به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری شبستان، غلامعلی محمدی، رییس سازمان زندانها شب گذشته (دوشنبه ۶ تیر) در برنامه «صف اول» با اشاره به اینکه این سازمان، دستگاه چند وجهی است، گفت: این سازمان از یک طرف سازمانی است که تنها متولی اجرای مجازات حبس است به همین علت در زمره دستگاه‌های زیر مجموعه قوه قضائیه شناخته شده است و مجری اوامر مراجع قضائی هستیم. کیفرشناسان برای اعمال و اجرای مجازات حبس، اهدافی را در نظر گرفتند. یکی از این اهداف تنبیه مجرم است و یکی دیگر از اهداف، رضایت خاطر بزه دیده است زمانی که بزه دیده می‌بیند مجرم روانه زندان شد و مجازات نسبت به او اعمال شد به نوعی رضایت خاطر پیدا می‌کند.
محمدی با بیان اینکه کیفرشناسان، عبرت دیگران را از دیگر اهداف مجازات می‌دانند، افزود: مهمترین هدفی را که کیفرشناسان برای اعمال مجازات حبس در نظر گرفتند اصلاح و تربیت است یعنی مجرم را مجازات می‌کنیم تا در مسیر اصلاحی و تربیتی قرار دهیم. پس وجهه دوم سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی؛ فرهنگی، تربیتی و آموزشی است.
رئیس سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی با بیان اینکه مجرمان را در پشت دیوار‌های بلند نگهداری می‌کنیم بنابراین باید در زندان ها، نظم و امنیت را نیز برقرار کنیم یعنی اعمال مجازات حبس و اقدامات فرهنگی و اصلاحی و تربیتی در سایه اقدامات انتظامی و امنیتی است، افزود: بنابراین سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی سازمان سه وجهی است از یکسو سازمانی است که ماهیت کار قضائی یعنی اعمال مجازات حبس را انجام می‌دهد و از سوی دیگر بعد آموزشی، فرهنگی و اصلاحی و تربیتی و به نوعی درمان تلقی می‌شود و از سوی دیگر این اقدامات در لباس و سایه اقدامات انتظامی و امنیتی است.
وی با بیان اینکه با توجه به اینکه در زندانها با زندنیان سر و کار داریم بنابراین باید تمرکز ما بر روی بُعد انسانی باشد و کار اصلی ما مدیریت روابط انسانی است، گفت: تحقق این اصل، مستلزم احترام گذاشتن به حقوق، کرامت و شأن و منزلت انسانی زندانیان است.
رئیس سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور با تاکید بر اینکه نگاه ما انسانی و برگرفته از آموزه‌های دینی ماست، افزود: بهترین بستر برای تحقق کار اصلاحی و تربیتی، حرفه آموزی و اشتغال زندانیان است. در کنار حرفه آموزی و اشتغال زندانیان، کار‌های فرهنگی متنوعی در زندانها انجام می‌دهیم، اما بر روی بحث توسعه کمی و کیفی اشتغال متمرکز شدیم که این موضوع هم در سند تحول قضائی مورد توجه خاص قرار گرفته است و به عنوان نخستین برنامه اولویت دار ما در سال ۱۴۰۱ ابلاغ شده است و ۱۰ برنامه را با توجه به شعار سال ابلاغ کردیم.
وی با اشاره به اینکه حرفه آموزی مقدم بر اشتغال است، گفت: بسیاری از مجرمانی که وارد زندان می‌شوند حرفه‌هایی را از قبل آموخته اند و به مشاغل مختلف صنعتی و خدماتی آشنا هستند و شاید این زندانیان به حرفه آموزی نیاز نداشته باشند، اما دسته دیگر از زندانیان از هیچ حرفه‌ای برخوردار نیستند. از سالیان دور با سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای قرارداد داریم که این سازمان در زندان برای زندانیان حرفه آموزی را در رشته‌های مختلف ایجاد می‌کند و گواهی که برای زندانیان صادر می‌شود مهر زندان ندارد و زندانی به واسطه این حرفه‌ای که آموخته در زندان کار می‌کند و پس از آزادی در جامعه نیز مشغول به کار می‌شود.
رئیس سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور گفت: اتفاق بزرگی در قانون بودجه سال ۱۴۰۱ افتاد و آن اینکه مجلس تسهیلات قابل ملاحظه‌ای را برای توسعه اشتغال زندانیان در نظر گرفت و ۵۰۰ میلیارد تومان را برای اشتغال آنان با بهره و کارمزد بسیار کم در نظر گرفت.
محمدی با اشاره به اینکه این تسهیلات به بانک‌های عامل ابلاغ شد، افزود: این بستر بسیار مهم برای توسعه اشتغال در داخل کارگاه‌های زندان و حتی خارج از آن است. اقدام دوم مجلس این بود که مشوقی را در نظر گرفت که بر مبنای آن کسانی که داخل زندان برای اشتغال زندانیان سرمایه گذاری می‌کنند، سود حاصل از تولید آنها از مالیات معاف است.
وی با بیان اینکه ابتدای سال یکی از استان‌ها را به عنوان نمونه در نظر گرفتم که در آن اشتغال حداکثری را ایجاد کنیم و به موازات آن در ابتدای سال به همه استان‌ها ابلاغ کردیم که امسال در راستای تحقق شعار سال با توجه به اهمیت توسعه اشتغال باید تا پایان سه ماهه نخست، رشد ۲۰ درصدی اشتغال را در زندان‌های کشور داشته باشیم، گفت: این به عنوان شاخص ارزیابی عملکرد برای مدیران و همکاران ما در سطح کشور در نظر گرفته شد. اعلام کردیم که این رشد در پایان شهریور باید به ۳۰ درصد برسد و در پایان سال باید رشد حداقلی ۵۰ درصدی اشتغال را در زندانها داشته باشیم.
رئیس سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور گفت: در استان گیلان به علت قابلیت‌ها و ظرفیت‌ها زمینه‌هایی را حتی قبل از شروع سال فراهم کردیم و مساحتی حدود ۳ هزار متر مربع علاوه بر آنچه که در گذشته وجود داشت برای توسعه اشتغال در نظر گرفتیم و ۱۳ قرارداد را با کارآفرینان منعقد کردیم تا پای کار بیایند و اشتغال حداکثری را در این استان ایجاد کنیم.
محمدی با اشاره به اینکه برای تشویق زندانیان شاغل، حقوق و دستمزد آنان را نسبت به پارسال ۳۰ درصد افزایش دادیم، افزود: این اقدامات از سوی بنیاد تعاون، حرفه آموزی و صنایع زندانیان کشور و با توجه به محدودیت بودجه این بنیاد صورت می‌گیرد. حقوق و دستمزد زندانیان شاغل توسط کارآفرینانی که تسهیلات می‌گیرند از دستمزد زندانیان شاغل توسط بنیاد تعاون، حرفه آموزی و صنایع زندانیان کشور بیشتر است.
محمدی با بیان اینکه اهتمام ما بر این است که بیکاری را در زندانها به حداقل ممکن برسانیم، افزود: آمار زندانیان متأهل نسبت به افراد مجرد بیشتر است. بیش از ۶۰ درصد زندانیان متأهل و بقیه مجرد هستند و اولویت اشتغال با زندانیان متأهل است تا از درآمدشان خانواده آنها نیز منتفع شوند.
رئیس سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه اکنون تراکم جمعیت کیفری در برخی زندان‌های کشور، مطلوب نیست، افزود: با توجه به اینکه با افزایش تراکم جمعیت کیفری مواجه هستیم مجمع تشخیص مصلحت نظام سیاست‌های مربوط به کاهش جمعیت کیفری زندانها را تصویب کرد و در سند تحول قضائی نیز به این موضوع پرداخته شده است. ظرفیت اسمی برخی از زندانها بیشتر از تعداد زندانی‌های موجود در آن است و ظرفیت اسمی برخی از زندانها متناسب با زندانیان است و برخی از زندانها که نوعاً زندان‌های قدیمی فرسوده داخل شهر‌ها هستند و نتوانستیم توسعه‌های عمرانی آنها را انجام دهیم، تعداد زندانیان بیشتر از ظرفیت اسمی زندان هاست.
وی با بیان اینکه میانگین جمعیت کیفری زندان‌های کشور بالاتر از حد میانگین جهانی است، گفت: در سال‌های اخیر اقدامات بسیار مؤثری در توسعه فضا‌های فیزیکی زندان‌های کشور انجام شد و نسبت به دو دهه گذشته وضعیت زندان‌های ما از نظر توسعه فضا‌های فیزیکی خیلی بهبود پیدا کرد گرچه هنوز به سطح مطلوب نرسیده ایم.
محمدی با بیان اینکه تلاش می‌کنیم با جذب اعتبارات نسبت به اقدامات عمرانی و توسعه فضا‌های فیزیکی زندانها اقدام کنیم، افزود: به موازات این اقدامات تلاش می‌کنیم تعداد زندانیان را کم کنیم. بخش مهم سیاست‌های کاهش جمعیت کیفری در این جهت است که عدد زندانیان را کاهش دهیم و در این راستا قانونگذار مجازات‌های جایگزین حبس را پیش بینی کرده است. استفاده از نظام نیمه آزادی در قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ پیش بینی شده و اکنون بحث روز، بحث استفاده از پابند‌های الکترونیک است.
رئیس سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور با اشاره به اینکه جوامع بشری پس از عبور از دوران «سنت» وارد دوران «مدرنیته» شدند، گفت: اکنون بهره مندی از فناوری‌های نوین در حدی گسترش پیدا کرده که در شئون مختلف زندگی اجتماعی و اقتصادی مشهود است. استفاده از فناوری‌های نوین می‌تواند در حقوق کیفری هم به خدمت گرفته شود و اکنون از دوران مدرن هم عبور کردیم و در دوران پسامدرنیته هستیم؛ در این دوران با بهره مندی از فناوری‌های نوین می‌توانیم زندان مجازی ایجاد کنیم. زندان چیزی جز محدودن کردن فرد نیست بنابراین می‌توانیم این محدودیت را با استفاده از ابزار‌های نوین ایجاد کنیم؛ استفاده از پابند‌های الکترونیک در راستای بهره مندی از سامانه‌های الکترونیکی است که برای برخی از محکومان و زندانیان واجد شرایط استفاده می‌شود.
محمدی افزود: زندانیانی که به مجازات درجه ۵ تا ۸ محکوم شده اند یعنی زندانیان جرایم سبک و زندانیانی که حضور آنها در جامعه مخل نظم و امنیت نیست می‌توانند از این ارفاق قانونی برخوردار شوند و با تصمیم مراجع قضائی آنها را در محدوده‌های تعریف شده به واسطه پابند‌های الکترونیک تحت نظارت و کنترل قرار دهیم.
رئیس سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور با اشاره به اینکه این موضوع آسیب‌های زندان را کاهش می‌دهد، اضافه کرد: برای نگهداری زندانیان هزینه‌های مختلفی را داریم که با استفاده از ابزار‌های نوین از جمله پابند‌های الکترونیک در بودجه بیت المال صرفه جویی می‌شود. اکنون پابند‌های الکترونیک را توسط شرکت‌های دانش بنیان داخلی تولید می‌کنیم و به تولید انبوه رسیده است.
وی با بیان اینکه در سه ماه اخیر نسبت به گذشته بهره مندی از پابند‌های الکترونیک دو برابر شده است، از قضات خواست از این ظرفیت استفاده حداکثری کنند تا بتوانیم همه زندانیان واجد شرایط بهره مندی از پابند الکترونیکی را تحت این پوشش قرار دهیم.
رئیس سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی در بخش دیگری از سخنان خود در پاسخ به این پرسش که آیا اکبر طبری معاون اجرایی اسبق حوزه ریاست قوه قضائیه اکنون در زندان است؟ گفت: بله؛ او در زندان است.
محمدی در پاسخ به این پرسش که آیا درباره زندانیان رفتار‌های تبعیض آمیز وجود دارد؟ افزود: در زندانها حقوق و امتیازاتی داریم و بین این دو تفاوت‌هایی وجود دارد. حق آن چیزی است که برای همه زندانیان است و حقوق همه زندانیان باید رعایت شود از جمله حق خوراک، پوشاک، بهداشت، درمان، استفاده از وسایل گرمایشی و سرمایشی و مانند آن. مؤلفه‌های مختلف می‌تواند در برخورداری زندانیان از امتیاز تأثیرگذار باشد مثلاً زندانیان خطرناک از امتیاز مرخصی برخوردار نمی‌شوند.
رئیس سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور با تاکید بر اینکه در زندانها حقوق و امتیاز ویژه‌ای برای هیچکس وجود ندارد، افزود: بخشنامه‌ای را در سال گذشته ابلاغ کردیم که حقوق ویژه‌ای را برای زندانیان خاص نداریم و همه زندانیان باید شرایط یکسانی داشته باشند.
محمدی درباره مرخصی زندانیان گفت: ماده ۵۲۰ قانون آیین دادرسی کیفری، نصاب و مدت برخورداری از مرخصی را بیان کرده است و هر کدام از زندانیان که در قالب کلی مقررات قرار بگیرند مشمول شرایط برخورداری از مرخصی هستند.
وی در پاسخ به این پرسش که محل استقرار چهره‌های معروف زندانی در زندان چگونه است؟ افزود: یک موضوع علمی در حقوق کیفری با عنوان شناسایی شخصیت مطرح است که مبنای طبقه بندی زندانیان قرار گرفته است.
محمدی با اشاره به اینکه قرار نیست همه زندانیان با هر نوع گرایش فکری، شخصیتی و رفتاری در کنار هم قرار گیرند، ادامه داد: در این طبقه بندی، زندانیان جرایم مختلف از جمله سارقان، قاتلان و یا زندانیان جرایم مواد مخدر جدا از هم هستند و بر اساس بضاعت و امکاناتی که در اختیارمان است زندانیان را با توجه به شخصیت، جرم و میزان محکومیت آنها در طبقه بندی‌های مختلف قرار می‌دهیم. برای زندانیان خاص، شرایط و ویژگی‌های خاص را در نظر نمی‌گیریم و شرایط برای همه زندانیان یکسان است.
رئیس سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور در بخش دیگری از سخنان خود گفت: بازدید‌های سرزده‌ای از زندانها داشته ام و بعداً نیمه شب هم از زندانها سرکشی خواهیم کرد، زیرا در بازدید‌های روز، بخش قابل ملاحظه‌ای از جمعیت زندانیان در داخل کارگاه‌های زندان یا خارج از زندان مشغول کار هستند بنابراین تراکم جمعیت کیفری در بازدید‌های روز، محسوس نیست به همین علت بخشی از بازدید‌ها را در ایام تعطیل و شب انجام خواهم داد.
محمدی همچنین درباره انتشار تصاویر دوربین‌های مدار بسته در زندان اوین و بدرفتاری برخی از زندانبانان با زندانی‌ها و وضعیت کنونی گفت: یکی از فلسفه‌های نصب دوربین‌های مداربسته، پیشگیری از مواردی مانند شورش و یا خودزنی زندانیان است و فلسفه دیگر نصب این دوربین‌ها نظارت بر رفتار و اعمال همکارانمان در زندان است. در حرکت تحولی و تعالی، گام‌های بلندی را برداشتیم و این ناشی از زحمات همکارانمان در سازمان زندان هاست و همان گونه که همکاران خوب را تشویق می‌کنیم و با همکاران متخلف و بی تدبیر برخورد می‌کنیم.
رئیس سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی درباره امنیت سامانه‌های الکترونیکی زندانها نیز گفت: در عصر کنونی که حملات سایبری انجام می‌شود باید در برابر این حملات از خود دفاع کنیم؛ البته امکانات لازم را باید به ما بدهند. از ۲۲ رویداد فاخر در ۷ ماه اخیر رونمایی کردیم و این ناشی از همراهی همکاران و مسئولان قضائی بوده است و از آنها تشکر می‌کنم. هر اندازه شرایط زندان را بهتر کنیم و زندان اگر در کاخ هم باشد باز زندان است و باید مراقبت کنیم تا به این داروی تلخ گرفتار نشویم.
نظر شما