حقیقت حجاب زن در فرهنگ اسلامی/ لزوم ارائه تعریف درست از حجاب در جامعه

به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، پوشش بانوان در اسلام، یک اصل تعبدی نیست، بلکه مصلحت ها و حکمت هایی دارد; از جمله زن مانند مرد، حوایج و نیازمندی هایی دارد که برای تأمین آن، ناگزیر باید از محیط خانه خارج گردد تا بتواند آنها را فراهم سازد. در کتاب های فقهی و حدیثی، خروج زن با اذن شوهر برای تأمین حوایج و شرکت در نمازهای عید فطر، عید قربان، نماز جمعه و جماعت، تجویز شده است; پس حجاب برای خروج زن از محیط خانه، تشریع گردیده است. شرکت زن در فعالیت های عبادی، سیاسی و اجتماعی و دفاع از حقوق شخصی، تعلیم و تعلّم در این صورت رعایت حجاب واجب می شود تا کام یابی ها منحصر در محیط خانه شود و محیط خارج تنها برای کار و فعالیت باشد.احساس امنیت روحی و حراست آنان از خطرات احتمالی و بیماران جنسی و عناصر لا ابالی. پناه بردن برخی از دختران سفید پوست غربی به سیاه پوستان، علاوه بر قدرت جنسی بیشتر، به دلیل قدرت جسمی و دفاعی آنان است وحجاب، عامل خودسازی و تهذیب نفس است، چرا که زنان را از خود آرایی، طنازی، خودنمایی و صیادی باز می دارد. لذا در این خصوص با حجت الاسلام دکتر «ایمان ضرابی» پژوهشگر و استاد حوزه و دانشگاه  گفت و گویی انجام داده ایم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان  می شود

باتوجه به اینکه جنابعالی در خصوص پوشش زن تحقیقات وسیعی داشتید و در خصوص حجاب زن کتابی هم نگاشته اید نظر شما در مورد مسأله حجاب چیست؟

 کتابی در خصوص مسأله حجاب با عنوان نگاهی نو به مسآله حجاب توسط بنده حدود ده سال پیش نوشته شد که البته به جهت مسائل مالی چاپ ،هنوز منتشر نشده ولی تحقیقات وسیعی در  زمینه مباحث مرتبط فقهی و قرآنی در این خصوص انجام شده است.اما در خصوص پرسش شما اجازه دهید، مقدمه ای را عرض کنم ؛ببینید یک تصوری دربین همه رواج پیدا کرده که حجاب یک متد اسلامی است و اساسا پایه گذار آن هم اسلام بوده و قبل و بعد اسلام در بین گذشتگان و پس از اسلام کسی قائل به حجاب نبوده و نیست ؛ این تصور واقعا یک نگاه غیر محققانه است، اجازه دهید به عنوان نمونه مثالی عرض کنم؛جناب فردوسی در داستان بیژن و منیژه وقتی می خواهد زن ایرانی را معرفی کند از زبان منیژه این گونه تصویر سازی می کند :

منیژه منم دخت افراسیاب

برهنه ندیده تنم آفتاب

همه دخت توران پوشیده روی

همه سرو بالا همه مشک بوی

با این مثال کاملا می شود فهمید که فضیلت زن در ایران پهناور گذشته، پوشیده داشتن تن از چشم نامحرمان بوده و زن ایرانی از قدیم الایام اصیل نجیب و با حیا معرفی شده است و مقولۀ حجاب صرفا منحصر در دیدگاه اسلام نبوده. اما از نگاه اسلام که پرسش شما بوده، باید عرض کنم حجاب را باید از دو منظر نگاه کنیم .منظر شخصی و منظر اجتماعی، در منظر شخصی به خود اشخاص مربوط است و نمی شود در این خصوص حرفی زد، چرا که شاید یک زن در حریم خانه و اقوام خود می خواد حدود حجاب را که در احکام فقهی  آمده رعایت کند یا نه، آن به خودش مربوط می باشد ؛اما بحث زمانی گسترش پیدا می کند که حجاب را بخوایم و از منظر اجتماع مورد بررسی قرار دهیم، اینجا دیگر حد و مرزهای فقهی جنبۀ عملی پیدا می کنند و پای قوانین امنیت اجتماعی صیانت از کرامت اجتماعی زن به میان می آید.

همچنین برای پیشگیری از انحراف جوانان و ....مثالی عرض کنم که برای همۀ ما ملموس بوده و آن هم همین محدودیت های اجتماعی بود که در ایام کرونا برای همۀمردم قائل شدند این محدودیت ها برای رسیدن جامعه به سلامت جسمی بوده اگر چه شاید از نگاه عده ای این محدودیت ها مسخره بوده و در منزل و مهمانی ها رعایت دستور العمل ها را نمی کردند اما وقتی وارد اجتماع می شدند، همه می بایست به قانون پایبند باشند.

اینکه گفته می شود در قرآن حجاب فقط منحصربه زنان و دختران پیامبر(ص)و نه برای دیگر بانوان آیا این مطلب صحیح هست؟

سوال خوبی پرسیدید ؛این مطلب درست نیست، خداوند درآیه 59 سوره احزاب این طور می فرماید:« یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِأَزْوَاجِکَ وَبَنَاتِکَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلَابِیبِهِنَّ ذَٰلِکَ أَدْنَىٰ أَنْ یُعْرَفْنَ فَلَا یُؤْذَیْنَ وَکَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِیمًا»؛ ای پیامبر به همسرانت و دخترانت و زنان مؤمنین بگو روپوشهایشان را به خود بپیچند و بخود بگیرند این مناسبت‌تر و نزدیکتر به شناخت ایشان است که اذیت نشوند و خدا آمرزندۀ مهربان است. لذا همان طور که می بینید در کنار زنان و دختران پیامبر(ص) که الگوی جامعه اسلامی هستند به زنان مومنه هم اشاره دارد .

در ثانی از نگاه عقلی آیا فقط زنان پیامبر(ص) می توانند مورد تعرض قرار بگیرند و دیگر زنان مورد تعرض هوس رانان قرار نمی گیرند؟ و آیا زنان پیامبر(ص) از حیث زن بودن چیزی بیش و کم از زنان دیگر دارند ؟ اتفاقا با مطالعه تاریخ اسلام و سیرۀ زنان شاخص اهل ایمان کاملا می شود دریافت که آنها هم مقید به حدود پوشش شرعی بوده اندو این منحصر به زنان و دختران پیامبر (ص)نبوده است.

حجاب مورد پسند از نظر اسلام به چه حجابی گفته می شود؟

حجاب مورد پسند اسلام را خود قرآن برای ما بیان داشته است در آیه 31 سوره مبارکه نور فرمود:« ای پیامبر به زنان با ایمان بگو، چشم‌های خود را (از نگاه هوس آلود) فروگیرند و دامان خویش را حفظ کنند و زینت خود را جز آن مقدار که نمایان است آشکار ننمایند و اطراف روسری‌های خود را بر سینه خود افکنند (تا گردن و سینه با آنان پوشانده شود) و همین طور که اشاره شد علاوه بر بیان شریف قرآن سیرۀ حضرت زهرا (س)، زینب کبری (س) و همسران أئمه (ع) و دیگر زنان اهل ایمان که در متون تاریخی و روایی ما شیوۀ پوشش آنها بیان شده، بی شک همان حجاب مد نظر اسلام است که باعث حفظ جایگاه و حریم زن می شود .

به عنوان سوال آخر آیا با ابزارهای بازدارنده مانند گشت ارشاد می توان مقوله حجاب رادر جامعه ترویج داد؟

قبل از پاسخ به سوال شما، پرسشی از شما دارم.این گشت ارشادکه می فرمایید الان چند وقت یا چند سال در ایران مشغول فعالیت است؟ آیا خروجی موثری هم داشته ؟یا کما کان مسألۀ حجاب راه به جای نبرده است؟

 من در مقام نقد کسانی که برای امنیت اخلاقی تلاش می کنند، نیستم اما می گویم با ذهن پرسش گر به این گونه سوالات بنیادی پاسخ دهیم که چرا این همه سال بودیم اما نشد ؟ به نظرم وقت آن رسیده که با ابزارهای کارآمد روز و با دانش متخصصان علوم اجتماعی متعهد پیش برویم، من سابقا هم در کلاس دانشگاه خدمت عزیزانم عرض کردم، دوره، دورۀ برخورد قهری نیست ،واقعا ما چقدر کار فرهنگی در این زمینه انجام دادیم، چقدر با تولید محتوای آموزشی از کودکی سطح آگاهی جامعه را افزایش دادیم و چقدر تبلیغات برون مرزی مخالف، تلاش کرده که نسل جوان ما از کرامت های اجتماعی خود دور شود واقعا ما در روش اقناعی جامعه همیشه یا کند عمل کردیم یا دیر، همیشه خواستیم، روش ها و ابزار های قهری را مقدم بر ایجاد آگاهی کنیم به نظر بنده، ما باید کار جدی فرهنگی انجام دهیم تا سطح آگاهی زنان جامعه  افزایش یابد و مقولۀحجاب در اجتماع را یک ضرورت  تلقی کنند نه اینکه یک اجبار ببینند و به دشمنی و مخالفت و لج بازی با آن در آیند و به جریان های نه به حجاب اجباری بپیوندند.

لذا نباید مخالفین حجاب و موافقین حجاب تلاش کنند تا آرامش اجتماعی و حقوق شهروندی افراد از بین برود و تبدیل به یک جنگ بشود ؛کسی با کسی جنگ نداره، همۀ ما بدنبال ایجاد امنیت هستیم تا در سایۀ آن به آرامش برسیم اما واقعا عملکرد موافقین و مخالفین رو به سوی همدلی و مهر نمی رود و این خوب نیست ما همه از یک آب و خاک هستیم و به مثابۀ جان و تن برای ایران عزیز. این نکته را هم لازم می دانم که نباید با عملکرد ما، حس تبعیض در زنان ما ایجاد شود و فکر کنند زن بودن یعنی محدود بودن و مرد بودن یعنی آزادی، متصدیان فرهنگی باید جلوی این تفکر را در عمل بگیرند تا این شائبه ایجاد نشود که همۀ محدودیت ها برای زنان در اجتماع است.بلکه باید تعریف درستی در جامعه نسبت به حجاب زن و مرد ارائه کرد تا کسی احساس نکنه که حقش تضییع شده است. همچنین با کمی محبت کردن و مهربانی می شود جامعه ای رضایتمند تر داشت.