مسجد الغدیر؛ اثری ملی آمیخته از معماری اسلامی و تکنولوژی مدرن

به گزارش خبرنگار گروه مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان، مسجد الغدیر واقع در بلوار میرداماد جزو آن دسته از بناها است که با توجه به اسلوب های مورد توجه در معماری اسلامی و تکنولوژی مدرن در نواحی شمالی شهر تهران با طرح جهانگیر مظلوم یزدی بین سال های 1355 و 1356 خورشیدی ساخته شده است. مسجد الغدیر بنایی پوشیده از آجر با تزئیناتی از کاشی فیروزه است.

حجم اصلی مسجد منشوری 12 وجهی به ارتفاع 20 متر است که بدون عقب نشینی زیاد نسبت به خیابان اصلی جنوبی قرار گرفته و کاملاً از ساختمان های اطراف خود متمایز شده است. حال آنکه از سمت شمال نمای 3 طبقه ساختمان حتی المقدور شبیه به ساختمان های اطراف طراحی شده است. دو ورودی مسجد از سوی خیابان اصلی در حنوب و ورودی سوم از خیابان 10 متری شمالی در نظر گرفته شده، کیفیت فضای گنبدخانه این مسجد با آنچه در گنبدخانه های مساجد سنتی اتفاق می افتد، متفاوت است. این فضا عمدتاً یادآور فضاها و بناهای آرامگاهی و بین راهی، در معماری سنتی ایران است.

زمینی که مسجد الغدیر در آن بنا شده 800 مترمربع است که با وجود مساحت کم سایت پروژه، معمار توانسته حدود 3000 متر مربع زیر بنا و فضا در آن ایجاد کند. در شبستان اصلی مسجد نام انبیای الهی به وسیله کاشی های کوچک نصب شده اند و در شبستانی که نماز در آن اقامه می شود نام 12 امام(ع) مشاهده می شود.

ارتفاع محراب مسجد که از اصلی ترین بخش های مسجد است به 14 متر می رسد و نوشته های موجود در آن با آب طلا رسم شده اند.

فضاهای مختلف مسجد عبارتند از: سالن اجتماعات، وضوخانه و فضاهای خدماتی در زیر زمین، فضاهای اداری و کتابخانه و بالکن های مشرف به گنبد خانه در طبقات اول و دوم، فضاهای اصلی مسجد در تراز همکف عبارتند از گنبدخانه و شبستان و حیاط سرپوشیده می باشد.

نکته جالب توجهی که در مسجد الغدیر وجود دارد نحوه ساختار کلی و ستون های بنا می باشد. شبستان ها توسط ستون های از هم جدا شده اند اما ریشه ستون ها در سالن آمفی تئاتر دیده نمی شوند، وزن حاصله توسط پوترها به دیگر ستون ها منتقل می شوند.

توصیف کالبدی مسجد الغدیر

ترکیب دو حجم مکعب مستطیل با ارتفاع متغیر و منشوری با پلان چندضلعی منتظم، طرح کلی بنا را تشکیل می دهند. حجم منشور در ترازهای مختلف ارتفاعی، دارای پلان های متفاوتی مانند هشت ضلعی، دوازده ضلعی، بیست و چهار ضلعی و نظایر آن است.

پیش از آنکه بتوان این بنا را به سبک و دوره ای خاص متعلق دانست، می توان آن را تلاش طراح برای خلق فضایی با نوآوری های جدید، در چنین کاربری های فرض کرد. نوآوری هایی که تداوم سنت های گذشته و در ارتباط با معماری سنتی ایران باشد. خلوص احجام به کار رفته، به کارگیری مصالح و تزیینات آجری و کاشی کاری در نما، استفاده از عناصر و مفاهیم معماری گذشته و بیان جدیدی از آنها، بیانگر تاثیر نهضت های پست مدرنیسم در معماری، به ویژه گرایش هایی که به زمینه و بستر طراحی تمایل و توجه دارند، است.

هر 4 سال یک بار یونیسکو اماکن های مذهبی را از نظر معماری و ساختار مورد بررسی قرار می دهد و مسجد الغدیر نیز در این رقابت شرکت داده شد و جایزه این رقابت را کسب کرد. این مسجد با درخواست وزارت میراث و فرهنگی و گردشگری به عنوان اثر ملی به ثبت رسیده است.