتشارات سوره مهر منتشر شده است.

کتاب «فرهنگ اتصال» مشتمل بر هشت فصل است. «مهندسی اجتماع گروی در فرهنگ اتصال»، «پیاده کردن پلتفرم ها، سوار کردن اجتماع گروی»، «فیسبوک و ضرورت به اشتراک گذاری»، «توییتر و تناقض دنبال کردن و موضوع روز کردن»، «فلیکر بین اجتماع ها و تجارت«، «یوتیوب: اتصال صمیمانه بین تلویزیون و به اشتراک گذاری ویدیو»، «ویکی پدیا و اصل بی طرفی» و «اکو سیستم رسانه های متصل کننده: محصور شدن، حصار کشیدن و اجتناب کردن» عناوین فصول این کتاب است. 

نویسنده در بخشی از مقدمه کتاب «فرهنگ اتصال» نوشته است: پژوهش هرگز متوقف نمی شود و نوشتن در همه جا روی می دهد. این کار همه جاهای خالی در زمان و مکان را پر می کند. نگارش تاریخ انتقادی رسانه های اجتماعی مستلزم ماجرایی بی پایان و پویاست. هر زمان که به صفحه رایانه ام نگاه می کنم، جهان شبکه های اجتماع و اجتماع گروی آنلاین تغییر کرده است و به تفسیر مجدد نیاز دارد. دو دلیل برای مکث و اتمام کامل این جریان بی پایان اطلاعات وجود دارد، حتی اگر این وقفه به شکلی اندوه بار موقتی باشد؛ نخست متوجه می شوی که واسطی دیگر با تغییراتی جزیی یا یک برنامه کاربردی جدید مشکلات واقعی جهان را حل نخواهد کرد یا اصول تاریخ رسانه های اجتماعی را که شما پیش از این گردآوری کرده اید، تغییر نمی دهد. دوم پی می بریم که فعالیت های اجتماعی آنلاین شما از روابط آفلاین حتی اگر داخل خانه یا دفتر خود باشید، بیشتر شده است. این کتاب به دنبال گفت و گوی مداوم با بسیاری از افراد در سه قاره مختلف نوشته شده است و ذکر اسامی همه آنها مستلزم افزودن یک فصل دیگر به کتاب بود.

یوزه فن دایک  اظهار داشته است: امکان دارد کتاب ها به زودی به بقایای گذشته تبدیل شوند اما به هر شکل مادی که باقی بمانند، امیدوارم ناشران به حمایت خود از این قالب کهن جمله ها، بندها و فصل ها ادامه دهند. اگر فقط به این دلیل باشد که به دانش آموزان یادآور شویم شکل های فرهنگی نسبت به توییت ها، مدخل ها و پست های وبلاگ باید در دوره زمانی طولانی تری مورد توجه قرار گیرند. به یاری دوست و همکارم کارین بیسترفلد که کمک هایش بسیار شایسته قدردانی است یک معتقد واقعی به کتاب را در انتشارات دانشگاه آکسفورد پیدا کردم. نورمن هیرشی متعهدترین ویراستاری است که هر نویسنده ای احتمالا آرزوی آن را دارد. واژگان برانگیزاننده و ایمیل های هشدارکننده اش این فرآیند را به حرکتی بی دردسر تبدیل کرد. متوجه شدم که ریچارد ایزومارکی ویراستاری تراز اول با چشمانی تیزبین در جزییات است اما آنچه نوشتن هر کتابی را به تجربه ای اجتماعی و واقعی تبدیل می کند، واکنش های همدلانه از طرف افراد مورد علاقه است.

دکتر حسین ساعی، ناظر علمی ترجمه کتاب « فرهنگ اتصال» اعتقاد دارد که دست‌کم باید یک پژوهشگاه در خصوص فضای مجازی تشکیل بشود. وی با انتقاد از اینکه هنوز رشته کاملا مرتبطی در این حوزه نداریم، گفته است: در حوزه علوم شناختی  و مطالعات مرتبط با آینده‌شناسی رسانه‌ها عقب هستیم.

به گفته دکتر ساعی «فرهنگ اتصال» یکی از پربسامد‌ترین کتاب‌ها در این حوزه است و در تاریخ قرن ۲۱ قطعاً جزء ۲۰ کتاب برتر این حوزه است. نویسنده کتاب دیگری هم در سال ۲۰۱۸ منتشر کرده که در آن به پلتفرم‌های جدید توجه شده و به آن‌هم توجه ویژه‌ای شده است.

این استاد  دانشگاه «اتصال» و «شبکه» را  ضعیف‌ترین عباراتی دانست که می‌توان برای نام کتاب استفاده کرد و اظهار داشته است: فن دایک، نویسنده کتاب از اتصال شروع می‌کند و سپس به اجتماع و اکوسیستم و چیزهایی شبیه به آن می‌رسد. انتقاد دیگری که به این کتاب وارد است این است به‌ زعم من تأکید نویسنده بر مفهوم پلتفرم است در صورتی که مفهوم زیرساخت فراتر از پلتفرم است و در این کتاب مورد تأکید و توجه قرار نمی‌گیرد. در صورتی که در حوزه سیاست‌گذاری کشورهایی مثل کشور ما مفهوم زیرساخت می‌تواند خیلی مهم‌تر باشد.

دکتر محمد خندان معادل‌گذاری‌ها و جمله‌بندی‌های به کار رفته در ترجمه کتاب « فرهنگ اتصال» را قابل قبول داسته و گفته است: نویسنده کتاب چهره شاخصی است که کتاب‌های متعددی در حوزه رسانه داشته است .کار او یکی از  کامل ترین و جامع‌ترین کتاب‌ها  در حوزه رسانه‌های اجتماعی است.

این محقق و استاد دانشگاه خاطر نشان کرده است: نویسنده «فرهنگ اتصال» به ما یاد می دهد که نباید نگاهی آرمان‌شهرگرایانه به تکنولوژی‌های جدید و اجتماعی داشته باشیم. در این نگاه آرمان‌شهری، نحوی سخن‌ورزی وجود دارد که معمولاً شرکت‌های مالک این پلتفرم‌ها آن را ترویج می‌کنند و به ما می‌گوید که شبکه‌های اجتماعی برای ما شفافیت و همکاری به ارمغان می‌آورند. این گزاره‌ها نگاه کاملاً آرمانی و حتی اسطوره‌ای به این شبکه‌ها را ترویج می‌کند.

در بخشی از کتاب «فرهنگ اتصال» می خوانیم: وقتی پلتفرم های تعاملی جدید همانند بلاگر، ویکی پدیا، فیسبوک و یوتیوب وارد عرصه شدند، این نوید را دادند که می توانند فرهنگ را مشارکتی تر، کاربردمحورتر و همکارانه تر کنند. بین سال های 2000 تا 2006 فقط تعداد اندکی از نظریه پردازان رسانه مدعی شدند که برنامه های کاربردی وب 2 به شکل تصاعدی نیاز طبیعی انسان به اتصال و خلاقیت را افزایش می دهد و آنها اولین پیروزی برای کاربر را اعلام کردند. هنری جنکیز در سال 2006 ورود ما به جهان فرهنگ همگرایی را خوشامد گفت، «جهانی که در آنجا رسانه های قدیمی و جدید با هم تصادم می کنند، جایی که رسانه های عامه مردم و شرکتی با هم تلاقی پیدا می کنند، جایی که قدرت تولیدکننده رسانه و قدرت مصرف کننده رسانه به شیوه هایی غیر قابل پیش بینی با هم تعامل می کنند».

در قسمتی از این کتاب آمده است: بسیاری از عادت هایی که به تازگی پلتفرم های رسانه های اجتماعی ایجاد کرده اند به منزله تجلی های غیر رسمی و گذرای زندگی اجتماعی تلقی شده اند. گفت و گو با دوستان، تبادل شایعه ها، به نمایش گذاشتن عکس های روزهای تعطیل، نوشتن یادداشت های درهم برهم، وارسی کردن زندگی دوستان یا تماشای ویدیوی خانگی یکی از همسایه ها، کنش های اتفاقی و گذرا هستند که عموما فقط با برخی از افراد به اشتراک گذاشته می شود. یک تغییر عمده این است که به واسطه رسانه های اجتماعی این کنش های گفتاری اتفاقی به نوشتارهای رسمی تبدیل شده اند که وقتی در اقتصاد وسیع تر عموم مردم تعبیه می شوند، ارزشی متفاوت پیدا می کنند.پاره گفتارهایی که پیش از این بدون فکر کردن بیان می شدند، اکنون در قلمرویی همگانی منتشر می شوند که در آنجا می توانند اثرهایی گسترده و پایدار بر جای بگذارند.

گفتنی است، کتاب «هنر اتصال، تاریخ انتقادی رسانه های اجتماعی» نوشته یوزه فن دایک با ترجمه حسین حسنی مشتمل بر 328 صفحه در شمارگان 1100 نسخه با قیمت 50 هزار تومان از سوی انتشارات سوره مهر چاپ و روانه بازار کتاب شده است.