رمضان ماه جهاد اکبر و عيد فطر جشن پيروزي در اين مبارزه است

خبرگزاری شبستان- مشهد- مرضیه وحدت؛ در عيد فطر، مؤمنان پس از يک ماه تلاش و مجاهده در عرصه مبارزه با نفس‏اماره و دور نگه‏داشتن خويش از آلايش‏هاي دنيوي، پيروزي خويش را جشن مي‏گيرند. در اين مبارزه، انسان بر خودخواهي‏ها، افزون‏طلبي‏ها و منيت‏هاي خويش غلبه مي‏کند. در فرهنگ شکوهمند اسلام، از اين خودسازي مقدس به «جهاد اکبر» تعبير شده و رمضان ماه جهاد اکبر و عيد فطر جشن پيروي در اين مبارزه است.

فرارسیدن عید فطر عید بزرگ اسلامی فرصتی را پیش آورد که این خبرگزاری با حجت الاسلام «امیر علی حسنلو» استاد حوزه ومدیر گروه تاریخ وسیره مرکز مطالعات وپاسخگویی به شبهات حوزه های علمیه گفتگویی داشته باشد:

چرا پایان ماه مبارک رمضان را جشن می گیریم؟

مفهوم عيد در فرهنگ ها و بینش های غیر اسلامی به معناي شادي و لهو و لعب است. در چنین نگرشهایی در روزهاي عيد جايي براي ياد خدا و امور معنوي نیست ؛ اما عيد در فرهنگ اسلامي مفهوم ژرف و عمیق و منزلتی رفیع دارد. در فرهنگ غنی اسلامي روزهای عيد علاوه بر شادي و شادمانی آميخته با معنويت و ياد خداست.

واژه «عيد» به معني رجوع و برگشتن است و فطر به معناي آفرينش، ابداع و سرشت و صفتي است که هر موجود در آغاز خلقتش داراست از اين‏رو مي‏توان عيد فطر را به معناي بازگشت انسان به فطرت الهي خويش دانست. اين تکامل در پرتو جهاد با نفس امّاره و در سايه تهذيب و تزکيه و بهره‏وري از فرصت‏هاي ناب به دست مي‏آيد. در عيد فطر، مؤمنان پس از يک ماه تلاش و مجاهده در عرصه مبارزه با نفس‏اماره و دور نگه‏داشتن خويش از آلايش‏هاي دنيوي، پيروزي خويش را جشن مي‏گيرند. در اين مبارزه، انسان بر خودخواهي‏ها، افزون‏طلبي‏ها و منيت‏هاي خويش غلبه مي‏کند. در فرهنگ شکوهمند اسلام، از اين خودسازي مقدس به «جهاد اکبر» تعبير شده و رمضان ماه جهاد اکبر و عيد فطر جشن پيروي در اين مبارزه است.

اعیاد در فرهنگ اهل بیت (ع) برگرفته از دین و دستورات خداوند است چنانکه امام علي(ع) درباره عيد فطر فرمودند: «اين عيد براي کسي عيد است که خداوند نماز و روزه‏اش را پذيرفته باشد» و روزی که خداوند معصیت نشود عید است ؛ از اینرو می توان گفت مصداق واقعی ترک معاصی و عبادت خدواند بعد از یک ماه همین روز اول ماه شوال است.

در فرهنگ اسلامي و اهل بیت (ع) اعياد مصداق يوم اللّه است که در قرآن یاد شده  و ارتباط تنگاتنگي با دين و مذهب دارند. پيامبر خدا(ص) مي‏فرمايند: زماني که وارد مدينه شدم، اهالي آن شهر از زمان جاهليت دو روز داشتند که طي آن دو روز به بازي و تفريح مي‏پرداختند، خداوند به جاي آن دو روز، دو روز بهتر به شما داد: روز فطر و روز قربان.

امیر مومنان در خطبه فرمود «ای بندگان خدا، بدانید که نزدیک‏ترین چیزی که برای مردان و زنان روزه‏دار قرار داده شده، این است که در آخرین روز ماه رمضان، فرشته‏ای از طرف خداوند فریاد می‏زند: ای بندگان خدا، بشارت بدهید که خداوند گناهان گذشته شما را آمرزید. پس به فکر آینده و زندگی جدید خودتان باشید که چگونه خواهید زیست. وقتی هلال ماه شوّال نمایان شد، فریاد فرشتگان برخاسته می‏شود که ای مؤمنان، بیایید و جوایزتان را دریافت کنید».

چرا عید فطر  یکی از چهار عید بزرگ اسلام است ؟ در واقع این عید چه ویژگی دارد که جزو اعیاد بزرگ اسلام معرفی شده است؟

عید قربان ؛ عید فطر ؛ عید غدیر و عید جمعه ؛ چهار عید بزرگ امت اسلام است ؛ همه این اعیاد با عبادت و به عبادت و حمایت از فقرا مرتبط هستند؛ عید قربان عید پایان عبادت حج قرار داده شده است و غدیر عید اکمال دین است در آموزه قرآن و آیه « الیوم اکملت لکم دینکم ورضیت لکم الاسلام دینا »عید فطر نیز در تتمه عبادت روزه قرار گرفته که نماز عید پیوند و تکمله آن و پرداخت فطر و حمایت از فقرای امت چنانکه در عید قربانی قربانی کردن و رساندن گوشت آن به فقرای امت و در عید غدیر نیز اطعام و غذا دادن و پذیرایی از فقرا بسیار مدح شده و مد نظر است؛ عید جمعه عید پایان هفته که به نماز جمعه که عبادتی جمعی است ختم می شود ؛ این پیوستهای عبادی دارای معنای ژرف وحکمت های شیرین است که زیبایی های دین اسلام را نمایان می کند اگر به تحلیل این مناسک پر مغز توجه شود .

در پایان ماه مبارک رمضان و پس از یک ماه عبادت و روزه داری، اسلام روز اول ماه شوّال را عید قرار داده است؛ زیرا در این روز، انسان‏ها به فطرت خود باز می‏گردند و متوجه عظمت خداوند متعال می‏شوند. در این روز، مسلمانان، جسم را به وسیله غسل کردن پاکیزه کرده و با پوشیدن لباس‏های تمییز و خوشبوکردن خود، آن را کامل می‏نمایند. پاکیزگی روح و جانشان نیز به وسیله دعا و مناجات و نماز صورت خواهد گرفت و سرانجام، پاکیزگی اموال و دارایی‏های آنها به وسیله فطریه دادن و کمک کردن به انسان‏های فقیر و نیازمند صورت می‏پذیرد. به راستی عید فطر، عید پاکیزگی و طهارت انسان هاست تا از این رهگذر، به فطرت اصلی و حقیقی که دوری از گناهان است بازگردند.

عید فطر در ادیان دیگر نبوده است عیدی با عظمت است که امت اسلام باید قدر آن را بدانند؛ رسول الله صلی‏الله‏علیه‏و‏آله در باره فطر می‏فرماید: «عید فطر، هدیه‏ای است که از سوی خدا به مردان و زنان امت من داده شده و خداوند متعال چنین هدیه‏ای را پیش از من به هیچ کس نداده است»

درباره معنای لغوی و اصطلاحی عیدفطر توضیح بفرمایید؟

عيد، واژه‏اي عربي، به معناي جشن، روز جشن، فصل شادي، موسم مسرت معنوی است. فطر هم در لغت به گشودن، باز کردن و در این جا گشادن روزه است؛ در اصطلاح  عيد فطر هم به روز اول ماه شوال گفته مي‏شود که بلافاصله پس از پایان ماه مبارک رمضان است و يکي از بزرگترين اعیاد امت اسلام است؛ در اين روز بر مسلمانان اعمالی واجب و اعمالی مستحب است؛ از جمله واجب است که فطريه یا زکات فطریه فقرا پرداخت نمایند . زکات فطريه، مالی  است که در روز عيد فطر به صورت نقدي يا جنسي از خوراک مستمر خود بر طبق دستور شرع به فقرایی مي‏دهند که درآمد ثابت نداشته و محتاج روزمره به آن باشند ؛ زکات فطره یکی از تکالیف مسلمانان است که دارای حکمت های فراوان می باشد ؛ موارد مصرف زکات فطره را در رساله های عملیه مراجع تقلید نوشته اند .

آقا میرزا جواد آقا ملکی تبریزی رحمه‏الله درباره حکمت آن  فرموده است : «عید زمانی است که خداوند متعال برای جایزه دادن و بهره‏مند کردن بندگان از نعمت‏ها، آن روز را در میان روزها انتخاب می‏کند تا برای گرفتن خلعت‏ها و عطایا جمع شوند و به همگان اعلام کرده است که به درگاه او روی آورده و با اعتراف به بندگی و آمرزش خواستن از گناهان و عرضه نیازها و آرزوهایشان، برای او تواضع نمایند. خداوند نیز در تمام این موارد، به آنان وعده اجابت و اعطایی بالاتر از آرزوهایشان، بلکه بالاتر از آن‏چه در دل بشری خطور کرده، داده است. دوست دارد در چنین روزی، به او خوش‏گمان بوده و جانب امیدواری به قبول خداوند و آمرزش و عطای او را بر جانب ترس از رد و عذابش ترجیح بدهند».

فلسفه برپایی عید در پایان ماه مبارک رمضان چیست؟

در اسلام همه عبادات دارای فلسفه عمیق و ژرف هستند ؛ همه احکام و تکالیف دارای فلسفه و حکمتهای ظاهر و پنهان می باشند ؛ چون همه آنها از سوی پروردگار حکیم  که آفریننده انسان است، مقرر گردیده اند ؛ عيد فطر، آيينه‏اي است روشن و تمام نما از پاکی ، که در آن مي‏توان جهان بيني اسلامي را تماشا کرد ؛ مردم مسلمان پس از يک ماه روزه داري و ضیافت الهی که در آن  خواب و نفس کشیدنشان عبادت بوده ، خداوند پايان چنین مهمانی بزرگ  را که توفیق بندگی داشته  و در این ضیافت شرک جسته اند عید قرار داده که اوج مرتبه مهمانی و قله توجه ربوبی است، لذا  جشن مي‏گيرند و در اجتماع عظيم و باشکوه نماز عيد، خداي را مي‏خوانند و بر پيامبر و دودمان او درود مي‏فرستند و آراستگي به همه خوبي‏ها و رهايي از همه بدي‏ها را از او به دعا طلب مي‏کنند.

مردم گويي کبوتران سپيد بال بلند پروازي هستند که پس از يک ماه پرواز در فضاي ملکوتي آسمان، اکنون دسته جمعي بر بام زمين فرود آمده‏اند. آنها از صداي گوش نواز بال هايشان که آميخته با سجع دل نشين آواز است، تصويري زيبا و جاندار و جان بخش از ترکيب معنويت و ماديت ترسيم نموده که روح جهان‏بيني اسلامي و جوهر و حقیقت این دین خاتم خداوند است. این اجتماع عظیم و بی نظیر، خود دارای حکمت های فراوان است؛ اجتماع امت و عبادت بزرگ و جماعتی  همدل؛ همه اینها را خداوند قرار داده است تا امت اسلام از احوال همدیگر با خبر و پیرامون توحید و نماز و بندگی گرد آیند و از تفرقه پرهیز نمایند.

اولین فلسفه آن دوری از تفرقه  و وحدت امت اسلام است؛ یکی از درسهای این عید که با جماعت است و امروز به درد امت اسلام می خورد این است که در مقابل دشمنان و نفوذ و سلطه آنان با هم باشند در صف های محکم  برادری  از سلطه دشمنان و دوستی با آنان که مدام در توطئه چینی علیه امت اسلامند دوری کنند . از جمله مسائل مهم امروز اهل اسلام  مسئله فلسطین است و مسئله و مصیبت دیگری که برای امت اسلام تحمیل  شده سرزمین یمن است که مردم آن سالهاست با توطئه دشمنان به  جنگ نا خواسته و اشغال و خون ریزی گرفتار شده اند.

حاکمان اسلامی که در این خون ریزی شرکت نموده و هزینه می نمایند باید دست از این فتنه گری برداشته و با توطئه دشمنان دین و صهیونیسم هم خوانی و همسویی و با آنان هم افزایی ننمایند؛ فلسفه اجتماع روز عید فطر و نماز با عظمت آن  یعنی زدودن گسلها و نفاق از امت و حمایت از فقرای امت است نه اینکه تحمیل قحطی و بلا وفقر بر آنان  که حکام سازشکار ملت یمن و فلسطین را با استکبار همراهی می نمایند.

اجتماع عظیم مسلمانان در روز عید فطر چه چیزی را بیان می دارد؟

آنچه در این اجتماع بزرگ که خداوند بعنوان تکلیف و واجب دینی فرض نموده پس از فرض روزه رمضان که حالت تزکیه فردی است برای رسیدن به اجتماع امت و تزکیه جمعی که پرداخت زکات فطره به جمیع فقرای امت است و برپایی نماز به جماعت  و مصداق  بروز و ظهور قدرت الهی « یدالله مع الجماع» بیان ذو وجوه بودن سلوک الی الله و توحید که دارای دو جنبه فردی و اجتماعی است به مصداق « تعاونوا علی البر والتقوی» یعنی انسان وقتی از همه گناهان پاک شد آماده عرضه این پاکی به جامعه و اجتماع امت است به دو وجه عبادت برگزاری نماز و پرداخت زکات و رفع فقر و ایجاد همدلی از فقرای مومنین از خویشاوندان پیرامون تا همسایگان و مسلمانان فرا پیرامون؛ تبیین حکمت روزه یک ماه رمضان و عید فطر و زکات فطر و نماز فطر با بینش عرفانی و سلوک الی الله بسیار زیبا است.

برگزاری جشن شادی پايان ماه روزه مسلمانان، جشن شور و شادي است، اما برخلاف بسياري از جشن‏هاي جهانِ تهي از معنويت، با آلودگي و عربده کشي و مي‏گساري همراه نيست؛ بلکه جشن نماز دسته جمعي به امامت حاکم جامعه اسلامي در نماز جماعت عید  اين جشن، مسلمانان دست‏ها را به دعا برمي دارند و خدا را سوگند مي‏دهند که آنان را در همه خوبي‏هايي که محمد و آل محمد صلي‏الله‏عليه‏و‏آله را در آنها داخل کرده راه دهد و از همه بدي‏هايي که او و خاندانش را از آنها بري ساخته بيرون آورد.

مهمترین بیان جماعت عید و مهمترین درس و پیام آن این است : «وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ‏ اللَّهِ‏ جَمِيعاً وَ لا تَفَرَّقُوا» و مهمترین پیام زکات فطر هم این است : وَ تَعاوَنُوا عَلَى‏ الْبِرِّ وَ التَّقْوى‏ وَ لا تَعاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَ الْعُدْوانِ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقابِ».

اعمال عید فطر چیست؟

اول غسل ، دوم دعا است و دعایی در صحیفه سجادیه که دعایی بسیار زیبا و دلنشین و عارفانه است، در بخشی از دعای ایشان در روز عید فطر چنین آمده است: «خداوندا، مابه سویت توبه می‏کنیم در روز عید فطر که آن را برای اهل ایمان روز عید و شادی قرار دادی و برای اهل دین خود، روز اجتماع و همیاری مقرر نمودی. پس از گناهانی که مرتکب شده‏ایم و از کارهای ناپسندی که انجام داده‏ایم به پیشگاه تو، توبه می‏نماییم». سوم دیدار با مومنان و دوستان و خویشاوندان و صله رحم.

توجه خاص به فقرا وحل مشکلات آنان که برای مسئولین این پیام فطر باید مورد توجه قرار بگیرد وعمیقا به آن رویکرد جدی داشته باشند. اعمال دیگری که در کتاب مفاتیح الجنان به تفصیل آمده ودعاهایی که ذکر شده است.

انتهای پیام