به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، روز عرفه از اعیاد عظیم است. اگرچه به اسم عید نامیده نشده و روزی است كه حق تعالی، بندگان خویش را به عبادت و طاعت خود فراخوانده و سفره های جود و احسان خود را برای ایشان گسترانیده و شیطان در این روز خوار، حقیرتر و رانده تر، و در خشمناك ترین اوقات خواهد بود. عرفات نام جایگاهی است كه حاجیان در روز عرفه (نهم ذی الحجه) در آنجا توقف می كنند و به دعا و نیایش می پردازند و پس از برگزاری نماز ظهر و عصر به مكه مكرمه باز می گردند و وجه تسمیه آن را چنین گفته اند كه جبرائیل علیه السلام هنگامی كه مناسك را به ابراهیم می آموخت، چون به عرفه رسید به او گفت «عرفت» و او پاسخ داد آری، لذا به این نام خوانده شد. لذا در این خصوص با حجت الاسلام والمسلمین«ابوالقاسم مقیمی»، مدرس حوزه علمیه و کارشناس مذهبی گفت و گویی انجام دادیم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.
فلسفه وجودی عرفه چیست؟
در فرهنگ دینی ما بعضی از ایام از منزلت و جایگاه خاصی برخوردار هستند که یکی از این روزها روز عرفه و دهه ذی الحجه می باشد. در روایاتی از پیامبر اکرم (ص) داریم که عمل خیر و طاعات و عبادات در روزهای مختلف برای خودش منزلت و جایگاهی دارد اما هیچ عمل، طاعات و عباداتی محبوب تر در نزد خداوند نیست مگر در ایام ذی الحجه لذا به سبب این جایگاه، روز عرفه روزی است که در روایات ما آمده که این روز، روز مناجات با پروردگار است. روایات زیادی هم در تاریخ وجود دارد و مبنی بر این است که در این روز حضرت آدم، حضرت ابراهیم و پیامبر اکرم (ص) در این روز خود را برای مناجات و معرفت افزایی پروردگار آماده می کردند. لذا طبق فرمایش پیامبراکرم(ص)،برخی از گناهان جز در روز عرفه بخشیده نمی‌شوند و پروردگار متعال هیچ روزی به اندازه روز عرفه از گناهان بندگانش گذشت نمی‌کند و مومنانی که از این روز بهره کافی ببرند در زمره کسانی هستند که توفیق الهی را شامل حال خود کرده‌اند.
لذا در فلسفه وجودی و نامگذاری روز عرفه گفته اند، روز عرفه روزی است که انسان به گناهان خود اعتراف و بازگشت می کند، آري روز عرفه، روزي است كه حق تعالي بندگان خويش را به عبادت و اطاعت خود دعوت كرده و از آن سوي، سفره جود خود را براي آنها گسترانيده است. روزی که زائران کوی دوست، با تضرع به درگاه خداوند متعال، خواهان بخشش گناهان و تولدی دوباره می شوند. عرفه روز نیایش و مناجات با خالق هستی است ؛ چرا که در این روز، درهای رحمت الهی بر روی همه بندگان به ویژه گنهکاران گشوده است و همه گنهکاران در این روز، چشم امید خود را به خدای خود دوخته اند و از دنیا بریده و به خدا نزدیک می شوند.
چه کسانی در روز عرفه مورد بخشش پروردگار قرار می گیرند؟
در روایات ما آمده است، کسانی که در این روز به مناجات و عبادات بپردازند، مورد توجه خداوند قرار می گیرند. امام صادق (ع) برای روز عرفه نمازی را سفارش کردند که با خواندن این نماز انسان اقرار به خطاها و گناهان خود می کند و می فرماید: کسانی که این اعمال را انجام دهند مورد مغفرت پروردگار قرار می گیرند. همچنین روایات دیگری است که می فرماید: خداوند در روز عرفه به سه مکان و سه گروه از انسان ها توجه ویژه ای می کنند؛ خداوند متعال به کربلای حسینی و زائران سیدالشهدا، صحرای عرفات و حجاج بیت الله‌الحرام و نیز قرائت کنندگان دعای عرفه در تمام کره زمین در روز عرفه عنایت خاصی دارد. لذا روز نهم ذی‌الحجه به عبارت دیگر روز عرفه از جمله روزهای خاص تقرب به خداوند متعال و از اعیاد و مناسبت‌های عبادی مسلمانان است.
دعای عرفه چه آموزه هایی می تواند برای سبک زندگی انسان داشته باشد؟
در این روز دعاهای مختلفی وارد شده است. تسبیحات پیامبر اکرم (ص) ، دعایی از امام سجاد (ع) در صحیفه سجادیه در روز عرفه توصیه شده است و از همه مهم تر دعایی است که حضرت سیدالشهدا (ع) بعد از ظهر روز عرفه همراه با فرزندان و گروهی از اصحاب در صحرای عرفات بیرون آمدند و در کنار کوه رحمت نشستند و به مناجات مشغول شدند. مجموعه این دعاها و دعای معروف روز عرفه پیامدهای مثبتی برای انسان دارد. این دعاها در دو بخش بسیار پررنگ است، یک بخش آن شناخت و معرفت افزایی است. این دعا انسان را به این نکته گوشزد می کند که نسبت به پروردگار خود، خودش و جهان پیرامون اش یک شناخت معرفت بیشتری باید پیدا بکند و با یک عرفان و دقت بیشتری تفکر کند.
تسبیحات حضرت رسول(ص) در روز عرفه:
سُبْحانَ الَّذى فِى السَّمآءِ عَرْشُهُ سُبْحانَ الَّذى فِى الارْضِ حُکْمُهُ سُبْحانَ الَّذى فِى الْقُبوُرِ قَضآؤُهُ سُبْحانَ الَّذى فِى الْبَحْرِ سَبیلُهُ سُبْحانَ الَّذى فِى النّارِ سُلْطانُهُ سُبْحانَ الَّذى فِى الْجَنَّةِ رَحْمَتُهُ سُبْحانَ الَّذى فِى الْقِیمَةِ عَدْلُهُ سُبْحانَ الَّذى رَفَعَ السَّمآءَ سُبْحانَ الَّذى بَسَطَ الاْرْضَ سُبْحانَ الَّذى لا مَلْجَاَ وَلا مَنْجا مِنْهُ اِلاّ اِلَیهِ، سپس صد مرتبه «سُبْحانَ اللّهِ وَالْحَمْدُ لِلّهِ وَلا اِلهَ اِلا اللّهُ وَاللّهُ اَکْبَرُ» بگوید. سوره «توحید» صد مرتبه و «آیة‌الکرسى» صد مرتبه و صد مرتبه صلوات بر محمّد و آل محمّد خوانده شود و سپس دعای زیر خوانده شود:
10 مرتبه؛ لا اِلهَ اِلا اللّهُ وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ یحْیى وَ یمیتُ وَیمیتُ وَیحْیى وَهُوَ حَىُّ لا یموُتُ بِیدِهِ الْخَیرُ وَهُوَ عَلى کُلِّشَىْءٍ قدیرٌ؛10 مرتبه اَسْتَغْفِرُ اللّهَ الَّذى لا اِلهَ اِلاّ هُوَ الْحَىُّ الْقَیومُ وَ اَتوُبُ اِلَیهِ؛ 10 مرتبه یا اَللّهُ. 10 مرتبه یا رَحْمنُ. 10 مرتبه یا رَحیمُ. 10 مرتبه یا بَدیعَ السَّمواتِ وَالاْرْضِ یا ذَاالْجَلالِ وَالاْکْرامِ. 10 مرتبه یا حَىُّ یا قَیومُ. 10 مرتبه یا حَنّانُ یا مَنّانُ. 10 مرتبه یا لا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ. 10 مرتبه آمینَ.
لذا این دعا در بخش های مختلف و آغازین خود به شناسایی و توصیف پروردگار می پردازد، یعنی خدایی که این جهان و انسان را خلق کرد از چه عظمتی برخوردار است، هرچند انسان به صورت اجمالی در ذهن خود آشنایی با خداوند دارند ولی در این دعا به یک شناخت تفصیلی و اینکه خداوند چه اوصافی دارد و جهان را چگونه تدبیر می کند، دست می یابد لذا این دعا تاکید بسیار زیادی بر خداشناسی انسان دارد،انسان را با خداشناسی پیوند می زند و انسان در لحظه به لحظه زندگی اش و آنچه که دارد، تمام نعمت های پروردگار را می شمارد که انسان در سراسر وجودش وابسته به خداوند است و خداوند چقدر با دادن این نعمت ها به انسان لطف کرده است لذا از دریچه خودشناسی هم این دعا وارد شده است که می اید همه داشته ها و نداشته های انسان را معرفی می کند و تمام این داشته های انسان را هم به نوعی به خداوند پیوند می زند.
بخش دیگر این دعا، خودسازی انسان است با توجه به صفات خداوند و پرورش نفس انسان و آن توبه و بازگشتش به خداوند عالم است و اینکه خواسته های خود را در محضر الهی عرضه کند و مفصل با جملات مختلف مثل «انت الذی» و «ان الذی» اعتراف می کند، در واقع دعای عرفه خودشناسی، خداشناسی و ارتباط انسان باخدا را به صورت یک سلسله منظم بیان داشته است. آموزه های اعتقادی دعای عرفه «آشنایی با توحید در خالقیت و اسرار خلقت انسان، نگرش اعتقادی، رفتارهای اعتقادی، عمل صالح و پرهیز دهی نسبت به رفتارهای مشرکانه است.لذا این دو نکته در دعای عرفه بسیار مهم است و اگر بخواهیم برای سبک زندگی از این دعا الهام بگیریم باید در کنار تزکیه و خودسازی به بخش معرفت افزایی و شناخت پروردگار نیز توجه داشته باشیم و اینکه انسان در این جهان در همه لحظه ها و ساعات خود مدیون پروردگار است و باید یک شناخت دقیق تری از نیازمندی انسان به خدای مهربان داشته باشیم و این شناخت و معرفت و این خودسازی و اعتراف به گناهان در برابر خداوند و فراموش نکردن رابطه انسان با پرودگار می توان از این دعای عرفه الهام گرفت و هر انسانی باید این را سرمشق زندگی خود قرار دهد.
سبک زندگی اعتقادی مؤمن موحّد، متاثر از روحیه ابراز نیاز و دعا به محضر پروردگار است بدون شک دعا ازجمله دعای عرفه تأثیرات مهمی در مسیر زندگی دینی دارد. اینکه مؤمن موحد بداند که دعا و دعای عرفه اثرات فراوانی بر زندگی فردی و اجتماعی او می گذارد و وضعیت زندگی او را به طورکلی دگرگون می سازد ارتباط ویژه ای با آن برقرار می سازد.
نظر شما