به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، انساني كه به نماز مي‌ايستد، تكبير مي‌گويد، خدا را از همه چيز برتر و بالاتر مي‌شمرد، به ياد نعمتهاي او مي‌افتد، حمد و سپاس او مي‌گويد، او را به رحمانيّت و رحيميّت مي‌ستايد، به ياد روز جزاي او مي‌افتد، اعتراف به بندگي او ميكند، از او ياري مي‌جويد صراط مستقيم از او مي‌طلبد، و از راه كساني كه غضب بر آنها شده و گمراهان به خدا پناه مي‌برد (مضمون سوره حمد)
بدون شكّ در قلب و روح چنين انساني جنبشي به سوي حقّ و حركتي به سوي پاكي و جهشي به سوي تقوا پيدا مي‌شود. براي خدا (ركوع) ميكند،ودر پيشگاه او پيشاني بر خاك مي‌نهد، غرق در عظمت او مي‌شود و خودخواهي‌ها و خود برتربيني‌ها را فراموش ميكند. لذا در این خصوص با حجت الاسلام «ابوالفضل ساجدی» عضوهیت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) گفتگویی انجام دادیم که در ادامه تقدیم حضورتان می شود.
نماز چه تاثیری در اصلاح رفتار افراد در زندگیش دارد؟
در روایتی از پیامبر اکرم (ص) نقل شده است که فردی به حضرت عرض کرد: فلانی نمازش را می خواند اما دزدی هم می کند. چطور این دو با هم قابل جمع هستند؟ حضرت در جواب فرمودند: قطعا یک روزی نمازش او را از این کار جلوگیری خواهد کرد، به هر حال کسی که نماز می خواند اگر اهل نماز باشد به تدریج همین نماز او را متوجه عظمت خدا خواهد کرد و از این کار باز خواهد گشت.کما اینکه منشا خطاهای ما این است که عادت کرده ایم به نفس خودمان چشم می گوییم و از او تبعیت محض می کنیم ولو اینکه خواهش هایش با عقل، منطق و اخلاق هم ناسازگار باشد؛ پس حب انسانی این گونه است، چگونه باید اصلاحش کرد. انسانی که عادت به چشم گفتن نفس اش کرده و از او تبعیت می کند، چگونه باید او را تربیت کرد؟ راهش این است که ما یک چشم گفتن قوی تری را در او تقویت کنیم.
نماز قوی ترین «چشم گفتن» به برترین موجود عالم است، برای اینکه خود را اصلاح کنیم، نیاز به یک تمرین چشم گفتن به غیر نفس داریم تا بتوانیم از «چشم گفتن» های کورکورانه نفس، خود را حفظ کنیم، از طرفی می دانیم شایسته نیست که به هر کسی چشم بگوییم ولی در عین حال چشم گفتن به خالق هستی کاری عقل پسند است لذا نماز تمرین «چشم گفتن» به پروردگار عالم و تمرین چشم گفتن به یک منبع مطمئن غیر نفس است و این امر می تواند ما را از بسیاری آسیب ها و فسادها حفظ کند؛ بنابراین اگر پایبند به نماز باشیم این تمرین چشم گفتن به خداوند اراده انسان را برای چشم نگفتن به نفس در موارد لازم را تقویت می کند.به همین دلیل نماز قدرت مبارزه با نفس را در ما افزایش می دهد و اراده را برای قرار گرفتن در برابر برخی خواهش های نفسانی تقویت می کند. همین امر سبب می شود که بسیاری از مفاسد خانوادگی کاهش یابد.
در خصوص اینکه قرآن می فرماید نماز انسان را از فحشا و منکرات دور می کند چیست؟
خداوند در قرآن کریم می فرماید: «إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَىٰ عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنكَرِ» نماز انسان را از فحشا و منکرات باز می دارد، چگونه چنین چیزی محقق می شود؟ نماز از این جهت می تواند چنین اثری داشته باشد که جایگاه خداوند در زندگی انسان را افزایش می دهد، عظمت الهی را در دل ها بالا می برد لذا انسانی که نماز می خواند احساس شرم و ناراحتی اش هنگام خطا و گناه بیشتر از کسی است که نماز نمی خواند.
طبق تحقیقات صورت گرفته مجرمان غالبا یا اصلا اهل نماز نیستند یا اینکه بسیار سهل انگار هستند و یا در ایام خطا غالبا نماز را ترک می کنند، یعنی فاصله از خداوند می گیرند. فاصله گرفتن از پروردگار منجر به جرم و جنایت می شود لذا نماز به انسان کمک می کند تا عظمت الهی را در دل خود افزایش دهیم و این افزایش عظمت الهی نوعی احساس شرم و حیا را هنگام خطا در ما ایجاد می کند.
لذا نفس ما می تواند صفات مختلفی را کسب کند، می تواند نفس لوامه، اماره و مطمئنه باشد؛ این موجود ظرفیت های مختلفی دارد. نفس اماره انسان را به خطا و گناه وادار می کند. حضرت یوسف (ع) فرمودند: « وَ ما أُبَرِّئُ نَفْسِي إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلَّا ما رَحِمَ رَبِّي إِنَّ رَبِّي غَفُورٌ رَحِيمٌ » و من نفس خود راتبرئه نمى‌كنم، چرا كه نفس آدمى بدون شك همواره به بدى امر مى‌كند، مگر آن كه پروردگارم رحم كند كه همانا پروردگار من آمرزنده‌ى مهربان است. وقتی «حضرت یوسف» چنین چیزی را بیان می کنند ما چه باید بگوییم؟ نفس ما را امر به سوء می کند. امتحان ما در این جهان همین است که با این نفس چگونه تعامل کنیم؟ بنابراین اگر انسان با خداوند پیوند برقرار کند می توتند نفس خود را کنترل کند.
نماز چه برکاتی برای انسان دارد؟
بنابراین یکی از برکات نماز این است که به ما کمک می کند تا احساس شرم و حیا را در وجود در برابر خداوند تقویت کنیم. اگر این کار را کردیم به جای اینکه نفس اماره را در خود پرورش دهیم، نفس لوامه و نفس مطمئنه در ما تقویت می شود. نفس لوامه این است که وقتی من مرتکب خطایی می شوم به من گوشزد می کند که این چه کاری است که انجام می دهی؟ بنابراین نماز به ما کمک می کند که این وجدان درونی در ما تقویت شود و هنگام خطا به ما تذکر دهد اما اگر در نماز کاهلی کردیم، این نفس لوامه به مرور ضعیف تر می شود، به شیطان درونی ما میدان می دهد و انسان را در مسیر طغیان و انحراف قرار می دهد.
نظر شما